Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Trần Lý

Trần Nguyên Tổ
陳元祖
Thông tin chung
Sinh1151, Hải Ấp, nay Canh Tân, Hưng Hà, Thái Bình
Mất1210
Đại Việt
Thê thiếpTô Phong
Tên húy
Trần Lý (陳李)
Thụy hiệu
Chiêu Hoàng Đế (昭皇帝)
Miếu hiệu
Nguyên Tổ (元祖)
Hoàng tộcnhà Trần
Thân phụTrần Hấp (陈翕)

Trần Lý (chữ Hán: 陳李; 1151 - 1210[1]), hay Trần Nguyên Tổ (陳元祖), là ông của Trần Thái Tông, người sáng lập ra triều đại nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông chính là người khởi đầu sự nghiệp cai trị Đại Việt gần 200 năm của nhà Trần.

Thân thế

Trần Lý là con trai Trần Hấp (陳翕), cháu nội của Trần Kinh (陳京) làm nghề đánh cá ở Hải Ấp, Long Hưng phủ, (nay thuộc xã Canh Tân, Hưng Hà, Thái Bình). Trần Lý thuộc thế hệ thứ ba. Họ Trần giàu có và có thế lực trong vùng, bên dưới có nhiều thuộc hạ.

Theo suy diễn của Trần Xuân Sinh, nguyên tên trong dân dã của ông gọi là Chép (tên loài cá, gọi theo chữ Hán là lý ngư - những người họ Trần thời gian đầu nhiều người có tên đặt theo các loài cá)[2].

Sự nghiệp

Trần Lý lấy vợ là Tô Phong, là chị của đại thần Tô Trung Từ nhà Lý, người làng Lưu Gia. Có ý kiến lý giải rằng, vùng Tức Mặc quê ông và Lưu Gia quê vợ ông lúc đó đều là ven biển nên đều được gọi là Hải Ấp[3]. Ông bà sinh được hai người con trai là Trần Thừa và Trần Tự Khánh, một con gái là Trần Nhị Nương.

Năm 1209, loạn Quách Bốc nổ ra do Lý Cao Tông giết oan đại thần Phạm Bỉnh Di. Bộ tướng của Bỉnh Di là Quách Bốc đánh vào kinh thành, lập con nhỏ của Lý Cao Tông là Lý Thẩm làm Hoàng đế. Lý Cao Tông chạy lên Quy Hóa, còn Hoàng thái tử Lý Sảm cùng An Toàn hoàng hậu và 2 em gái chạy về Hải Ấp nương nhờ Trần Lý. Một thủ hạ của Thái tử là Lưu Thiệu đi theo Trần Lý.

Nghe theo lời khuyên của Phạm Ngu, Trần Lý và Tô Trung Từ bèn đón thái tử Sam về Lỵ Nhân lập làm Hoàng đế, giáng Lý Thầm làm Vương. Thấy con gái của Trần Lý là Trần Nhị Nương có nhan sắc, Thái tử bèn lấy làm Phi và phong Trần Lý làm Minh Tự, Phạm Ngu làm Thượng phẩm phụng ngự, Tô Trung Từ làm Điện tiền chỉ huy sứ.

Trần Lý và Tô Trung Từ bèn mang quân đánh về kinh thành dẹp Quách Bốc để lập công với nhà Lý. Cuối năm 1209, loạn Quách Bốc bị dẹp. Sử sách chép rất sơ lược về việc dẹp loạn Quách Bốc, chỉ ghi nhận chiến thắng của phe Trần Lý. Theo ghi nhận của Đại Việt sử ký toàn thư:

Anh em họ Trần họp hương binh để dẹp loạn, rước vua về kinh, khôi phục chính thống. Trừng trị bọn Quách Bốc làm loạn, xử tội theo mức độ khác nhau[4].

Có ý kiến đánh giá rất cao lực lượng của Trần Lý qua việc dẹp loạn Quách Bốc. Khi nhiều sứ quân đương thời không làm gì được Quách Bốc mà Trần Lý và Tô Trung Từ có thể đánh bại lực lượng này chứng tỏ thực lực của Trần Lý không nhỏ[5].

