Podemos

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde decembro de 2015.)

Podemos
Dirixentes e organización
Líder	Ione Belarra
Historia
Fundación	11 de marzo de 2014[1][2]
Posicións políticas
Ideoloxía	Esquerda Socialismo democrático ​Socialdemocracia Progresismo Feminismo Euroescepticismo Populismo de esquerda Republicanismo​ Federalismo Democracia participativa Non intervencionismo Antifascismo
Representación
Europarlamento	2 / 59
Congreso dos deputados	5 / 350
Senado	0 / 266
Parlamentos autonómicos	73 / 1.268
Xuntas Xerais do País Vasco	9 / 153
Outros datos
Sede	Rúa Zurita, 21. 28012 Madrid
Na rede
podemos.info
v c e

Podemos é un partido político español fundado en xaneiro de 2014 a raíz das protestas do Movemento 15-M contra a desigualdade e a corrupción.^[3] Dende a súa fundación, o seu secretario xeral foi o politicólogo Pablo Iglesias Turrión,^[4] cargo que ostentou até maio de 2021.^[4][5][2]

Catro meses despois da súa formación, Podemos participou nas eleccións europeas de 2014, logrando cinco escanos (de 54) co 7,98 % dos votos, o que o converteu no cuarto partido máis votado de España. Nos primeiros vinte días que permitiu a inscrición, reuniu máis de 100 000 membros, converténdose no terceiro partido en número de afiliados.^[6] En outubro ostentaba xa o segundo lugar, con máis de 200 000.^[7] Tamén chegou a aparecer como o primeiro partido do país en intención directa de voto, segundo as enquisas.

A orixe de Podemos atópase no manifesto "Mover ficha: converter a indignación en cambio político", presentado a fin de semana do 12-13 de xaneiro de 2014 e difundido pola publicación dixital Público, que asinaban unha trintena de intelectuais, personalidades da cultura, o xornalismo e o activismo social e político, entre os que se atopaban Juan Carlos Monedero, profesor de Ciencia Política na Universidade Complutense de Madrid (UCM); o actor Alberto San Juan; Jaime Pastor, profesor de Ciencias Políticas na UNED; o escritor e filósofo Santiago Alba Rico; o sindicalista da Corrente Sindical de Esquerda Cándido González Carneiro; ou Bibiana Medialdea, profesora de Economía Aplicada na UCM. Neste manifesto expresábase a necesidade de crear unha candidatura que concorrese ás eleccións europeas de maio dese ano, co obxectivo de oporse, desde posturas de esquerda, ás políticas da Unión Europea para a crise económica. Aínda que non era un dos asinantes do manifesto, o 14 de xaneiro anunciouse que o profesor de Ciencia Política da UCM e analista político televisivo Pablo Iglesias encabezaría o movemento.

O incipiente movemento estaba articulado polo partido Esquerda Anticapitalista, o cal esbozara na súa documentación interna o manifesto "Mover ficha", deseñado as fases para o lanzamento do novo movemento e adiantado como factor determinante para o éxito da iniciativa «A presenza dunha serie de personalidades con proxección nos medios como cara pública do proxecto». Entre os puntos programáticos resaltados por Iglesias atopábanse a derrogación do artigo 135 da Constitución (que fora reformado en setembro de 2011 por iniciativa do expresidente do Goberno José Luís Rodríguez Zapatero e co apoio de PSOE e PP); aplicación plena do artigo 128 da Constitución («Toda a riqueza do país nas súas distintas formas e sexa cal for a súa titularidade está subordinada ao interese xeral»), posto que segundo Iglesias non se estaba cumprindo; manter o carácter público da educación e a sanidade; creación dun parque de vivenda pública e aplicación retroactiva da dación en pago; e oposición a unha reforma restritiva da lei do aborto. Tamén reclamaban a derrogación das leis de estranxeiría, a saída de España da OTAN e pronunciábanse a favor de que Cataluña decida sobre a súa independencia.

