Jorge Amado![]()
 |
| Nome orixinal | (pt-br) Jorge Leal Amado de Faria |
|---|
|
| Nacemento | 10 de agosto de 1912
Itabuna, Brasil |
|---|
| Morte | 6 de agosto de 2001 (88 anos)
Salvador, Brasil |
|---|
| Causa da morte | parada cardiorrespiratoria |
|---|
|
Deputado federal por São Paulo (pt)  |
|---|
20 de marzo de 1946 – 1948
|
|
|
|
| Residencia | Salvador |
|---|
| Relixión | Ateísmo |
|---|
| Educación | Faculdade de Direito da Universidade Federal do Rio de Janeiro (pt) |
|---|
|
| Lugar de traballo | Fundação Casa de Jorge Amado (pt) |
|---|
| Ocupación | escritor, novelista, poeta, xornalista, político |
|---|
| Período de actividade | 1931 - |
|---|
| Membro de | |
|---|
| Movemento | Modernismo e realismo mágico (pt) |
|---|
| Influencias | |
|---|
|
Obras destacables |
|
| Cónxuxe | Zélia Gattai (1945–2001), morte da persoa |
|---|
| Irmáns | James Amado |
|---|
|
|
Sinatura  |
|
| Descrito pola fonte | Grande Enciclopedia Soviética 1969-1978, (sec:Амаду Жоржи)
Obálky knih, 
Enciclopedia soviética armenia, volume 1, (p.271-272) |
|---|
| Sitio web | jorgeamado.com.br |
|---|
  
     |
Jorge Leal Amado de Faria, coñecido como Jorge Amado, nado en Itabuna (Baía) o 10 de agosto de 1912 e finado en Salvador o 6 de agosto de 2001, foi un escritor brasileiro.[1]
Traxectoria
Naceu na Facenda Auricídia[2], na cidade de Itabuna, situada ao sur do estado de Baía. Fillo do dono da facenda, cando tiña 1 ano de idade, a súa familia estableceuse na cidade de Ilhéus, litoral de Bahia, onde Jorge pasou a súa infancia. Fixo os estudos secundarios na cidade de Salvador, capital do Estado. Neste período, comezou a traballar en xornais e a participar da vida literaria, sendo un dos fundadores da chamada Academia dos Rebeldes.
Jorge publicou a súa primeira novela, chamada O País do Carnaval en 1931, cando tiña 18 anos. Casou con Matilde Garcia Rosa dous anos despois, e con ela tivo unha filla, Lila, que naceu en 1933. Neste ano, publicou a súa segunda novela, Cacau.
Graduouse na Facultade Nacional de Dereito[3] (en portugués, Faculdade Nacional de Direito) na cidade do Río de Xaneiro en 1935. Militante comunista, foi obrigado a exiliarse na Arxentina e o Uruguai entre os anos 1941 e 1942, período en que fixo unha viaxe por América Latina. Ao regresar a Brasil, separouse de Matilde Garcia Rosa.
No ano 1945, foi elixido membro da Asemblea Nacional Constituínte, polo Partido Comunista Brasileiro (PCB), sendo o deputado máis votado do estado de São Paulo. Como deputado, foi o autor da lei que asegura a liberdade de culto relixioso. Neste mesmo ano, casa coa tamén escritora Zélia Gattai.
En 1947, ano en que naceu João Jorge, primeiro fillo con Zélia, o seu partido PCB foi declarado ilegal, e os seus membros foron perseguidos e arrestados. Jorge tivo que exiliarse en Francia, onde quedou ata o ano 1950, cando foi expulsado. A súa primeira filla, Lila, morreu en 1949. Desde 1950 ata 1952, Amado residiu en Checoslovaquia, onde naceu a súa filla Paloma.
Ao volver a Brasil en 1955, Jorge Amado distanciouse da militancia política, pero sen deixar o Partido Comunista. Dedicouse, desde entón, integralmente á literatura. Foi electo, o 6 de abril de 1961 para a Academia Brasileira de Letras. Recibiu o título de Doutor Honoris Causa por diversas universidades. Tamén recibiu o título de Obá de Xangô na relixión Candomblé.
