U centralnom nervnom sistemu (CNS), periciti se omotavaju oko endotelnih ćelija koje oblažu unutrašnjost kapilare. Ova dva tipa ćelija mogu se lahko razlikovati, na osnovu prisustva istaknutog okruglog jedra pericita u poređenju sa ravnim izduženim jedrom endotelnih ćelija. Periciti također projektuju proširenja nalik na prste koja se obavijaju oko zida kapilara, omogućavajući ćelijama da regulišu kapilarni protok krvi.
I periciti i endotelne ćelije dijele baznu membranu, na kojoj se stvaraju različite međućelijske veze. Mnogi tipovi integrinskih molekula olakšavaju komunikaciju između pericita i endotelnih ćelija odvojenih baznom membranom.[6] Periciti mogu formirati i direktne veze sa susjednim ćelijama, formiranjem klinova i rasporeda utičnica u kojima dijelovi ćelija se međusobno spajaju, slično zupčanicima sata. Na tim prepletenim mjestima mogu se formirati spojnice, koje omogućavaju pericitima i susjednim ćelijama da razmjenjuju ione i ostale male molekule.[6] Važne molekule u ovim međućelijskim vezama uključuju N-kadherin, fibronektin, koneksin i razne integrine.[7]
U nekim regijama bazne membrane mogu se naći adhezijski plakovi sastavljeni od fibronektina. Ovi plakovi olakšavaju povezivanje bazne membrane sa citoskeletnom strukturom koja se sastoji od aktina i plazmamembrane pericita i endotelnih ćelija.[6]
Funkcija
Regeneracija skeletnih mišića i formiranje masti
Periciti u skeletnim prugastim mišićima pripadaju dvije različite populacije, od kojih svaka ima svoju ulogu. Prvi podtip pericita (tip-1) može se diferencirati u mastocitne ćelije, dok drugi (tip-2) u mišićne ćelije. Tip-1 karakterizira negativna ekspresija za nestin (PDGFRβ+CD146+Nes-) i tip-2 pozitivna ekspresija za nestin (PDGFRβ+CD146+Nes+). Dok su oba tipa sposobna da se razmnožavaju kao odgovor na glicerol ili BaCl2 ozljede, periciti tipa 1 stvaraju adipogene ćelije samo kao odgovor na glicerolske injekcije i tip-2 postaju miogeni kao odgovor na oba tipa povreda. Nije poznato u kojoj mjeri periciti tipa 1 učestvuju u akumulaciji masti.
Angiogeneza i preživljavanje endotelnih ćelija
Periciti su takođe povezani sa diferencijacijom i umnožavanjem endotelnih ćelija, angiogenezom, preživljavanjem apoptotskih signala i putovanjem. Određeni periciti, poznati kao mikrovaskularni periciti, razvijaju se oko zidova kapilara i pomažu u obavljanju ove funkcije. Mikrovaskularni periciti možda nisu kontraktilne ćelije, jer nemaju alfa-aktinskeizoforme, strukture koje su uobičajene među drugim kontraktilnim ćelijama. Ove ćelije komuniciraju sa endotelnim ćelijama preko uskih spojrva, i zauzvrat izazivaju proliferacijuendotelnih ćelija ili njihovu selektivnu inhibiciju. Ako se ovaj proces ne dogodi, može doći do hiperplazija i abnormalne vaskularne morfogeneze. Ovi tipovi pericita takođe mogu fagocitozirati egzogene proteine. Ovo sugerira da je tip ćelije možda izveden iz mikroglija.[12]
Predložena je veza s drugim tipovima ćelija, uključujući glatke mišićne ćelije,[13] neural cells,[13]NG2-gliju,[14]mišićna vlakna, adipocite, kao i fibroblaste[15] i ostale mezenhimske matične ćelije. Međutim, da li se ove ćelije razlikuju jedna u drugu, otvoreno je pitanje u ovoj oblasti. Regenerativni kapacitet pericita je pod utjecajem starenja.[15] Takva svestranost je korisna, jer oni aktivno remodeliraju krvne sudove u cijelom tijelu i na taj način se mogu homogeno spojiti s lokalnim tkivnim okruženjem.[16]
Osim stvaranja i remodeliranja krvnih sudova, otkriveno je da periciti štite endotelne ćelije od smrti putem apoptoze ili citotoksičnih elemenata. Pokazalo se in vivo da periciti oslobađaju hormon poznat kao pericitna aminopeptidaza N/pAPN, koji može pomoći u promoviranju angiogeneze. Kada je ovaj hormon pomiješan sa endotelnim ćelijama cerebralno kao i sa astrocitima, periciti su se grupirali u strukture koje su ličile na kapilare. Nadalje, kada je eksperimentalna grupa sadržavala sve od sljedećeg osim pericita, endotelne ćelije bi podvrgnute apoptozi. Stoga je zaključeno da periciti moraju biti prisutni, kako bi se osigurala pravilna funkcija endotelnih ćelija, a astrociti moraju biti prisutni kako bi se osiguralo da oba ostanu u kontaktu. Ako nije, onda ne može doći do pravilne angiogeneze.[17] Također je otkriveno da periciti doprinose preživljavanju endotelnih ćelija, jer luče protein Bcl-w tokom ćelijskog preslušavanja. Bcl-w je instrumentalni protein na putu koji potiče ekspresiju VEGF-A i obeshrabruje apoptoze.[18] Iako postoje neke spekulacije o tome zašto je VEGF direktno odgovoran za prevenciju apoptoze, vjeruje se da je odgovoran za modulaciju apoptotskih puteva signalne transdukcije i inhibiranje aktivacije od enzima koji indukuju apoptozu. Dva biohemijska mehanizma koja koristi VEGF da to postigne bi bila fosforilacijavanćelijske regulatorne kinaze 1 (ERK-1, također poznata kao MAPK3), koja održava opstanak ćelija tokom vremena, i inhibicija stresa - aktiviranom proteinskom kinazom/c-jun-NH2 kinazama, koje također podstiču apoptozu.[19]
Krvno-moždana barijera
Periciti imaju ključnu ulogu u formiranju i funkcionalnosti krvno-moždane barijere. Ova barijera se sastoji od endotelnih ćelija i osigurava zaštitu i funkcionalnost mozga i centralnog nervnog sistema. Utvrđeno je da su periciti ključni za postneonatusno formiranje ove barijere. Periciti su odgovorni za formiranje čvrstog spoja i promet vezikula među endotelnim ćelijama. Nadalje, oni omogućavaju stvaranje krvno-moždane barijere inhibiranjem efekata imunskih ćelija CNS-a (što može oštetiti stvaranje barijere) i smanjenjem ekspresije molekula koji povećavaju vaskularnu permeabilnost.[20]
Osim stvaranja krvno-moždane barijere, periciti također imaju aktivnu ulogu u njegovoj funkcionalnosti. Životinjski modeli razvojnog gubitka pericita pokazuju povećanu endotelnu transcitozu, kao i iskrivljenu arterio-vensku zonaciju, povećanu ekspresiju adhezijskih molekula leukocita i mikroaneurizme.[21][22] Također se teoretizira da gubitak ili disfunkcija pericita doprinosi neurodegenerativnim bolestima kao što su Alzheimerova,[23][24][25]Parkinsonova i ALS[26] razgradnjom krvno-moždane barijere.
^Dore-Duffy, P. (2008). "Pericytes: Pluripotent cells of the blood brain barrier". Current Pharmaceutical Design. 14 (16): 1581–93. doi:10.2174/138161208784705469. PMID18673199.