O movemento Podemos presentouse oficialmente o 17 de xaneiro de 2014 no Teatro de Barrio, no barrio de Lavapiés de Madrid. Deuse unha rolda de prensa á que acudiron centos de persoas e na que interviron, entre outros, Pablo Iglesias; Juan Carlos Monedero; a sindicalista de USTEA, activista da Marea Verde e militante de Esquerda Anticapitalista Teresa Rodríguez; a psiquiatra e membro da Marea Branca, Ana Castaño Romeu; o analista e investigador Íñigo Errejón e o activista social Miguel Urbán, militante e cabeza de lista de Esquerda Anticapitalista por Madrid nas eleccións xerais de 2011. 

Para continuar adiante co proxecto e presentarse ás eleccións europeas de maio dese ano, os impulsores impuxeron tres condicións: que recibisen o apoio de polo menos 50 000 persoas na web da formación; que tanto as candidaturas como o programa político do proxecto se confeccionase mediante participación aberta; e que se buscase a unidade con outros partidos e movementos de esquerda, como Esquerda Unida, a CUP, Partido X, o Sindicato Andaluz de Traballadores (SAT), Anova ou as Mareas cidadás. Os promotores do proxecto declararon obter as firmas en menos de 24 horas.

Podemos presentou unha candidatura ás eleccións ao Parlamento Europeo elaborada a través de eleccións primarias abertas, que foi a cuarta máis votada (7,98 %) e outorgou a Podemos cinco escanos. Para varios medios, foi «a sorpresa» dos comicios.

Obtivo os seus mellores resultados, por encima do 10 %, en Asturias, Madrid, Canarias e Baleares e foi a terceira forza máis votada en cinco comunidades autónomas, entre elas Madrid. Obtivo un número significativo de votos en toda España, cos peores resultados en Cataluña (aínda que superou o 5 % de voto en Barcelona) e en Estremadura. Obtivo máis votos que Compromís na Comunidade Valenciana e que o BNG en Galicia.

Tras resultar ser a cuarta forza política máis votada nas eleccións europeas, empezáronse a publicar noticias relacionadas co seu crecemento.

O "hashtag" "Pablo Iglesias" foi "trending topic"' número 1 na rede social Twitter o día despois das eleccións e o portavoz da formación apareceu nas portadas dalgúns dos principais xornais españois. Desde antes das eleccións, xa era a primeira forza política nas redes sociais, pero pasou de 100 000 a 600 000 apoios en Facebook entre maio e xullo do 2014.

A sondaxe trimestral do Centro de Investigacións Sociolóxicas (CIS) realizado sobre xullo do 2014 (dous meses despois das eleccións) deixaba a Podemos como a segunda forza política en intención directa de voto, superando ao PSOE, pero quedándose a 0,9 puntos do PP. A finais de xullo Podemos empezou a permitir a inscrición de individuos como membros do partido, con 32 000 persoas rexistrándose como membros nas primeiras 48 horas, a través do sitio web de Podemos, de forma gratuíta e sen pagar unha cota periódica. Aos 20 días, Podemos xa contaba con case 100 000 inscritos (non pagan cota), converténdose no terceiro partido español por número de membros, por diante de EU, UPyD, CiU e o PNV.

En agosto do 2014, Podemos xa reunía 442 000 apoios máis en Facebook que a suma de todos "Góstame" do resto dos partidos, alcanzando os 708 763, con máis de 2,6 millóns de visualizacións dos vídeos na súa canle de YouTube. A enquisa de Metroscopia correspondente a ese mes deu un 10,7 % de intención de voto a Podemos

En setembro do 2014, a entrevista de Pablo Iglesias en Viaxando con Chester tivo case tres millóns de espectadores, sendo o programa máis visto na súa franxa de emisión cun 14,5 % da cota de pantalla.

En outubro do 2014, o barómetro de Metroscopia deulle un 13,8 % en intención directa de voto, superando ao Partido Popular. A aparición de Pablo Iglesias na Sexta Noite (na que foi entrevistado) elevou a audiencia do programa ao 16,2 %, sendo o seu máximo histórico. A entrevista de Pablo Iglesias en Salvados tamén fixo ao programa bater a súa marca histórica de audiencia, cun 23,8 % e cinco millóns de espectadores. Nos últimos días de outubro, Podemos xa contaba con máis de 200 000 membros.

