Eoghan Ó Tuairisc

Eoghan Ó Tuairisc
Beathaisnéis
Breith	3 Aibreán 1919; Béal Átha na Sluaighe, Éire
Bás	24 Lúnasa 1982 ; 63 bliana d'aois; Ceatharlach, Éire
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste Phádraig, Droim Conrach
Gníomhaíocht
Gairm	file
Ball de	Aosdána
Teangacha	An Ghaeilge

File, drámadóir, úrscéalaí agus criticeoir nótáilte ab ea Eoghan Ó Tuairisc nó Eugene Rutherford Watters (3 Aibreán 1919 i m Béal Átha na Sluaighe - 24 Lúnasa 1982).^[1] Is iad an dá úrscéal stairiúla - L'Attaque, a thugann cur síos ar imeachtaí Bhliain na bhFrancach i Maigh Eo, agus Dé Luain, ina bpléitear Éirí Amach na Cásca - is mó a thuill cáil d'Eoghan Ó Tuairisc i measc lucht na Gaeilge.

Saol

Bhí a athair, Thomas Watters, sna Connaught Rangers. Gortaíodh ag an Somme é. Bhí gnó tacsaí aige i ndiaidh an chogaidh. Scéalaí maith ba ea é

Fuair Eoghan Ó Tuairisc a chuid oideachais i gColáiste Ghearrbhaile i mBéal Átha na Sluaighe. Trí Ghaeilge a dhéantaí na scrúduithe go léir ann.^[1]

D'fhreastail sé ar Choláiste Phádraig i nDroim Conrach, ó 1939 go 1945, agus bhain sé amach dioplóma san oideachas. Bhí sé ina mhúinteoir i bhFionnghlas, ó 1940 go dtí 1960.^[1]

I rith na hÉigeandála 1940-45, chaitheadh sé an chuid is mó dá laethanta saoire samhraidh mar oifigeach coimisiúnta san arm.

Sa bhliain 1947, bhain sé amach céim M.A. i litríocht an Bhéarla i gColáiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath.

Sa bhliain 1960, d'éirigh sé as a phost i bhFionnghlas le bheith ina scríbhneoir lánaimseartha agus bhí ganntanas ioncaim ag cur air go síoraí.^[1]

Bhí sé ina eagarthóir ar Feasta, iris Chonradh na Gaeilge, sna blianta 1962-1965.

Fuair sé bás tobann; bhuail taom croí é ar 24 Lúnasa 1982, in aois 63 dó.

Scríbhneoireacht

Scríobh sé lear mór ábhair, idir Bhéarla agus Ghaeilge: aistí, filíocht, drámaí agus úrscéalta. Anuas go 1960 b’fhéidir gurbh i mBéarla agus faoina ainm Eugene Watters is mó a bhíodh sé ag scríobh.^[1]

Ba é Murder in Three Moves a chéad shaothar mór le rá (1960). Ina dhiaidh sin foilsíodh L'Attaque (as Gaeilge) agus Week-End.

Is iad an dá úrscéal stairiúla - L'Attaque (1962), a thugann cur síos ar imeachtaí Bhliain na bhFrancach i Maigh Eo, agus Dé Luain (1966), ina bpléitear Éirí Amach na Cásca - is mó a thuill a cháil dó i measc lucht na Gaeilge.

Saothair

Leabhair

Murder in Three Moves, 1960.
L’Attaque, BÁC: Allen Figgis, 1962.
Dé Luain, 1966
An Lomnochtán. Autobiography, BÁC & Corcaigh: Mercier, 1978.
[The Story of a] Hedgeschool Master, 1975.

Aistriúcháin

John Jordan (eagarthóir), "Dialann Deoraí", in: The Pleasures of Gaelic Literature (1977).
Máirtín Ó Cadhain, The road to Brightcity: and other stories, Swords: Poolbeg Press, 1981.
Pádraic Ó Conaire, 15 Short Stories, Swords: Poolbeg Press, 1982.

Filíocht

Dialann sa Díseart, BÁC: Coiscéim, 1981.
Rogha an Fhile, dánta le haistriúcháin. 1974.
New Passages, 1973.
Dé Luain, BÁC: Allen Figgis 1966.
The Weekend of Dermot and Grace, BÁC: Allen Figgis & Son, 1964; arís in "Eugene Watters Special Issue" Poetry Ireland Review 13 (1985)@.
Lux Aeterna, including Hiroshima Mass, BÁC: Allen Figgis, 1964.

Drámaíocht

Fornocht do Chonac, BÁC: Foilseacháin an Rialtais, 1981.
Lá Fhéile Michíl, BÁC: Clódhanna Teo., 1967.

Aistí

Religio Poetae agus Aistí Eile, eagarthóir Máirín Nic Eoin, Baile Átha Cliath: An Clóchomhar, 1987.
Focus, (le Desmond Egan), 1972.

Eile

"Christian names", in Encyclopaedia of Ireland, BÁC: Figgis 1968, 119-21.
"Infinite Variety - Dan Lowrey's Music Hall 1879-97" (Eugene Watters & Matthew Murtagh)Gill&Macmillan 1975