KTM Komuter merupakan satu sistem pengangkutan awam yang memulakan perkhidmatannya pada pertengahan Ogos 1995 bertujuan memberi khidmat memuaskan dan mengatasi kesesakan lalu lintas di Lembah Klang. Komuter kini bergerak di atas landasan sepanjang 150 kilometer dari Rawang ke Seremban dan dari Batu Caves ke Pelabuhan Klang dengan membawa hampir 60,000 penumpang setiap hari.
Pada permulaan projek kereta api komuter ia berhadapan dengan beberapa halangan disebabkan masalah penyediaan infrastruktur. Berbeza dengan perkhidmatan kereta api yang sedia ada, kereta api komuter menggunakan kuasa elektrik sepenuhnya dan ini memerlukan kepakaran khusus yang perlu dibawa masuk daripada luar negeri, terutamanya India. Sepanjang tempoh percubaan berlaku beberapa masalah kecil yang selalunya berpunca daripada aliran kuasa elektrik. Tetapi kini kesemua masalah itu telah dapat diatasi dan komuter merupakan salah satu satu sistem pengangkutan awam yang cukup istimewa di Malaysia yang dikendalikan oleh syarikat Keretapi Tanah Melayu.
Latarbelakang
Keretapi Tanah Melayu Berhad melaksanakan projek komuter bermula dengan hanya empat tren. Jumlah tren itu kemudiannya ditambah secara beransur-ansur sehinggakan pada 2006, KTMB mempunyai 62 tren setiap satu membawa tiga gerabak yang dibekalkan tiga negara utama iaitu Korea Selatan, Austria dan Afrika Selatan.
Kereta api Komuter beroperasi pada kelajuan 120 kilometer sejam merentasi bandar raya Kuala Lumpur setiap 15 minit pada masa sibuk dan di antara 20 hingga 30 minit sewaktu kurang sibuk. Perkhidmatan komuter yang cemerlang memastikan para penumpang dapat sampai ke destinasi tepat pada masanya pada kadar tambang yang murah. Populariti komuter dapat dilihat daripada jumlah penumpang yang menggunakan perkhidmatan itu yang mencapai 98 peratus setiap hari, manakala pada masa sibuk kadar ini mencapai hingga 100 peratus.
Tiket komuter boleh dibeli di kaunter atau mesin menjual tikat yang disediakan di semua stesen.
Keselamatan
Kereta api Komuter digerakkan menggunakan kuasa elektrik dari pusatnya di Kuala Lumpur. Selain itu, pihak KTMB telah menyediakan empat buah stesen tambahan di Subang, Rawang, Salak Selatan dan Batang Benar bagi memberikan kuasa alternatif jika sekiranya bekalan elektrik terputus secara tiba-tiba.
Bekalan elektrik ini akan disambungkan serta merta ke tempat yang diperlukan dan komuter akan terus bergerak seperti biasa. Sungguhpun komuter mungkin bergerak perlahan pada permulaannya, tetapi ia tidak akan menjejaskan penumpang.
Dari segi keselamatan, komuter dilengkapi sistem keselamatan yang canggih. Jika berlaku kerosakan kepada sistem aliran kuasanya, umpamanya wayar terputus, ia tidak akan menyebabkan kemalangan atau bahaya kejutan elektrik kerana aliran kuasa akan mati secara automatik. Oleh itu, pengguna atau penduduk yang tinggal berhampiran landasan, tidak perlu khuatir terhadap keselamatan mereka.
KTMB turut mengadakan aktiviti bagi memberikan keseronokan kepada penumpang kecil. Biasanya pada masa cuti tertentu KTMB mengadakan kegiatan melukis atau seumpamanya. Selain untuk tujuan promosi, ia juga bertujuan memberikan keceriaan kepada penumpang kecil itu serta keluarga mereka.
Stesen perantara
KTMB turut menyediakan perhentian khas untuk bas perantara ke stesen tertentu, seperti di Bandar Tasik Selatan, Serdang, Subang Jaya dan Nilai. Bas yang datang dari beberapa daerah berdekatan akan membawa penumpang ke perhentian berkenaan. Ini memudahkan penumpang dari kawasan tertentu sampai ke stesen komuter dan ke tempat kerja awal. Bagi mereka yang menggunakan kenderaan sendiri untuk ke stesen komuter pula mereka boleh menggunakan khidmat tempat letak kereta yang disediakan KTMB dengan bayaran hanya 50 sen sekali masuk.
