Obeid-tydperk

Obeid-tydperk
Ander name	Ubaid-tydperk
Streek	Mesopotamië
Tydperk	Kopertydperk
Datums	c. 6500-3800 v.C.
Tipeterrein	Tell al-Obeid
Belangrike terreine	Eridu
Voorafgegaan deur	Halaf- en Halaf-Obeid-oorgangstydperk, Hassuna- en Samarra-beskawing
Opgevolg deur	Uruk-tydperk

Die Obeid-tydperk of Ubaid-tydperk (omstreeks 6500-3800 v.C.)^[1] was ’n prehistoriese tydperk van Mesopotamië. Die naam is afgelei van Tell al-Obeid, of Tell al-'Ubaid, waar die vroegste groot uitgrawings van materiaal uit dié tydperk aanvanklik onder die Britse Egiptoloog Henry Hall en later deur die Britse argeoloog Leonard Woolley plaasgevind het.^[2]

In Suid-Mesopotamië is die Obeid-tydperk die vroegste bekende tydperk op die spoelvlakte, hoewel vroeëre tydperke waarskynlik onder die spoelgrond verberg word.^[3] In die suide het dit lank geduur, van omstreeks 6500 v.C. tot omstreels 3800 v.C., toe dit deur die Uruk-tydperk vervang is.^[4]

In Noord-Mesopotamië het die tydperk net geduur van omstreeks 5300 v.C. tot omstreeks 4300 v.C.^[4] Dit is hier voorafgegaan deur die Halaf-tydperk en die Halaf-Obeid-oorgangstydperk, en opgevolg deur die laat Kopertydperk.

Die Obeid-tydperk word in vier hooffases verdeel:

• Ubeid 0, soms Oueili genoem (6500-5400 v.C.), ’n vroeë fase waarvan opgrawings eerste by Tell el-'Oueili gedoen is
• Obeid 1, soms Eridu genoem,^[5] wat ooreenstem met die stad Eridu (5400-4700 v.C.). Die fase is beperk tot die verre suide van Irak, aan wat toe die oewer van die Persiese Golf was. Dit toon ’n duidelike verbintenis met die Samarra-beskawing in die noorde, en daar was die eerste permanente nedersettings suid van die 127 mm-reënvalstreek. Graan is in uiterste droogte verbou danksy die hoë grondwatervlakke van Suid-Irak.^[6]
• Obeid 2^[5] (4800-4500 v.C.). Keramiekware is vervaardig en uitgebreide kanaalnetwerke is naby groot nedersettings aangelê. Besproeiingslandbou is toegepas.^[7]
• Obeid 3: Tell al‐Obeid-tipe keramiek. Die datums waarop dié ware hulle verskyning gemaak het, verskil van plek tot plek.
• Obeid 4: Laat-Obeid-tipe keramiek, omstreeks 4700-4200 v.C.^[8][9]

• 
  Obeid III-pot, 5300-4700 v.C., Louvre.^[10]
• 
  Obeid III-pot, 5300-4700 v.C., Louvre.^[10]
• 
  Obeid III-potteware, 5300-4700 v.C., Louvre.
• 
  Obeid III-vaas, 5300-4700 v.C., Louvre.^[11]

• 
  Obeid IV-beker, 4700-4200 v.C., Tello, antieke Girsu. Louvre.^[12]
• 
  Obeid IV-potte, 4700-4200 v.C., Tello, antieke Girsu, Louvre.^[12]
• 
  Obeid IV-pot, 4700-4200 v.C., Tello, antieke Girsu, Louvre.^[13]
• 
  Obeid IV-figure, 4700-4200 v.C., Tello, antieke Girsu. Louvre.^[14]

Die Obeid-kultuur word gekenmerk deur groot nedersettings sonder omringende mure, reghoekige moddersteenhuise met meer as een kamer en die verskyning van die eerste tempels in Mesopotamië.

Daar was ’n tweevlakhiërargie: Groot, sentrale terreine van meer as 10 hektaar was omring deur kleiner dorpsterreine van minder as ’n hektaar.^[15] Huishoudelike artikels het groenerige potteware van goeie gehalte ingesluit wat met geometriese ontwerpe in bruin of swart verf versier is. Gereedskap soos sekels is dikwels in die suide van harde, gebakte klei gemaak, terwyl stene en soms metaal in die noorde gebruik is.

Dorpe het gespesialiseerde ambagslui gehad: pottebakkers, wewers en metaalwerkers. Die grootste deel van die bevolking was egter landbouwerkers en seisoenale boere.

In dié tydperk het verstedeliking begin. Landbou en veeteelt is beoefen. Daar was ook noord tot by Turkye en suid tot by die Zagrosberge stamme wat diere mak gemaak het.^[16]

In die suide was daar uitgebreide besproeiing en die gebruik van die ploeg, wat albei uit die noorde ingevoer is, moontlik van vroeëre kulture.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Obeid-tydperk.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.