Kết cục

Quách Bốc bị dẹp, đầu năm 1210, Lý Cao Tông trở về Thăng Long. Trần Lý không kịp nhận phong thưởng của Cao Tông thì bị một lực lượng nổi dậy khác giết hại mà sử không rõ là lực lượng nào[4]. Vì vậy người con thứ của ông là Trần Tự Khánh thay ông cầm quân.

Cuối năm đó Cao Tông hoàng đế băng hà, con trưởng là Hoàng thái tử Sảm lên nối ngôi, tức là Lý Huệ Tông.

Truy tôn

Sau này đích tôn của ông là Trần Cảnh lên ngôi, lập ra nhà Trần, truy tôn Trần Lý miếu hiệu Nguyên Tổ (元祖), thụy hiệu Chiêu vương (昭王). Đến đời Trần Anh Tông, ông mới được truy tôn thụy hiệu là Chiêu Hoàng đế (昭皇帝). Phu nhân của ông là Tô Phong (蘇蜂), được truy tôn làm Thánh Từ hoàng hậu (聖慈皇后).

Năm 1232, nhà Trần ban bố các chữ quốc húy và miếu húy. Lợi dụng việc kiêng tên húy của Trần Lý, mới đổi triều Lý làm triều Nguyễn, đồng thời cũng để dứt bỏ lòng mong nhớ của dân chúng đối với nhà Lý.[6]

Trong văn hoá đại chúng

Năm Tác Phẩm Diễn Viên
2013 《Thái sư Trần Thủ Độ》 NSƯT Viết Liên

Xem thêm

Tham khảo

Chú thích

  1. ^ Trần Xuân Sinh, sách đã dẫn, tr 16
  2. ^ Trần Xuân Sinh, sách đã dẫn, tr 46
  3. ^ Trần Xuân Sinh, sách đã dẫn, tr 18
  4. ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, bản kỷ quyển 4
  5. ^ Trần Xuân Sinh, sách đã dẫn, tr 17
  6. ^ Đại Việt sử ký toàn thư, bản kỷ quyển 5

Read other articles:

Škoda Octavia

Small family car produced by Škoda Auto For the earlier model from 1959 to 1971, see Škoda Octavia (1959). Motor vehicle Škoda OctaviaOverviewManufacturerŠkoda AutoProduction1996–presentBody and chassisClassSmall family car (C)Body style5-door liftback5-door estate The Škoda Octavia is a small family car (C-segment) produced by the Czech car manufacturer Škoda Auto since the end of 1996. It shares its name with an earlier model produced between 1959 and 1971. Four generations of ...

 

List of crossings of the Murray River

Map all coordinates using: OpenStreetMap Download coordinates as: KML GPX (all coordinates) GPX (primary coordinates) GPX (secondary coordinates) The Murray River in south-eastern Australia has been a significant barrier to land-based travel and trade. This article lists and briefly describes all of the recognised crossing points. Many of these had also developed as river ports for transport of goods along the Murray. Now almost every significant town along the river has a bridge or vehicle-c...

 

Servicio Meteorológico de Cataluña

Servicio Meteorológico de Cataluña Acrónimo MeteocatTipo Empresa públicaFundación 1996Fundador Eduard FontserèSede central Carrer de Berlín, 38, 08029 BarcelonaÁrea de operación CataluñaAdministración Departamento de Acción Climática, Alimentación i Agenda Rural (Gobierno de Cataluña)Director Sarai Sarroca CervellóFacebook meteocatTwitter Servicio Meteorológico de CataluñaYouTube meteocattvCoordenadas 41°23′00″N 2°08′23″E / 41.383467, 2.139822Sitio ...

