Naceu no corazón de Escocia, no poboado de Kirremuir, do antigo condado de Forfarshire (agora Strathmore). Kirremuir era unha pequena poboación situada ós pés dos Montes Grampianos, onde a familia Lyell tiña unha grande residencia que levaba por nome Kinnordy. Seu pai era un coñecido botánico (a quen se lle debe o nome da planta Lyellia) e tradutor de Dante, cuxa biblioteca e ideas naturalistas serviron de inspiración a Lyell. Dende a súa nenez, Lyell mostrou unha forte inclinación cara a historia natural, en especial cara a entomoloxía, afección que compartía co xove Darwin. Estudou dereito en Oxford e exerceu durante algún tempo a profesión de avogado en Londres.
En 1819, unha vez graduado, foi elixido membro da Linnean Geological Societies, comunicando a súa primeira publicación a dita sociedade en 1822, On a Recent Formation of Freshwater Limestone in Fofarshine e nomeado un dos secretarios honorarios en 1823; tamén foi nomeado membro da Royal Society, a cal o había condecorar coas medallas reais uns anos máis tarde[2].
As excursións foron unha actividade continua na súa vida, xa que prefería a observación directa como fonte de coñecemento da Xeoloxía. No seu afán por observar e analizar directamente os fenómenos naturais recorreu gran parte de Europa e América. A súa compañeira, a xeóloga Mary Horner, acompañouno e foi a súa colaboradora.[3]
Entre 1853 e 1854, Charles Lyell viaxou a Madeira e Canarias. [4]Ata hai pouco descoñecíanse as súas actividades durante as súas excursións polas illas, ata que o equipo do Proxecto Humboldt atopou en Edimburgo os manuscritos referentes á súa visita ós arquipélagos, os cales foron dixitalizados e se poden consultar de maneira gratuíta e libre.
Durante a súa visita, estudou a xeoloxía da zona, analizou a formación dos conos volcánicos, acumulou evidencias sobre a idade dos leitos de lava e recolleu fauna e flora viva e fósil. Nesta viaxe demostrou a falsidade da teoría dos cráteres de elevación, defendida, entre outros por Leopold von Duch.
Os seus estudos das Illas Canarias e Madeira nunca foron publicados, e en palabras do propio Lyell, foi "un desexo non cumprido", xa que as reedicións de Principles de Geology, multiplicáronse debido ó grande éxito, e Lyell dedicou anos a corrixir e aumentar as notas de cada nova edición.
Foi nomeado Sir en 1848. En 1864 concedéuselle o título de Barón e nese mesmo ano foi presidente da British Association en Bath. Foi elixido membro do French Institute e da Royal Academy of Sciences of Berlin, e foi nomeado cabaleiro da The Prusian Order of Merit. Durante toda a súa vida sufriu unha severa miopía, que finalmente derivou en cegueira cinco anos antes de morrer.
Cabe destacar de el a súa inesgotable curiosidade intelectual e a súa mente aberta, que lle fixo apreciar sempre o traballo dos máis xoves.
Obra
Baseándose en diversos traballos do xeólogo escocés do século XVIII James Hutton, desenvolveu a Teoría do Uniformismo,[5] que establecía que os procesos que operan sobre a Terra no presente son os mesmos que os que o fixeron no pasado. O erro que tivo Hutton foi supoñer que tamén o facían á mesma taxa, idea que puliu Lyell, afirmando que a intensidade destes procesos podía variar no tempo.
A Teoría do Uniformismo contraponse coa do Catastrofismo, moi popular entre os científicos da época de Lyell. Esta teoría postulaba que só as grandes catástrofes poderían cambiar a formación básica da Terra, e que esta tiña 6.000 anos de antigüidade. A maior parte dos científicos crían que o catastrofismo era compatible coa interpretación bíblica da creación da Terra.
A súa obra cume, Principles of Geology (o subtítulo da cal: "Que son un intento de explicar os cambios anteriores da superficie da Terra, por referencia a causas que están agora en funcionamento" destaca o tema principal da obra), publicada en varios volumes entre 1830 e 1833, e que revisou once veces entre 1830 e 1872, converteuse na máis influente desta disciplina científica, influíndo en gran medida incluso en Charles Darwin e na súa obra A orixe das especies. De feito, Darwin chegou a dicir del:
Penso que os meus libros se xeraron en gran parte na mente de Lyell. Sempre pensei que o grande mérito dos Principios reside en que cambiou o ton do meu pensamento e que, polo tanto, cando vexo algo xamais visto por Lyell, véxoo aínda a través dos seus ollos."[6]
Lyell non se restrinxiu ó uso dos seus propios datos na redacción das sucesivas edicións dos seus Principios; tamén recorreu ó uso da cada vez máis abundante literatura xeolóxica e naturalista que, en boa parte, foi estimulada polas súas propias ideas.
En agosto de 1838 Lyell publicou os Elements of Geology, orixinalmente unha extensión dunha sección de Principios, pero que acabou converténdose nun traballo estándar sobre a xeoloxía estratigráfica e paleontolóxica. Este libro pasou a través de seis edicións ó longo da vida de Lyell (algunhas edicións intermedias constituíron o Manual da xeoloxía elemental), e en 1871 un traballo máis pequeno,Student's Elements of Geology (Os elementos do estudante de Xeoloxía), baseouse nel.
O seu terceiro gran traballo, The Geological Evidence of the Antiquity of Man (A evidencia xeolóxica daantigüidade do home), aparece en 1863 (con tres edicións o mesmo ano), no que da unha serie de argumentos sobre a aparición temperá do home na Terra baseados en descubrimentos de instrumentos de pedernal en estratos do post-Plioceno no val de Somme; tamén discutiu sobre os depósitos da época glacial e, no mesmo volume, dou a coñecer por primeira vez a súa adhesión á teoría de Darwin da orixe das especies. Publícase unha cuarta edición en 1873.
Lyell foi considerado tamén coma un dos fundadores da estratigrafía, o estudo das capas da superficie da Terra. Elaborou un método para clasificar os estratos, ou capas, mediante o estudo dos antigos estratos mariños de Europa occidental. Deuse conta de que os estratos mariños máis pretos da superficie, que son os máis recentes, contiñan moitas especies de moluscos con cuncha que perviven actualmente no mar. Por outra parte, os estratos máis antigos e profundos contiñan cada vez menos fósiles das especies viventes. Por iso, pensou que era preciso dividir o tempo xeolóxico en escalas temporais máis amplas das existentes ata o momento, baseándose nas porcentaxes de decrecemento das especies modernas. A súa contribución foi a división do Terciario en tres épocas: Eoceno, Mioceno e Plioceno, nomenclatura que aínda se conserva hoxe en día.
Foi o primeiro en apuntar que a especie humana debía ser máis antiga do que apuntaban as teorías da súa época, e ademais concluíu que as rochas máis antigas existentes na Terra, databan de 240 m.a.
Obsesionábanlle as implicacións das teorías evolucionistas, e antes de dar a súa verdadeira opinión sobre a cuestión evolutiva, Lyell tomouse o seu tempo. Pero unha vez que leu a teoría Darwiniana, decídese completamente, mostrando a súa adhesión ás teorías de Darwin co seu libro A antigüidade do home, escrito en 1863.
Obras
Aínda que a súa obra máis famosa e reeditada foi Principles of Geology, publicou tamén outras[2]
