Sarajevska vijećnica jest zgrada u Sarajevu nedaleko od Baščaršije na Mustaj-pašinom mejdanu i jedan je od najreprezentativnijih objekata iz austrougarskog perioda građen u pseudomaurskom stilu. U ovom stilu rađena je većina objekata kojih je u Sarajevu ostavila austrougarska vlast, a sinonim je za austrougarski period u Bosni i Hercegovini i zaštitni znak tog vremena. Prvi projekt uradio je Karlo Paržik, ali, budući da se nije svidio ministru Benjáminu Kállayu, izrada novog povjerena je Alexandru Witteku. Kao uzor u izradi ovog projekta poslužila mu je džamija Kemala II, zbog čega je dva puta odlazio u Kairo. Budući da je Wittek, navodno, upravo zbog ovog projekta, odnosno nedovoljnog osvjetljenja u glavnoj auli zgrade, umno obolio i počinio samoubistvo, završetak njegovog projekta povjeren je 1894. Ćirilu Ivekoviću. Uporedo s izradom i razradom projekta odvijala se i izgradnja objekta od 1892. do 1894. Zvanično je predan na upotrebu 1896. Vijećnica je zapaljena tokom rata u Bosni i Hercegovini, kao i veliki broj knjiga.
Arhitektura
Samo zdanje izgrađeno je u stilskom spoju historijskog eklekticizma, predominantno u pseudomaurskom izražaju, za koji su stilski izvori nađeni u islamskoj umjetnosti Španije i sjeverne Afrike.
Vijećnica je prvobitno bila zgrada tadašnje gradske uprave i gradske administracije Sarajeva. Nakon Drugog svjetskog rata, do 1949, služila je gradskoj upravi, kao zgrada Okružnog suda Sarajeva i sjedište Bosanskohercegovačkog sabora. Nakon toga postaje Gradska biblioteka, odnosno Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine.[1]
Razaranje
Tokom opsade Sarajeva, 25. augusta 1992, po nalogu Slobodana Miloševića[2] Vijećnica je granatirana s položaja Vojske Republike Srpske (VRS) i uništen je gotovo cijeli fond biblioteke. Izgorjelo je gotovo 700 unikatnih rukopisa i inkunabula. Biblioteka je prije napada imala 155.000 unikatnih knjiga i rukopisa.[3] U požaru su izgorjeli i Katalog Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine te otprilike 80% knjižnog fonda i dokumenata koji svjedoče o historiji Bosne i Hercegovine. Unutrašnjost je gotovo potpuno uništena u požaru koji je uslijedio nakon granatiranja. Pojedini građani i bibliotekari pokušali su spasiti nešto knjiga pod snajperskom paljbom, prilikom čega je poginula najmanje jedna osoba.[3] Većina rukopisa i knjiga nije mogla biti spašena.
Rekonstrukcija
Rekonstrukcija Vijećnice odvijala se u dvije faze:
1996. i 1997. finansirana donacijama vlade Austrije od 750.000 €. Obavljeno je statičko stabiliziranje i obnova krovne konstrukcije. Sanirana je željezna konstrukcija iznad kupole i ugrađen novi stakleni pokrov.[4]
Ostali sadržaji (restoran, postrojenja grijanja i klimatizacije)[1]
Vijećnica danas
Na ulazu u vijećnicu stoji natpis na bosanskom i engleskom jeziku:
Na ovom su mjestu srpski zločinci u noći 25 / 26. 8. 1992. zapalili Nacionalnu i univerzitetsku bibilioteku Bosne i Hercegovine. U plamenu je nestalo više od dva miliona knjiga, časopisa i dokumenata. Ne zaboravite, pamtite i opominjite!
On this place Serbian criminals in the night of 25th-26th august 1992. set on fire National and university's library of Bosnia and Herzegovina. Over two millions of books, periodicals and documents vanished in the flame. Do not forget, remember and warn!
Natpisi su privremeno prekriveni zastavama Evropske unije i Bosne i Hercegovine 29. maja 2016. Po navodima novinske agencije Patria, to je učinjeno jer je time bila uvjetovana posjeta predstavnika Srbije Vijećnici koji su u gradu bili povodom Samita 100 i Samita Brdo-Brijuni.[5]