Eleições legislativas portuguesas de 1991 no distrito de Castelo Branco

Eleições legislativas portuguesas de 1991 Distritos: Aveiro | Beja | Braga | Bragança | Castelo Branco | Coimbra | Évora | Faro | Guarda | Leiria | Lisboa | Portalegre | Porto | Santarém | Setúbal | Viana do Castelo | Vila Real | Viseu | Açores | Madeira | Estrangeiro ← 1987 •  • 1995 → Eleições legislativas portuguesas de 1991 no distrito de Castelo branco 5 deputados à Assembleia da República Demografia eleitoral Hab. inscrito...

 

Maternidad libre

Margaret Sanger y Charles V. Drysdale en la apertura de la Sexta Conferencia Mundial Neomalthusiana y sobre Control de Natalidad celebrada en el Hotel McAlpin, Nueva York, USA en 1925.[1]​ Charles V. Drydale fue un neomalthusiano prolífico, entre otros libros, escribió A Crusade against Poverty (1906) y The Empire and the Birth-Rate (1914). Maternidad libre, responsable o consciente es un lema feminista[2]​[3]​ que reivindica la libertad de la mujer para decidir sobre su r...

 

Cho Woo-jin

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada April 2017. Cho Woo-JinInformasi pribadiTanggal lahir 7 Juli 1987 (umur 36)Tempat lahir Korea SelatanPosisi bermain GelandangKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2006-2007 Sanfrecce Hiroshima * Penampilan dan gol di klub senior hanya dihitung dari liga domestik ...

كلية العلوم (جامعة بغداد)

  لمعانٍ أخرى، طالع كلية العلوم (توضيح). كلية العلوم (جامعة بغداد) معلومات التأسيس 1949  الموقع الجغرافي البلد العراق  إحصاءات الموقع الموقع الرسمي  تعديل مصدري - تعديل   تأسست كُلية العُلوم في 27/ 3/ 1949 الموافق 20/ جمادى الأول / 1368 بوصفها جزء من كُلية الآداب والعلوم،...

 

Suaidi Asyari

Prof. Dr. H.Su'aidi Asy'ariM.A., Ph.D.Rektor UIN Sulthan Thaha Saifuddin ke-9Masa jabatan16 Oktober 2019 – 16 Oktober 2023PendahuluHadri HasanPenggantiAbu Rokhmad Informasi pribadiLahir27 September 1963 (umur 60)Sungai Manau, Merangin, JambiKebangsaanIndonesiaAlma materUIN Sultan Thaha SaifuddinUniversitas McGillUniversitas MelbourneUIN Syarif HidayatullahProfesiAkademisiSunting kotak info • L • B Prof. Dr. H. Su'aidi Asy'ari, M.A., Ph.D. (lahir 27 September 1963...

 

ボブ・マーリー&ザ・ウェイラーズ

ボブ・マーリー&ザ・ウェイラーズ クリスタル・パレスでの演奏の様子（1980年）基本情報別名 ザ・ウェイラーズ出身地 ジャマイカ キングストンジャンル レゲエ[1]活動期間 1963年 - 1981年レーベル スタジオ・ワンWail' n Soul'mタフ・ゴングビバリーズ（英語版）ビバリーズ（英語版）アップセッター（英語版）アイランドJAD（英語版）公式サイト The Original Wailers Web...

Vivienne Westwood

English fashion designer (1941–2022) DameVivienne WestwoodDBE RDIWestwood in 2008BornVivienne Isabel Swire(1941-04-08)8 April 1941Tintwistle, Cheshire, EnglandDied29 December 2022(2022-12-29) (aged 81)Clapham, London, EnglandAlma materUniversity of WestminsterOccupationsPrimary school teacher[1][2]fashion designerbusinesswomanactivistLabelVivienne WestwoodSpouses Derek Westwood ​ ​(m. 1962; div. 1965)​ Malcolm McL...

 

Human Accomplishment

2003 book by Charles Murray This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Human Accomplishment – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2022)...

 

Ismail Ali Abokor

Somali Politician and Major General This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Ismail Ali Abokor – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2019) (Learn how and when to remove t...

