Jean Bordaxar (Arrokiaga, 1959) zuberotar kantaria, dantzaria, aktorea eta pastoral egilea da. Zuberoako kantagintzari molde berriak ekarri dizkio Bordaxarrek, tradizioaren eta modernitatearen arteko zubi bat eraikiz. A cappella, bakarka zein taldeka, hala nola musikari talde batez lagunduta kantatu ohi du, eta bi disko kaleratu ditu, Adiskideer (1999) eta Aitzina (2003). Hiru pastoral idatzi ditu, Telesforo Monzon (2011), José Mendiague (2012) eta Belako Zaldüna (2018), eta Agirre presidenta pastoralaren (1995) musika ere sortu zuen.
Bizitza
Zuberoako a capella kantuen tradizioan hezitako kantaria da Jean Bordaxar. Ondare horren transmisioa bermatzera zuzendu du bere kantagintzaren zati bat, belaunaldiz belaunaldi familia eta lagun arteko ospakizunetan iraun duten kantuak abestuz. Baina bestetik, sorkuntzari emana da Bordaxar, etorkizuneko tradizioaren harriak ipiniz.
1996an Euskal Herriko Kantu Txapelketako sari nagusia irabazi zuen a cappella sailean, eta bigarren saria eskuratu bikote sailean. 1998an, Jean-Pierre Luro, Jean-Noel Pinque eta Robert Larrandaburu kantari zuberotarrekin laukotea sortu zuen, Pirinioetako modu tradizionalaren ildoan hiru eta lau bozetan kantatzeko a cappella. "Prima eijerra", "Eperra", "Ai ardua", "Agur Xuberoa", "Oriko xoria" eta "Haur maitia" kantu tradizionalak eta Bordaxarrek sortuak eskaintzen ditu laukoteak herriz herriko emanaldietan. Hauxe dute xede: "Kantan aritzea libertate handian, bai bozak erabiltzeko maneran bai erritmoaren erabiltzeko maneran. Boza da lehentasuna eta hitzak eta melodiak elkarrekin ezkontaraztea".
Hala ere, estreinako diskoa, "Adixkideer" (Elkar, 1999), musikari ugarirekin grabatu zuen Bordaxarrek, Niko Etxart kantariaren estudioan, eta berak sortu zituen hitz zein doinu gehienak. Allande Sokarros kazetari zuberotarrak idatzi zuenez, "euskal kantuaren eraberritzaile gutxi direla iruditzen zait, ordea, eta 2000. urtean, disko bat kaleratu zuen Jean Bordaxar adibide bakartzat joko nuke. Arrokiagako semeak Zuberoan oso bakan den lan handia burutu du, kantuen hitzak eta aireak berak onduta. Ez dakit sobera nola azaldu baina esango nuke Jean Bordaxar batek egindako lana ez dugula merezi zukeen bezala balioetsi, ez diogula behar adina garrantzi eman".
Bigarren diskoa, "Aintzina" (Kultulan, 2003), Dominic Earl gitarristarekin egindako lanaren emaitza izan zen. Luro, Pinque eta Larrandabururen laguntzaz, Zuberoako ahots polifonikoen tradizioa eraman zuen Bordaxarrek diskora, eta bestetik, Earlek moldatutako folk melodiak eta erritmo biziak jaso zituen. Lan honetan ere harenak dira konposizio gehienak.
Euskal Herrian ez ezik, Estatu Batuetan (San Francisco, Bakersfield, Las Vegas...), Quebecen, Parisen eta Belgikan aritu da Jean Bordaxar kantari.
Pastoralak leku garrantzitsua du kantari zuberotar askoren sorkuntzan, baita Bordaxarren sorkuntzan ere. Dantzari gisa hainbat pastoraletan parte hartu du, eta musika egin zuen Arrokiaga jaioterrian taularatutako Agirre presidenta pastoralerako. Halaber, baditu hiru pastoral idatzita, Telesforo Monzon, 2011n Larrainen antzeztu zena, Joxe Mendiague, 2012an Arrokiaga herriak taularatu zuena, eta Belako Zaldüna, 2018an Maule-Lextarren jokatu zena.
"Aitzina Pika" dantza eta musika ikuskizuna zuzendu zuen 2006an, Aitzindariak musika taldeak eta Zuberoako 14 herritako dantza taldeek parte hartu zuten. Halaber, maskaradetarako testuak idatzi ditu Bordaxarrek, eta Urrats Berri elkarteko presidentea da.
Diskografia
Erreferentziak
Kanpo estekak