A súa obra foi adaptada ao cine, ao teatro e á televisión, e tamén foi tema de varios traballos de escolas de samba no Carnaval brasileiro. Os seus libros están traducidos a 49 idiomas e publicados en 55 países. Existen tamén publicacións en braille, e cintas de son gravadas para cegos.
En 1987, foi inaugurada no Largo do Pelourinho, situado na cidade de Salvador, Baía, a Fundación Casa de Jorge Amado, que abriga e preserva o seu acervo para investigadores. A fundación tamén axuda o desenvolvemento de actividades culturais no estado de Baía.
Jorge Amado morreu na cidade de Salvador o 6 de agosto de 2001. Foi cremado e as súas cinzas foron enterradas no xardín da súa casa o día 10 de agosto, cando cumpriría 89 anos.
O 4 de decembro de 2014, recibiu (post mortem) da Asemblea Lexislativa de Bahia a dignidade de Cidadán Benemérito da Liberdade e da Xustiza Social João Mangabeira, debido á súa traxectoria en defensa dos intereses sociais, o máis alto honor do Estado.[4][5]
En 2012 Cultura e Educación homenaxeou o 12 de maio ao escritor Jorge Amado na segunda sesión do ciclo ‘Galicia, Ceo das letras’.[6]
Crenzas e estilo literario
Mesmo dicíndose materialista, Amado era un practicante da Umbanda e do Candomblé relixión esta última na cal exercía o posto de honra de Obá de Xangô no Ilê Opó Afonjá, do cal moito se compracía. Amigos que Amado aprezaba no Candomblé eran mães-de-santo Mãe Aninha, Mãe Senhora, Mãe Menininha do Gantois, Mãe Stella de Oxóssi, Olga de Alaketu, Mãe Mirinha do Portão, Mãe Cleusa Millet, Mãe Carmem e o pai-de-santo Luís da Muriçoca.
Como Érico Veríssimo, Rachel de Queiroz, José Américo de Almeida, José Lins do Rego e Graciliano Ramos, Amado representaba o modernismo rexionalista brasileiro (segunda xeración do modernismo).[7]
Na súa actuación literaria presentou dúas fases distintas: primeiramente de claro cuno social e político, que poden ser vistas en obras como O País do Carnaval, Cacau, Suor, Jubiabá, Capitães de areia e Os subterrâneos da liberdade, entre outras. Xa en obras como Gabriela, cravo e canela,Gabriela, cravo e canela, Dona Flor e Seus Dois Maridos, Tenda dos milagres, Tereza Batista cansada de guerra e Tieta do Agreste, pódese ver un aspecto máis rexionalista, segundo opinión do profesor, crítico e historiador de literatura brasileira Alfredo Bosi: "Na última fase abandónanse os esquemas da literatura ideolóxica que nortearan as novelas de 30 e de 40; e todo se disolve no pnitoresco, no 'saboroso', no 'gorduroso', no apimentado do rexional.[7]
Breve análise da súa obra
Jorge Amado adoptou un compromiso social cos pobres, os desposuídos, os marxinados da sociedade: obreiros, campesiños, prostitutas e vagabundos poboan as súas novelas, convértense en protagonistas e heroes.
Co paso dos anos, Amado foi cambiando a súa concepción do ben e o mal, da pobreza e a riqueza: nos momentos de militancia comunista aceptaba o ben identificado coa pobreza e o mal coa riqueza, aos poucos comprendeu que o ben e o mal non son froitos da pobreza ou a riqueza, senón que nacen da vontade e o carácter de cada persoa.
O éxito da literatura latinoamericana da década dos anos 60 tivo un precursor na obra de Jorge Amado, en cuxas obras mestura o realismo social cunhas acertadas doses de humor, erotismo e sensualidade, co heroísmo da tradición romántica do século XIX, e coas paixóns, os amores e os odios propios do melodrama.