John Newman Edwards

American journalist (1839–1889) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: John Newman Edwards – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2013) (Learn how and when to remove this template message) John Newman EdwardsBornJanuary 4, 1839Warren County, VirginiaDiedMay 4, 1889(1889-05-04) (aged...

 

Halawet el Jibn

Halawet el JibnHalawet El JibnTypeDessertPlace of originSyriaServing temperatureRoom temperatureMain ingredientsSemolina, cheese, sugar, clotted cream, pistachio, rose water  Media: Halawet el Jibn Halawet el-jibn (Arabic: حلاوة الجبن / Ḥalāwat al-jibn) (cheese sweet) is a Syrian dessert made of a semolina and cheese dough, filled with cream.[1] Its origin is from Homs in Syria, It is found in other regions in the Middle East, and has been brought by Syrian immig...

 

Kalumpe

KalumpeNama lainKaruang, Sungkai, rungkaiSajianSayurTempat asal IndonesiaDaerahKalimantanSuhu penyajianSuhu ruanganBahan utamaDaun SingkongKalumpe atau Karuang adalah salah satu masakan khas Dayak, Kalimantan Tengah yang berbahan dasar daun singkong. Daun singkong yang digunakan adalaha daun yang ditumbuk halus menggunakan lesung/lisung. Nama Kalumpe digunakan oleh masyarakat Dayak Maanyan sedangkan penyebutan Karuang dalam bahasa Dayak Ngaju.[1] Kalumpe biasa disajikan dengan ta...

Loyal wingman

Unmanned combat aircraft supporting manned types A loyal wingman is a proposed type of unmanned combat air vehicle (UCAV) which incorporates artificial intelligence (AI) and is capable of collaborating with the next generation of manned combat aircraft, including sixth-generation fighters and bombers such as the Northrop Grumman B-21 Raider. Also unlike the conventional UCAV, the loyal wingman is expected to be capable of surviving on the battlefield but to be significantly lower-cost than a ...

 

The Hole in the Wall Theatre

Theatre in Perth, Western Australia The Hole in the Wall TheatreThe former Subiaco City Hall, now the Subiaco Arts CentreGeneral informationCoordinates31°57′06″S 115°49′13″E / 31.951783°S 115.820411°E / -31.951783; 115.820411 (Subiaco City Hall) Western Australia Heritage RegisterOfficial nameSubiaco Arts CentreTypeState Registered PlaceDesignated15 May 1998Reference no.4653 The Hole in the Wall Theatre was a small theatre in the Perth suburb o...

 

Black Colossus

Fantasy novelette by Robert E. Howard This article is about a short story. For the collection of the same title that contains this story, see Black Colossus (collection). Black ColossusShort story by Robert E. HowardCover of Weird Tales, July 1933. Art by Margaret BrundageCountryUnited StatesLanguageEnglishGenre(s)FantasyPublicationPublished inWeird TalesPublication typePulp magazinePublisherRural Publishing CorporationPublication dateJuly 1933ChronologySeriesConan the Cimmerian  The Tow...

Giant mottled eel

Species of fish Giant mottled eel Conservation status Least Concern (IUCN 3.1)[1] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Actinopterygii Order: Anguilliformes Family: Anguillidae Genus: Anguilla Species: A. marmorata Binomial name Anguilla marmorataQuoy and Gaimard, 1824 Synonyms Anguilla fidjiensis Günther, 1870 Anguilla hildebrandti Peters, 1881 Anguilla labrosa Richardson, 1848 Anguilla mauritiana Bennett, 1831 Anguilla ohann...

 

اليوم الأوروبي للغات

اليوم الأوروبي للغات يوافق 26 أيلول / سبتمبر من كل عام، أعلنه مجلس أوروبا في 6 كانون الأول / ديسمبر 2001، في نهاية السنة الأوروبية للغات (2001)، التي اشترك في تنظيمها مجلس أوروبا والاتحاد الأوروبي[1] وهدفها هو تشجيع تعلم اللغة في جميع أنحاء أوروبا. الأهداف الأهداف العامة للي...

 
Kembali kehalaman sebelumnya