Kathleen Nora March, ezagunagoa Kathleen N. March izenez (Rochester New York, AEB, 1949ko urriaren 20a) estatubatuar filologoa, irakaslea eta itzultzailea da. Ikasketa hispaniarrean, latinoamerikarretan eta portugesetan aditua da, eta galiziar literaturarekiko interesa agertu du. Gaur egun, Espainiako katedradun emeritua da Maineko Unibertsitatean.[1][2][3]
Biografia
1975ean Galiziara joan zen Manuel Antonioren poesiari buruz ikertzera, eta hantxe geratu zen.Galiziarra da aukeraz. Gero, Carvalho Calero, Castelao, Luz Pozo, Xohana Torres eta Rosalíari buruzko azterlanak egin zituen, garai hartako pentsamendu eta literatura unibertsalarekin elkarrizketa etengabean izan zen emakume idazlea era kontzientean irakurtzen irakatsi zuena. [1]
Ibilbidea
Espainiako doktorea da, Maineko Unibertsitateko katedradun emeritua eta unibertsitate horretako Galiziako Ikasketen Zentroko zuzendaria. Rosalía de Castroren La hija del mar irakurtzean 1988tik Galiziako literatura, feminismoa eta nazionalismoaren arteko konbergentzia aztertzera eraman zuen. Bere lanek, Álvaro Cunqueiroren, Ramón Otero Pedrayoren eta Rosalía de Castroren itzulpenek, eremu anglosaxoian galiziar literatura zabaltzen lagundu zuten.[4]
1980ko hamarkadan Galician Studies Association sortu zuen, gero Galizierazko Ikasketen Nazioarteko Elkartea deitzen dena, eta elkarte horretako lehen presidentea izan zen. Erakunde hori Galiziako ikasketak bultzatzeko bitarteko garrantzitsutzat jo zen, hasieran Estatu Batuetako akademian eta, ondoren, nazioartean.[5]
Bere ideiekin erabat konprometitutako emakumea, 2000. urtetik aurrera —unibertsitateko irakaskuntzan hamarkada batzuk eman ondoren—, komunitateari irekitako zerbitzu gisa egituratutako irakaskuntza-metodo bat garatzen hasi zen ikasgeletan , eta horrek, bere ikasleekin batera, Hondurasen lan egitera eraman zuen, hainbat proiektu sozial, kultural eta pedagogiko garatuz.[1]
Marchek hainbat artikulu argitaratu zituen Galiziako eta Latinoamerikako emakume-literaturari buruz. 2002an, Doktoratu zen Literatur Sorkuntzan, Maineko Unibertsitatean. 2015ean, Kanpo Proiekzioko Galiziako Kultura Saria jaso zuen. 2021eko apirilean, Yolanda Castaño idazleak bultzatutako proiektua, galizierazko itzultzaileentzako I. Xacobeo Egoitzako poltsa jaso zuen, Galiziako Xuntako Kultura, Hezkuntza eta Unibertsitate Kontseilaritzak Coruñako 1863 Literatur Egoitzaren laguntzarekin batera emana. Hiriko alde zaharreko instalazio horietan, maiatzean, Marica Camporen Confusión e morte de María Balteira, eta Emma Pedreiraren Bibliópatas e fobólogos ingelesera itzuli zituen.[6]
Galizieraren egoera
Europa Press-i emandako elkarrizketa bat egin zion, eta Idazleen elkarteak 2015eko uztailean argitaratu zuen. Artikulu horretan Marchek gogorarazi zuen (galegoaren geroaz) “kezkak” entzuten zituela, zenbait hamarkadaz geroztik hiztunak galtzeagatik, baina, artean ere “hortxe jarraitzen zuela”, nahiz eta zera esan zuen:[7]
“Hizkuntzaren patua “ez dago politikarien mende”. “Zuen esku dago”. Jendeak gehiago hitz egin dezake, hizkuntzaren kalitatea gehiago zaindu, hori beti, baina oraindik hortxe dago”.[7]
Galizia Estatu Batuetako egoerarekin kontrajarri zuen, non “kapitalismoa kalteak egiten ari den, zentzu guztietan”, “enpresa handien maitale” den gizarte batekin, historia baztertzen duena eta kultura “ez baita kultura eta ez da ezer”. Marchen iritziz, Galegoak “bizirauteko aukera gehiago ditu”.[7]
Sariak eta aintzatespenak
- 2015ean, Kanpo Proiekzioko Galiziako Kultura Saria jaso zuen.
- 2021eko apirilean galizierazko itzultzaileentzako I. Xacobeo Egoitzako poltsa
- 2022ko abenduaren 17an Real Academia Gallegako ohorezko kide izendatu zuten.
- 2023ko irailaren 23an, Mondarizko Balneariora itzultzean, ohorezko kargua hartu zuen.
Galizierazko lanak
Itzulpenak
Lan kolektiboak
- Rosalía de Castrori buruzko Nazioarteko Kongresuko aktak, 1986.
- Polos camiños da literatura: escritores galegos do PEN, 1993, Xunta de Galicia/PEN Clube idazle galiziarrak.
- No tempo de Follas novas. Unha viaxe pola literatura universal, 2015, Alvarellos.
Gaztelaniazko lanak
Saiakera
- De musa a literata: el feminismo en la obra de Rosalía de Castro, 1991.
Ingelesezko lanak
Itzulpenak
- Festa da Palabra. An Anthology of Contemporany Galician Women Poets, 1988, American University Studies.
- An Anthology of Galician Short Stories. Así vai o conto, 1991, The Edwin Mellen Press.
- The World Around Us / Circling (Arredor de si, Ramón Otero Pedrayorena; Peter Lang Press, 1995 / Noitarega, 2007)
- Folks from here and there (Xentes de aquí e de acolá, Álvaro Cunqueirorena; Small Stations Press, 2011).
- Tender Tigers (Tigres de ternura, de Claudio Rodríguez Fer; Toxosoutos argitaletxea, 2012)
- Rosalía’s Revolution in New York (Revolución rosaliana en Nova York, Claudio Rodríguezena Fer; A Tola Soñando, 2014)
Bizitza pertsonala
Luis Martul Tobíorekin ezkondu zen Buffalon 1979ko apirilaren 19an, eta Kimberleigh Adriana Martul-Marchen ama da.[8]
Erreferentziak
Bibliografia
- "March, Kathleen Nora". Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8.
- Fernández del Riego, Francisco (1992) [1990]. Diccionario de escritores en lingua galega (2. edizioa). Do Castro. 260 or. ISBN 84-7492-465-0.
Kanpo estekak
-2.jpg)