Novelas de Bahía
Esta denominación, dada polo propio escritor, refírese ás novelas que teñen a Salvador de Baía como escenario. Jorge Amado denuncia as inxustizas sociais e a opresión nun mundo dividido entre bos e malos, negros e brancos, oprimidos e opresores, pobres e ricos: O país do Carnaval, Suor e Capitães da areia.
Novelas ligadas ao ciclo do cacao
En Cacau, São Jorge dous Ilhéus e Terras do sem-fim denuncia a explotación dos traballadores rurais polos exportadores de cacao nas facendas do sur de Baía; Amado narra historias líricas de malandros e vagabundos elevados á categoría de heroes románticos e folletinescos: Mar morto, Gabriela, cravo e canela, esta de 1958, converteuse nun dos maiores éxitos editoriais da literatura brasileira. Nesta tendencia encádrase tamén a novela A morte e A morte de Quincas Berro d'Água, na que Jorge Amado crea un dos seus mellores personaxes, o marinero Quincas Berro d'Água. Nestas novelas as protagonistas son grandes heroínas, moi coñecidas polo público brasileiro: Gabriela, Tieta do agreste e Dona Flor.
Outras obras
Jorge Amado escribiu tamén dúas importantes biografías noveladas: ABC de Castro Alves e O cavaleiro dá esperança na que narra a vida de Luís Carlos Prestes, o primeiro presidente do Partido Comunista Brasileiro.
En 1992, Amado publicou Navegaçãou de cabotagem, cuxo subtítulo é "apuntes para un libro de memorias que xamais escribirei", un libro de escritos fechados pero non ordenados cronoloxicamente, nos que o autor relata pasaxes da súa vida persoal e da súa carreira literaria.
Traducións das obras
A obra de Jorge Amado xa foi editada en 55 países, e vertida para 49 idiomas: albanés, alemán, árabe, armenio, azarí, búlgaro, catalán, chinés, coreano, croata, danés, eslovaco, esloveno, español, esperanto, estoniano, finés, francés, galego, xeorgiano, grego, guaraní, hebraico, holandés, húngaro, iídiche, inglés, islandés, italiano, xaponés, letón, lituano, macedonio, moldovo, mongol, noruegués, persa, polaco, romanés, ruso (tamén tres en braille), serbio, sueco, tailandés, checo, turco, turcomán, ucraíno e vietnamita.
Obra
Narrativa
- O país do Carnaval (1930)
- Cacau (1933)
- Suor (1934)
- Jubiabá (1935)
- Mar Morto (libro)|Mar Morto (1936)
- Capitães da areia (1937)
- Terras do Sem-Fim (1943)
- São Jorge dos Ilhéus (1944)
- Seara vermelha (1946)
- Os subterrâneos da liberdade (1954)
- Gabriela, cravo e canela (1958)
- A morte e a morte de Quincas Berro d'Água (1961)
- Os velhos marinheiros ou o capitão de longo curso (1961)
- Os pastores da noite (1964)
- O Compadre de Ogum (1964)
- Dona Flor e Seus Dois Maridos (1966)
- Tenda dos milagres (1969)
- Teresa Batista cansada de guerra (1972)
- Tieta do Agreste (1977)
- Farda, fardão, camisola de dormir (1979)
- Do recente milagre dos pássaros (1979)
- Tocaia grande (1984)
- O sumiço da santa (1988)
- A descoberta da América pelos turcos (1994)
- O milagre dos pássaros, fábula (1997)
Literatura infantil
- O gato gaiado e a andoriña señá (1976). O Gato Malhado e a Andorinha Sinhá, traducido ao galego por Xela Arias.
- A bola e o goleiro (1984)
Poesía
Teatro
Ensaio
- ABC de Castro Alves, biografía (1941)
- O cavaleiro da esperança (1942) biografía
- Bahia de Todos os Santos (1945) guía
- O mundo da paz (1951) viaxes
- O menino grapiúna (1982) memorias
- Navegação de cabotagem (1992) memorias
- Hora da Guerra (2008) crónicas
Cartas
Son máis de 100 mil páxinas en proceso de catalogación as cartas trocadas con xente do mundo enteiro, gardadas nun acervo illado da súa fundación. A doazón foi entregada cunha reserva, por escrito: "Jorge escribiu que soamente cincuenta anos tras súa morte ese material debía ser aberto ao público", segundo a poeta Myriam Fraga, que dirixe a Casa desde súa creación hai vinte anos.
