Nel puertu de Llanes (pesqueru y deportivu) destaquen anguaño los llamaos Cubos de la Memoria, obra del pintor vascu Agustín Ibarrola, que pintó con dellos motivos alusivos al conceyu los bloques de formigón que protexen l'espigón del cai.
Historia
Prehistoria
La presencia humana nesti territoriu se devólase a la dómina del Paleolíticu Inferior, de la que se tien constanza d'una riestra de restos llíticos aprucíos en La Riera y na cueva de Valmori y restos del periodu Mediu como los de la cueva d'Arneru o del Superior como los afayos nes cueves del Cuetu la Mina. Puédese dicir que nel conceyu de Llanes tán representaes toles etapes de la nuesa prehistoria. De la dóminaa magdaleniense hai restos nes cueves de: La Ribera, Valmori, etc. De la edá del fierro hai enteseca de restos, asina como de la dómina prerromana y romana onde nun aprucen restos de castros, magar que sí allegaren otres muestres como un cagüercu dedicáu a los dioses Manes.
Edaes media y moderna
Na Edá Media, estes tierres yeren llamaes tierres del Aguilar (y la villa de Llanes Puebla d'Aguilar), el so noyu alministrativu taba nel castiellu de Soberrón, allugáu na Xerra del Cuera, onde entá afloren los sos restos, L'ordenamientu del territoriu repártese ente les instituciones relixoses, asina'l monesteriu de San Salvador de Celoriu del sieglu XII y la nobleza llocal como don Alfonso Suárez y doña Cristilde figuren a la tiesta d'un grande padremuñu. Alfonsu IX concede posiblemente en 1225 la carta puebla a Llanes col envís d'alitar les defenses d'estes tierres. Más tarde Alfonsu X el Sabiu concede nuevu fueru a la villa. Tol noyu arrodiábase por una muria lo qu'endicia'l so calter defensivo. Dicha muria, aniciada por Alfonsu X, remátase nel sieglu XV. Esti noyu afítase rápidamente ente los sieglos XIII y XIV, onde yá tinía ente 1.000 y 1.500 habitantes treslladándose a Llanes les funciones alministratives y militares. Alfonsu XI concéde-y el privilexu de facer dos feries añales, tamién esti rei-y concede'l so propiu alfolí de la sal, ya qu'entóncenes Llanes poseyía un puxante puertu. Les sos naves llanisques llegaben a los puertos andaluces, portugueses, franceses, flamencos o ingleses. Esti privilexu foi rescindíu polos Reis Católicos en 1493. Nesta dómina nel terminu conceyil de Llanes la so ganadería y agricultura yera un pegoyu mui básicu na so economía.
Casino de Llanes.
Nos sieglos XIII y XIV, esti conceyu caltendría rellaciones de xermandía con Lleón y Castirlla como a mou de defensa haxa los abusos de la nobleza, ya qu'esta villa pasaría per distintes manes, asina Enrique II pasaríala'l so fíu bastardu don Alfonso, conde de Noreña. Dempués de delles engarradielles ente'l conde y la corona, ésti ye vencíu y el conceyu de Llanes recupera la so condición de conceyu de rialengu.
Nel sieglu XV, Xuan II donó esta villa y la de Ribeseya a don Diego Fernández de Quiñónez, en compensación pola confiscación d'otres villes de so, esta familia sería espulsada d'Asturies pol futuru rei Enrique IV debío a les sos amarraces de cutio cola corona, incorporándose de nuevu al rialengu colos Reis Católicos en 1490. Nesta data Llanes, sufrió dos grandes quemes.
Nos sieglos XVI y XVII, destaca la grande influyencia del monesteriu benedictín de Celoriu y del grande florecimientu de l'actividá pesquera y comercial que vivió'l puertu llaniscu.
Nel sieglu XVIII, la economía de la villa entamó un declinar, en parte debío a les continues guerres y pola institución de la matrícula pa la Rial Armada que llevábase a la xente de la mar, para sirvir na Armada Rial.
Sieglu XIX alantre
Nel sieglu XIX, cola Guerra Peninsular les tropes francesas entraron en Llanes y les hostilidaes comezaron de siguío tando al mandu de les tropes llanisques don Blas de Posada. En 1809 les tropes franceses entraron en Llanes amburando'l so archivu y el palaciu de los duques d'Estrada. Llanes foi cayendo delles veces en poder francés per esti sieglu, destacando la batalla del ríu Purón. El trieniu lliberal truxo que dalgunes parroquies se constituyeren como ayuntamientu independiente. A mediaos d'esti sieglu hai que destacar la gran emigración llanisca a Ultramar. El final d'esti sieglu déxamos la realización de delles obres como'l paséu de San Pedru (construyíu en 1847), l'hospital municipal, el mercáu cobiertu, etc.
Nel sieglu XX, l'actividá industrial yera escasa. Demientres la Guerra Civil española, llibráronse importantes batalles nes cumes de los montes llaniscos. Les tropes republicanes foron derrotaes y el conceyu mayoritariamente de dereches queda en manes de Franco. Na llucha antifranquista significose Horacio Fernández, "El Paisanu", que vivió na clandestinidá y cola allegada de la Democracia foi por dos lexislatures diputáu nacional por Asturies.
Xeografía
Vista costera de Cué, Llanes.