En novembro de 2014 publicáronse dúas enquisas correspondentes ao mes anterior que situaron a Podemos como a primeira forza política de España en intención directa de voto: A de Metroscopia do 2 de novembro deu a Podemos o 22,2 % da intención directa de voto, comparado co 13,1 % do PSOE e o 10,4 % do PP, mentres que tres días despois o barómetro do CIS deu a Podemos un 17,6 %, ao PSOE un 14,3 % e ao PP un 11,7 %. Ambas as enquisas diferiron, con todo, na súa estimación do voto: na de Metroscopia Podemos apareceu como vencedor no caso dunhas eleccións xerais en España cun 27,7 % dos votos en comparación ao 26,2 % do PSOE e 20,7 % do PP; mentres na do CIS quedaba en terceira posición, cun 22,5 % por detrás do PP cun 27,5 e o PSOE cun 23,9 %.

Os días 12 e 13 de xuño elixiuse en votación telemática ao equipo de 25 persoas que prepararía a asemblea de outono, non sen discusión sobre o procedemento e os prazos da votación. A esta votación concorreron dúas listas, unha encabezada por Pablo Iglesias, e outra promovida polo círculo de Enfermaría. O proceso electoral, no que votaron segundo os organizadores unhas 55 000 persoas, deu como gañadora á primeira de ditas listas, co 86,8 % dos votos.

Finalmente, do 15 de setembro ao 15 de novembro tivo lugar a Asemblea cidadá "Si se pode", considerada como a asemblea constituínte do partido, que tivo tres datas clave:

• Os días 18 e 19 de outubro, nos que se discutiron e votaron os principios éticos e organizativos da formación.

Os documentos ético, político e organizativo propostos polo círculo «Claro que Podemos», que incluía a Luís Alegre, Carolina Bescansa, Íñigo Errejón, Pablo Iglesias e Juan Carlos Monedero obtiveron tras unha semana de votacións telemáticas, nas que participaron 112 070 votantes, un 80,71 % dos votos emitidos, cunha abstención en torno ao 40 %, superando así en cuestión organizativa ao documento do círculo «Sumando Podemos» (12,37 % dos votos) promovido polos eurodiputados Pablo Echenique, Teresa Rodríguez e Lola Sánchez.

• Os días 8 e 9 de novembro, nos que se produciu o debate entre os candidatos para ocupar os órganos de representación estatal; e
• O 15 de novembro, día de clausúraa da Asemblea, no que se deron a coñecer os nomes das persoas máis votadas. Pablo Iglesias foi elixido Secretario Xeral co 88,7 % dos 107 488 votos emitidos, e unha abstención do 57,3% do total de 251 998 inscritos.

Tras a aprobación na Asemblea Cidadá de non presentarse co nome de Podemos nas eleccións municipais de maio de 2015, senón mediante a inclusión no seu caso dos seus círculos locais en plataformas cidadás e agrupacións de electores, o partido concentrouse sobre todo en tentar gañar as xerais de finais de 2015.

Tamén reduciu a presenza nos medios dos seus líderes máis recoñecidos, como Errejón ou Iglesias, até entón habituais de programas televisivos, para evitar a súa sobreexposición. Chamaron a atención, con todo, coa presentación o 27 de novembro do documento marco do seu programa económico e cunha multitudinaria manifestación en Madrid o 31 de xaneiro de 2015 á que denominaron "Marcha do Cambio".

O barómetro do CIS deste último mes colocaba ao partido como segunda forza en estimación de voto, quedándose por detrás do PP e por encima do PSOE. A partir de entón, Podemos empezou a retroceder nas enquisas desde os seus máximos de decembro, e en marzo obtivo os seus primeiros resultados nunhas eleccións autonómicas: as andaluzas, cuxa campaña financiara con microcréditos:

De cara ás seguintes eleccións autonómicas, lanzou unha campaña de micromecenado para conseguir diñeiro co que sufragar as súas propias enquisas.