De relatos sobre libros e obras de arte a traxes do cotián, escribiuse con grandes escritores, poetas e intelectuais de seu tempo: Graciliano Ramos, Érico Veríssimo, Mário de Andrade, Carlos Drummond de Andrade, Monteiro Lobato e Gilberto Freyre, entre tantos outros brasileiros; Pablo Neruda, Gabriel García Márquez e José Saramago, entre tantos outros estranxeiros. No campo da política, a correspondencia estabeleceuse con nomes dos máis variados como: Juscelino Kubitschek, François Mitterrand e Antônio Carlos Magalhães.
As cartas mostran como o escritor recibía as máis imprevistas peticións ben como presentaba persoas unhas ás outras en época en que era intenso o diálogo vía postal. A correspondencia persoal de Jorge Amado pode ofrecer inestimável fonte de pescuda.[8]
Entre outros que formaban parte do círculo de amizades de Jorge Amado vale citar: Federico Fellini, Alberto Moravia, Yves Montand, Jorge Semprún, Pablo Picasso, Oscar Niemeyer, Vinícius de Moraes, Jean-Paul Sartre e Simone de Beauvoir.[9]
Adaptacións
Moitas das súas obras foron adaptadas para cinema, TV, teatro e radio, ben como para banda deseñada.[10] En 1960 estreou na TV Tupi a adaptación de Gabriela, Cravo e Canela, de Antônio Bulhões de Carvalho e dirixida por Maurício Sherman. En 1975, outra adaptación da novela Gabriela, feita por Walter George Durst estreouse na televisión pola Rede Globo. En 1976 estreou no cinema Dona Flor e seus Dois Maridos con dirección de Bruno Barreto. O filme tivo moito éxito, visto por máis de dez millóns de espectadores. Aínda virou miniserie e peza teatral. En 1982 e 1987 estrearon, respectivamente, no teatro Capitáns de Area e O Gato Malhado e a Andorinha Sinhá. A Rede Bandeirantes levou ao ar unha adaptación de Capitães de Areia á televisión en 1989. O mesmo ano, a Rede Globo estreou a telenovela Tieta, con dirección de Reynaldo Boury, Ricardo Waddington, Luiz Fernando Carvalho e Paulo Ubiratan. En 1995, a Rede Titular adaptou a obra Tocaia Grande para televisión. En 1998, foi ao aire outra adaptación da obra Dona Flor e Seus Dous Maridos, desta vez en formato de minisérie. En 2012, o remake de 1975 de Gabriela foi exhibido pola Rede Globo.
Premios
Premios internacionais
- Prêmio Stalin da Paz (Moscou-1951), posteriormente Prêmio Lênin da Paz;
- Prêmio da Latinidade da Academia do Mundo Latino (Francia-1971), con Ferreira de Castro e Eugenio Mondale;
- Prêmio do Instituto Ítalo-Americano (Italia-1976);
- Prêmio Internacional Dag Hammarsk (Portugal-1983);
- Premio Nonino Risit d’Âur (Itália-1984); Prêmio Moinho (Italia-1984);
- Prêmio Dimitrov de Literatura (Sofía-1986);
- Prêmio Pablo Neruda (Moscovo-1989);
- Prêmio Etruria de Literatura (Italia-1989);
- Premio Mundial Cino Del Duca (Francia-1990);
- Prêmio Mediterrâneo (Italia-1990);
- Prêmio Vitaliano Brancatti (Italia-1995);
- Prêmio Luís de Camões (Portugal-1994);
- Medalha de Vermeil (Francia-1988);
- Medalha de Ouro Simón Bolivar (Francia,1997);
- Prêmio Mediterrâneo do Centro di Cultura Mediterranea (Italia, 1998).