Les principales víes de comunicación son la carretera N-634 que crucia'l conceyu, l'AS-263 ente Llanes y Corao, l'AS-340 de Nueva a Corao y l'AS-343 que va haza Ribeseya. Alcuéntrase a una distancia de la capital d'Asturies de 111 quilómetros.
Esti conceyu tien un territoriu poco arispiu con enantaes llaneres, grandes y llombes poco pronunciaes. Tien al sur la sierra del Cuera que fai de muria natural con altores como Peñablanca de 1.177 metros. Poseye paisades protexíes como la Cuesta Oriental y la Xerra de Cuera, otres zones protexíes son: los Monumentu Natural de los Sableros de: Bufones d'Arenillas y Bufones de Santiuste, etc.
Hidrografía
Los sos ríos nun son llargos, destaquen el ríu Nueva, el Bedón, el Purón y el ríu Cabra. Tien una gran cantidá de playes d'arena fino ente les que figuren: Cuevas, La Guelga, Torimbia, Barru, El Sablón, Toró, Andrín, etc.
Los montes
Llosa de Viangu.
De tol conceyu de Llanes la zona sur ta domeñada por una cordelera caliar. Munchos turistes, maguer, nun se decaten que la cresta que forma dicha parede montesina escuende la vista de la más alta sierra del Cuera; ente los dos hai valles escondíos, que drenen en sistemes de cueves. El mayor d'estos valles ye La Llosa de Viangu. A diferencia de los altores de los Picos d'Europa al sur, estos valles son verdes y viciosos.
Estos sistemes foron sistemáticamente esploraos pela primer vegada por espeleólogos del Club de Espeleoloxía de la Universidá d'Oxford (OUCC) y de Speleogroup.
Afuer del decretu 32/2005 de 21 d'abril de 2005, espublizáu nel Boletín Oficial del Principáu d'Asturies (BOPA) el 6 de mayu, foron aprobaes les formes oficiales de los topónimos de les parroquies y llugares del conceyu de Llanes, pasando a ser oficiales en tolos casos les denomaciones n'Idioma asturianu.
Con una población de 13.232 habitantes sofiera diferentes cambeos. A entamos del sieglu XX, la so población yera de 18.684 habitantes, algamando'l so puntu máximu en 1920 con 23.349 habitantes. De magar esta data escomencipió una perda de población que representó la cuarta parte de los sos efectivos.
Esta dinámica d'emigración de 1920 tien por destín países d'Ultramar ente los que destacaremos Méxicu y Venezuela, onde son famoses les colonies llanisques nesti país. Llueu la emigración camudó por mor a nueves ufiertes de trabayu qu'había nes zones industrializaes del centru'l país, anque tamién hebo una fuerte emigración haza Madrid. Ye poco conocida la emigración llanisca a los pueblos de los conceyos costeros montesinos de Val de San Vicente y San Vicente de la Barquera, siendo poco numberosa en cantidá absoluta pero importante y singular ya que l'altu porcentaxe de persones d'orixe llaniscu nel total de población d'estos dos conceyos costeros ye de gran importancia.
El mayor problema de la población de Llanes ye'l so avieyamientu, les persones mayores de 60 años son el 30% de la población, teniendo mui poca población moza.
Los más de los habitantes del conceyu viven na zona costera, na que la villa más grande ye la propia Llanes, con una población d'alrrodiu 4.000 habitantes de los prieto de 13.000 que tien dichu conceyu; anque pel branu la población total del conceyu multiplícase.
Economía
Cubos de la Memoria, d'Ibarrola
La so economía básase na estaya terciaria, destacando la puxante estaya servicios que namái en temporada de branu ocupa a un gran númberu d'habitantes, en devanéu nun se considera a Llanes como una de les capitales turístiques d'Asturies. La economía de la estaya básase tamién na agricultura, ganadería y la pesca, xenerando ésta una pequeña industria de conserves y salazones.
Los profesionales de la pesca del conceyu tán agrupaos na Cofradía de Pescadores "Santa Ana". Pela so rula pasaron nel añu 2005 187.903 Kg de pexes y mariscu, que supusieron unes ventes de 1.012.292 €.
Emplegaos nos distintos sectores económicos (añu 2009)
Númberu de trabayadores
Tantu por cientu
TOTAL
5.214
100
Agricultura, ganadería y pesca
546
10,47
Industria
356
6,83
Construcción
736
14,12
Servicios
3.576
68,58
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI
Usos del suelu del conceyu (añu 2009)
Usu
Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu
3,86
Praderíes
97,18
Terrenu forestal
84,84
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)
77,71
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI
Carauterístiques del sector primariu (añu 2009)
Ganaderíes de bovín
395
Cabeces de ganáu bovín
13.678
Cabeces de ganáu ovín
3.565
Cabeces de ganáu cabrín
2.565
Ganaderos con cuota llechera
68
Quilos de cuota llechera
14.842.594
Metros cúbicos de madera valtao
26.573
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI
Política
Nel conceyu de Llanes, de magar 1979, el partíu que más tiempu gobernara fora'l PSOE (ver llista d'alcaldes de Llanes). L'alcaldesa d'anguaño ye Dolores Álvarez del PSOE, quien gobierna con mayoría absoluta dende 2003. Cueye destacar, que'l predecesor de l'actual alcaldesa foi Antonio Trevín, actual delegáu del gobiernu n'Asturies y ex-Presidente d'Asturies.
.svg){kind=small}