Os seus líderes, por outra banda, empezaron a criticar ao emerxente Cidadáns – Partido da Cidadanía, á vez que imitaban a súa estratexia de dividir a presentación do seu programa electoral en varios días. O 30 de abril Moedeiro dimitiu da dirección do partido. 

O 27 de setembro de 2015 celebráronse eleccións ao Parlamento de Cataluña, na que os partidos partidarios da independencia de Cataluña presentáronse xuntos ás eleccións, considerándoas un plebiscito sobre a independencia. Podemos presentouse xunto a ICV-EUiA e Equo na candidatura Catalunya Si que es Pot. A candidatura obtivo 11 deputados, dos que 4 pertencen a Podemos.

Tras o esborralle de Esquerda Unida (EU) nas eleccións autonómicas, o seu líder, Alberto Garzón, reuniuse con Pablo Iglesias para ofrecerlle un acordo electoral de cara ás eleccións xerais. A pesar da sintonía existente entre ámbolos dous líderes, Iglesias rexeitou calquera alianza entre Podemos e EU, aínda que non co propio Garzón. A finais de xullo de 2015, Podemos decidiu mediante referendo que toda alianza con outras formacións deberá preservar o nome do partido, seguido dun guión que inclúa o nome da plataforma de confluencia («Podemos-X»). Ademais, estas plataformas deberán celebrar primarias en cada unha das circunscricións nas que se presenten. Esta decisión abriu a porta a unha posible confluencia coa plataforma Agora en Común, que busca unha candidatura unitaria de todos os partidos políticos e movementos sociais de esquerdas.

O partido rexeita as análises externas que sitúan á formación dentro dunha determinada adscrición ideolóxica, en palabras de Pablo Iglesias «A clave non é un eixo dereita-esquerda, senón democracia-ditadura». Así mesmo, debido á recente irrupción da formación, aínda non existen –desde unha perspectiva académica– análises rigorosas que aborden con profundidade a ideoloxía de Podemos, polo que as fontes respecto diso versan sobre artigos de opinión provenientes de analistas especializados. Como exemplo, o analista político Antoni Gutiérrez-Rubí, expón que:

A irrupción do partido Podemos e os seus bos resultados nas eleccións europeas de 2014 levaron a analistas políticos e medios de comunicación a tratar de comprender e definir os que serían os sinais de identidade ideolóxica do novo partido. Neste sentido, Santos Juliá, catedrático de Historia Social e do Pensamento Político na UNED, afirmou que as ideas transmitidas polos líderes de Podemos podían concretarse en «a loita pola hexemonía, de Gramsci; a razón e a mística do populismo, de Laclau; algo de Lenin e moito de Carl Schmitt».

O igualitarismo ou a defensa da igualdade de oportunidades e da repartición da riqueza como forma de atallar as graves desigualdades sociais derivadas do capitalismo e da crise económica, o comunismo, a socialdemocracia, a democracia participativa ou o republicanismo, foron outros trazos da ideoloxía do partido destacados polos analistas políticos. Tamén a firme determinación de atender a demandas «compartidas amplamente pola cidadanía [como] a restitución do decoro ético e social do Estado a través dun paquete de reformas lexislativas, constitucionais, que reprima os desmáns e omisións de partidos e institucións e force un cambio no funcionamento ordinario do poder político», contrastando con «demandas maximalistas (de moi fantasioso cumprimento)», en expresión do ensaísta e escritor Jordi Graza García publicada no diario O País. Por razóns semellantes, o igualitarismo defendido polo partido, foi cualificado como utópico por Salvador Aragonés, quen atopaba as súas raíces «en Marx e Lenin e un populismo imitando á Venezuela de Chavez [sic] e ao peronismo arxentino», para concluír que podería terminar nunha «ditadura pechada» ao primar a igualdade sobre a liberdade.