Premios brasileiros
- Prêmio Graça Aranha, Río de Xaneiro (1936);
- Prêmio Nacional de Romance do Instituto Nacional do Livro, Río de Xaneiro (1959);
- Prêmio "Jornal do Comércio", Río de Xaneiro (1959);
- Prêmio Luisa Cláudio de Souza, do Pen Club do Brasil, Río de Xaneiro (1959);
- Prêmio Carmem Dolores Barbosa, São Paulo (1959);
- Prêmio Jabuti, São Paulo (1959, 1995);
- Prêmio Paula Brito, Río de Xaneiro (1959);
- Prêmio Juca Pato — "O Intelectual do Ano", São Paulo (1969);
- Prêmio Fernando Chinaglia, Río de Xaneiro (1982);
- Prêmio Nestlé de Literatura Brasileira, São Paulo (1982);
- Prêmio Brasília de Literatura — Conxunto de Obras, Brasília (1983);
- Prêmio Moinho Santista de Literatura, São Paulo (1984);
- Prêmio Personalidade Literária do Ano, São Paulo (1984);
- Prêmio BNB de Literatura, Ceará (1985);
- Prêmio Pablo Picasso. Brasília (1988);
- Medalha do Mérito Jornalístico da Associação Baiana de Imprensa, Brasil (1996);
- Prêmio do Ministério da Cultura (1997).
Títulos
- Comendador da Ordem de Andrés Bello (Venezuela-1977);
- Comendador da Ordem das Artes e das Letras (Francia-1979);
- Comendador da Legião de Honra (Francia-1983);
- Comendador da Ordem do Mérito Judiciário do Trabalho (Brasil-1983);
- Grande Oficial da Ordem do Infante Dom Henrique (Portugal-1986);
- Comendador da Ordem do Congresso Nacional (Brasil-1986);
- Comendador da Ordem do Mérito de São Jorge dos Ilhéus (Brasil-1992);
- Comendador da Ordem do Mérito Aperipê (Brasil-1992);
- Comendador da Ordem de Maio (Argentina-1992);
- Comendador da Ordem do Mérito Cultural (Brasil-1995);
- Comendador da Honorífica Ordem da Cultura, pola Academia de Cultura de Curitiba (Brasil,1996).
- Grã-Cruz da Ordem do Mérito de Brasília (Brasil-1988);
- Grã-Cruz da Ordem de Bernardo O'Higgins (Chile-1993);
- Grande Oficial da Ordem de Santiago da Espada (Portugal-1980);
- Grande Oficial da Ordem do Mérito da Bahia (Brasil-1981);
- Grande Oficial da Ordem de Rio Branco (Brasil-1987);
- Doutor Honoris Causa da Universidade Federal da Bahia (Brasil-1980);
- Doutor Honoris Causa da Universidade Federal do Ceará (Brasil-1981);
- Doutor Honoris Causa da Universidade Lumière, Lyon II (Francia-1987);
- Doutor Honoris Causa en Língua e Literatura da Universidade de Dagli Studi (Bari-1990);
- Doutor Honoris Causa da Universidade de Israel (Israel-1990);
- Doutor Honoris Causa da Unversidade Estadual do Sudoeste da Bahia (Brasil-1992);
- Doutor Honoris Causa da Universidade de Pádua (Italia-1995);
- Doutor Honoris Causa da Universidade Paris III - Sorbonne Nouvelle (Francia-1998);
- Doutor Honoris Causa da Universidade de Bolonha (Italia-1998);
- Doutor Honoris Causa da Universidade de Lisboa (Portugal-1998);
- Doutor Honoris Causa da Universidade de Brasília (Brasil-1999)
- Ordem Carlos Manuel de Céspedes, Conselho do Estado da República de Cuba (Cuba -1988);
- Sócio Honorário do Centro Brasileiro da Associação Mundial de Escritores (Brasil-1987);
- Grã-Cruz da Ordem do Mérito Cultural (Brasil-2012) — post mortem.
Notas
Véxase tamén
Ligazóns externas