Bagi mereka yang suka mengisi masa lapang dengan bersiar-siar KTMB menyediakan tiket khas sekeluarga diberi nama 'joy ride' dan 'tiket mana-mana'. Dengan menggunakan tiket 'joy ride' keluarga boleh pergi ke mana-mana sahaja dengan potongan khas. Manakala 'tiket mana-mana' pula diberikan kepada sesiapa yang ingin melawat destinasi yang dilalui komuter dengan bayaran RM5 bagi seorang dewasa untuk ke mana-mana destinasi yang dipilih.
Bayaran tambang
Pada 2006, para penumpang hanya perlu membayar sembilan sen sekilometer bagi setiap 45 kilometer pertama, manakala bagi 45 kilometer berikutnya penumpang hanya perlu membayar enam sen setiap kilometer. Umpamanya bagi penumpang yang menaiki komuter dari Subang ke stesen Kuala Lumpur hanya perlu membayar RM1.40 sen, manakala tambang dari Kuala Lumpur ke stesen Nilai, berhampiran Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA), ialah RM7. Manakala tambang untuk kanak-kanak antara empat dan 12 tahun ialah 50 peratus tambang orang dewasa. Nilai tambang ini dianggap antara yang termurah di dunia.
Selain itu, bagi mereka yang kerap menggunakan komuter untuk ke tempat kerja dan sebagainya, KTMB menyediakan bonus khas. Bermula pada Februari 1998 lalu, KTMB memperkenalkan tiket perjalanan berganda atau multiple trip tickets. Dengan menggunakan sistem ini penumpang boleh membeli tiket 12 perjalanan atau 24 perjalanan dan menerima potongan sebanyak 20 peratus atau lebih.
Pendapatan
Pada Ogos 1995 KTM Komuter melaporkan perolehan sebanyak RM320,000, manakala pada Disember 1997, iaitu jangka masa kurang daripada satu setengah tahun pendapatan yang dilaporkan meningkat kepada RM4.37 juta. Pendapatan tertinggi dicatat ialah pada September 1998, iaitu sepanjang Sukan Komanwel XVI iaitu melebihi RM6 juta.
Berikutan sambutan yang begitu menggalakkan, KTMB merancang bagi memperluaskan laluan dengan menambah beberapa laluan baru bagi memenuhi keperluan penduduk dan pelancong. Dalam masa terdekat, KTMB akan menumpukan masa untuk membina laluan khas dari stesen Kuala Lumpur ke Batu Caves sejauh tujuh kilometer. Jalan ini akan melalui kawasan sesak di utara Kuala Lumpur dan kawasan perumahan berhampiran Batu Cave. Namun matlamat utama lalun ini ialah untuk kemudahan pelancong yang sering bertumpu ke kawasan berkenaan terutama ketika Thaipusam.
KTMB juga merancang mengadakan kereta api ekspres dari Ipoh ke Seremban dan sebaliknya dijangka mula beroperasi mulai Jun 2010 khas untuk mereka yang memerlukan perkhidmatan cepat ke kedua-dua hala melalui kawasan Nilai yang pesat membangun. Satu lagi projek yang telah siap ialah landasan kembar yang menyambungkan Rawang ke Ipoh. Jalan sejauh 200 kilometer ini akan memberikan kesempatan bagi mereka yang sering berulang-alik. Dalam jangka panjang KTMB merancang untuk membina landasan keretapi berkembar elektrik ke Bandaraya Melaka yang menghubungkan Stesen KTMB Pulau Sebang dekat Alor Gajah hingga ke Bandaraya Melaka. Projek ini dapat sokongan padu Kerajaan Negeri Melaka dan hanya menunggu kelulusan daripada Kerajaan Persekutuan.Bekas landasan keretapi lama di Melaka akan digunakan semula.
Dengan adanya landasan baru ini masa perjalanan boleh dipendekkan di samping memberi keselesaan kepada penumpang. Melihatkan kejayaan dan kemajuan yang telah ditunjukkan sistem komuter, ia benar-benar menjadi suatu sistem pengangkutan moden paling berkesan di negara ini dan telah menepati motonya iaitu: "Pantas Merentas Masa".