David Rattray

David Grey Rattray (6 September, 1958- 26 Januarie, 2007) was 'n Suid-Afrikaanse historikus wat veral bekend was vir sy werk oor die Anglo-Zoeloe-oorloë. Hy is op 26 Januarie 2007 by sy huis naby Rorke's Drift vermoor.^[1]

David Rattray is in 1958 in Johannesburg gebore. Hy het skoolgegaan by Pridwin in Johannesburg en St Alban's College in Pretoria. In 1982 behaal hy 'n BSc Honneurs in entomologie aan die Universiteit van Natal in Pietermaritzburg. Van 1983 tot 1988 het hy die Mala Mala Natuurreservaat bestuur. In 1989 het hy en sy gesin na die familieplaas by Rorke's Drift, waar die beroemde Slag van Isandlwana en Slag van Rorke's Drift tussen die Engelse en die Zoeloes plaas gevind het, getrek. Hy en sy vrou, Nicky, het die Fugitives' Drift Lodge opgerig waar hulle gashere was vir 'n stroom besoekers wat Prins Charles en ander bekendes ingesluit het. In 1994 het hy lesings in die Verenigde Koninkryk by die Royal Geographical Society in Londen begin gee. In 1999 ken dié vereniging die "Ness Award" aan hom toe ter erkenning van die werk wat hy gedoen het om kennis van Zoeloekultuur te bevorder. In Februarie 2001 het hy die inwydingslesing van die Laurens van der Post Gedenklesingreeks by Sint James Paleis gelewer.^[2]

Op 26 Januarie 2007 is Rattray vermoor in wat oënskynlik 'n mislukte rooftog was. 'n Bende van ses mans gewapen met pistole en gewere^[3] het eers die ontvangsdame aangehou voor een van die mans die huis binne gegaan het en 'n enkele skoot gevuur het. Hy is egter deur die bendeleier wat saam met die res buite die huis gebly het beveel om weer in die huis in te gaan waar hy nog twee skote gevuur het waarna die aanvallers te voet gevlug het.^[1]^[4]

David Rattray is op 1 Februarie 2007 in Balgowan begrawe in 'n eenvoudige dennehoutkis versier met inheemse veldblomme wat hy self geplant het. Die roudiens is in die privaat skool Michaelhouse se kapel gehou. Die begrafnis is deur meer as 1 500 mense bygewoon wat verskeie hooggeplaastes ingesluit het insluitend die premier van KwaZulu-Natal, S'bu Ndebele, en die Minister van Intelligensie Ronnie Kasrils. Talle sprekers by die begrafnis het gepleit vir optrede teen die vlaag van misdaad in Suid-Afrika.^[5]

Op Vrydag 2 Februarie het Fethe Sibusiso Nkwanyana in Pietermaritzburg voor regter Jan Hugo skuldig gepleit op aanklagte van moord, poging tot roof met verswarende omstandighede en die onwettige besit van 'n vuurwapen en ammunisie. Nkwanyana het in die hof aangevoer dat Rattray deur mnr. Banozi Ndlovu doodgemaak is. Hy het verder getuig dat hy Sibonele Mpanza en Banozi Ndlovu Fugitive’s Drift 'n paar dae voor die voorval gaan verken het met die oog op 'n beplande rooftog. Volgens sy getuienis het die drie mans en nog drie mans – menere Siphiwe Ndlovu, Zwelihle Mtshali en ene Ngobese, die dag van die moord na die lodge gegaan waar hulle werkers aangehou het en geld en die brandkas se sleutels geëis het voor Banozi Ndlovu die huis binnegegaan en Rattray geskiet het. Nadat die saak tot Maandag 5 Februarie verdaag is, is Nkwanyana, wat 23 jaar oud is, altesame 25 jaar tronkstraf opgelê weens sy aandeel in die moord. Regter Hugo het in sy uitspraak gesê dat die moord op onskuldige mense soos mnr. David Rattray simptomaties is van die wetteloosheid wat veral op die platteland van Suid-Afrika heers.^[6]

'n Tweede verdagte, Simphiwe Ndlovu (25) het op 2 Februarie in Dundee in die hof verskyn. Die saak is uitgestel en 'n borgtog aansoek is op 20 Februarie aangehoor. Tydens die aansoek het dit aan die lig gekom dat 'n lasbrief vir Simphiwe Ndlovu se inhegetenisname in Februarie 2006 uitgereik is inverband met die verkragting van twee tienermeisies, onderskeidelik 13 en 16 jaar oud. Sy moontlik betrokkenheid by 'n rooftog op die Rorke's Drift museum word ook ondersoek.^[7]^[8]^[9]

'n Derde verdagte, Thembinkosi Ndlovu, (22) is op 15 Februarie in Nqutu naby Dundee gearresteer. Thembinkosi Ndlovu het skuld erken op die moord op Rattray en aangevoer dat hy deur Fethe Sibusiso Nkwanyana beveel is om Rattray te skiet. Regter Vuka Tshabalala, regter-president van KwaZulu-Natal het Thembinkosi Ndlovu tot 25 jaar tronkstraf gevonnis weens die moord op Rattray. In sy uitspraak het Tshabalala gewys op die skade wat misdadigers soos Ndlovu die land berokken in die aanloop na die Wêreldbeker-sokkertoernooi in 2010.^[10] ^[11]

'n Vierde verdagte, Sabelo Xolani Mpanza (28), is op 16 Maart in Helpmekaar in KwaZulu-Natal in hegtenis geneem.^[12] Mpanza het op 28 Maart in die hof in Dundee verskyn waar borgtog geweier is.^[13]