Para Antonio Elorza, catedrático de Ciencias políticas da Universidade Complutense de Madrid, Podemos daría «prioridade a necesidades ben reais (desafiuzamentos, pensións, corrupción)», pero prescindindo dunha estimación dos seus custos e con «mentalidade chavista» disolta no extenso programa do partido, polo que «é xusta a cualificación de populismo». No mesmo sentido, exprésase José Ramón Montero, catedrático de Ciencia Política na Universidade Autónoma de Madrid, quen opina sobre Podemos que «combinan en maiores ou menores doses receitas extraordinariamente simplificadas de neopopulismo, antieuropeísmo, anti-partidismo e antisistema, así como un izquierdismo maximalista aplicado sen moitos matices a todas as causas, todos os líderes, todos os países». O director do Departamento de Socioloxía e Ciencia Política da Universidade da Coruña, Santiago Míguez, os profesores de Economía José Ignacio Conde-Ruiz e Juan Rubio-Ramírez, ou Mauricio Vermellas, profesor adxunto de Historia Económica na Universidade de Lund, mencionan como compoñentes populistas do partido o forte liderado, con trazos mesiánicos e anti-establishment, e un programa atractivo para «a gran masa de descontentos», que de executarse podería comportar máis inconvenientes que beneficios.

En sentido contrario, José Luís Villacañas, catedrático de Filosofía na Complutense, sinalou nun artigo publicado en El Confidencial que Podemos non parece unha mera formación populista «porque deu sinais claros de querer ser tamén unha organización de oferta, e non un grupo que só parasita e recolle as demandas populares» e engade que a súa aposta teórica non se identifica cun líder, senón coa formación dun colectivo. A aceptación por parte de Podemos do sistema representativo e de participación, a diferenza dos populismos de esquerdas, construídos ao redor da personalidade dun líder carismático co pretexto de combater ás oligarquías, xunto coa súa renuncia a representar á totalidade da sociedade, para dirixir o seu discurso a un determinado sector do espectro social, afastarían ao partido dos populismos latinoamericanos e do modelo venezolano, segundo Norbert Bilbeny, catedrático de Ética na Universidade de Barcelona, e Àngel Casals, profesor de Historia Moderna na mesma universidade. Juan Carlos Cuevas, profesor da Complutense, e Ignacio Sánchez-Cuenca, director do Instituto Carlos III-Juan March e profesor de Ciencia Política da Universidade Carlos III, entre outros analistas, rexeitan a utilización do termo populismo en relación con Podemos, por entender que se trata de «un recurso manido e preguiceiro ante calquera proposta que ameace o statu quo», como ocorrería coas novas respostas de Podemos ás demandas cidadás.^{[Cómpre referencia]}

Desde o propio partido, Ariel Jerez, profesor de Ciencia Política na Universidade Complutense, lamentou que o termo «populismo» teña unha carga negativa que atribuíu á acción dos grandes medios de comunicación, e opinou que Podemos «ten un compoñente populista autoasumido, mesmo dentro dun debate», e que tal debate é un avance.^{[Cómpre referencia]} Na mesma liña, o xefe de campaña de Podemos, Íñigo Errejón, manifestou que «existen condicións para que un discurso populista de esquerdas, que non se sitúe na repartición simbólica de posicións do réxime senón que busque crear outra dicotomía, articule unha vontade política nova con posibilidade de ser maioritaria».

Podemos foi definido de diversas formas, segundo a liña editorial de diferentes medios de comunicación. O xornal dixital Público mencionou antes dos comicios europeos que o partido constituía «unha nova fronte» no panorama da esquerda. O partido tamén foi colocado na esquerda política polas axencias de noticias Reuters e Associated Press; e como unha formación de «extrema esquerda» en Financial Estafes e no diario español ABC. En The Wall Street Journal describiuse como un partido de «esquerda» cunha base política de extrema esquerda similar á de Syriza,mentres que The Economist afirma que «España ten a súa propio equivalente [Podemos] do partido grego de extrema esquerda, Syriza». A análise de The New York Times define Podemos como un partido «anti-establishment, anti-austeridade, profundamente xuvenil e fundamentado en Internet».^[8] Tanto The Economist como The New York Times relacionan o éxito de Podemos cos indignados e o movemento do 15-M. Para a BBC, trataríase dun partido «de esquerda e anti-austeridade», así como populista.