104 orang tentera pro-coup terbunuh dan 2,839 orang ditawan[12][13] 2 UH-60 helicopters shot down[1][14]
114 orang pro-kerajaan terbunuh[12] (41 pegawai polis dan 2 orang tentera)[15]
47 orang awam terbunuh[12] 265 orang terbunuh dan 1,440 orang cedera[12]
Pada 15 Julai 2016, satu cubaan rampasan kuasa (coup d'état) telah gagal untuk menjatuhkan kerajaan demokrasi di Turki. Rampasan kuasa ini dipercayai didalangi oleh sekumpulan kecil anggota tentera dari Angkatan Tentera Turki.[16][17][18] Sekurang-kurangnya 265 orang terbunuh dan ribuan lagi cedera. Di Ankara, Parlimen Turki telah dibom.[7][8][9][10] Tembakan juga terdengan di lapangan terbang utama di Ankara dan Istanbul.[19]
Majoriti reaksi dari dalam dan luar negara menentang cubaan rampasan kuasa ini. Parti pembangkang utama di Turki, mengutuk cubaan ini, sementara beberapa pemimpin antarabangsa seperti Amerika Syarikat, NATO, dan Kesatuan Eropah mendesak agar institusi demokrasi dan para pemimpin dan dipilih dihormati.[20][21] Satu cadangan kenyataan mengecam rampasan kuasa yang disediakan oleh Majlis Keselamatan PBB tidak diterima oleh Mesir, sebuah negara anggota bukan tetap.[22]
Kerajaan sekarang dengan pantas mengistiharkan cubaan ini satu kegagalan dan mula mendakwa mereka yang terlibat. Reaksi rasmi pertama datang daripada Perdana MenteriBinali Yıldırım yang bercakap pada pihak media sehari kemudian, berkata situasi "dapat dikawal sepenuhnya". Penahanan besar-besaran terhadap 2,839 orang tentera dan 2,745 orang hakim dipecat.[23][24]
Pada tahun-tahun sebelum berlakunya cubaan rampasan kuasa 2016, perbicaraan Ergenekon telah dijalankan, di mana ia dilihat sebagai cubaan oleh pemimpin awam Turki di bawah Presiden Recep Tayyip Erdoğan untuk mewujudkan dominasi ke atas ketenteraan.[25][26] Dalam perbicaraan pada tahun 2013—ia dilihat "sensasi"[25] dan "salah satu yang terbesar dalam sejarah Turki"[26]—275 orang, termasuk para pegawai kanan tentera, wartawan, peguam dan ahli akademik, telah dituduh merancang satu rampasan kuasa pada tahun 2003 dan 2004 dalam satu sebahagian dari rangkaian rahsia yang bernama "Ergenekon" menentang perdana menteri Erdoğan.[26] (beberapa pegawai tentera telah dituduh terlibat dalam plot tuduhan berasingan, Sledgehammer.)[26] Pengakuan "Ergenekon" telah dijukirbalik pada bulan April 2016 oleh mahkamah rayuan tertinggi Turki, yang mana memutuskan kewujudan rangkaian ini tidak dapat dibuktikan.[26][27]
Pada 13 Julai, kurang dua hari sebelum rampasan kuasa dilancarkan, Erdoğan telah menandatangani satu rang undang-undang yang memberi anggota tentera Turki kekebalan daripada didakwa semasa menganbil bahagian dalam operasi keselamatan dalam negera, di mana kes-kes pendakwaan ke atas para komander perlu mendapatkan kelulusan daripada perdana menteri, sementara kes-kes melibatkan dakwaan ke atass tentera berpangkat rendah perlu mendapatkan kelulusan gabenor daerah. Rang undang-undang imuniti ini dilihat sebagai sebahagian daripada satu détente di antara kerajaan dengan angkatan tentera, di mana berlakuk peningkatan dalam operasi ketenteraan di kawasan pendudk Kurdish oleh unit-unit polis dan separa tentera.[28]
Semasa kejadian cubaan rampasan kuasa ini, Erdoğan sedang bercuti di sebuah kawasan di barat daya Turki.
Perdana Menteri Turki, Binali Yıldırım mengatakan bahawa tindakan tentera telah "dilakukan di luar rangkain perintah" dan ia adalah satu "cubaan haram" untuk merampas kuasa "dengan menggunakan ketenteraan".[16] Beliau kemudian menambah mereka yang terlibat "akan mendapat hukuman setimpal."[31] Media tempatan juga melaporkan kereta kebal berada di Lapangan Terbang Atatürk, Istanbul.[32] Laporan juga menyebut para pengguna Internet dalam Turki telah dihalang daripada menggunakan Twitter, Facebook, dan YouTube.[33][34] Tepai Twitter kemudian mendakwa bahawa mereka "tidak mempunyai sebab untuk berfikir mereka telah dihalang seluruhnya".[35] Beberapa tahanan telah dibawa ke ibu pejabat tentera, termasuk Ketua Staf Jeneral TurkiHulusi Akar.[36] Tentera juga memasuki pejabat Parti Pembangunan dan Keadilan di Istanbul dan meminta staf untuk meninggalkan bangunan.[37]
Satu kenyataan yang dikeluarkan oleh Angkatan Tentera Turki berbunyi: "Angkatan Tentera Turki telah mengambil alih sepenuhnya pentadbiran negara bagi mengembalikan perlembagaan, hak-hak kemanusiaan dan kebebasan, pemerintahan undang-undang dan keselamatan awam yang telah dirosakkan. […] Kesemua perjanjian antarabangsa masih lagi sah. Kami berharap agar hubungan baik kami dengan kesemua negara berterusan."[38][39] Tentera menyatakan bahawa ia "dilakukan bagi memelihara suruhan demokrasi, dan pematuhan undang-undang menjadi keutamaan".[40] Arahan Jeneral Tentera Pertama di İstanbul mendakwa bahawa Angkatan Tentera Turki tidak menyokong rampasan kuasa ini dan para dalang mewakili sekumpulan kecil dan golongan ini hampir dapat dikawal.[17]
Pada 21:02 UTC, Reuters melaporkan bahawa tentera Turki berada di dalam bangunan penyiaran negara Turki, Perbadanan Radio dan Televisyen Turki (TRT) di Ankara.[38] Selepas tentera merampas kawalan, tentera telah memaksa Tijen Karaş untuk membaca sebuah kenyataan yang berbunyi "pemerintahan undang-undang demokrasi dan sekular telah dihakis oleh kerajaan sekarang" dan Turki kini dipimpin oleh "majlis keamanan" yang akan "memastikan keselamtan rakyat."[34][41] Saluran TRT dihentikan siarannya.[38]
Tentera mendakwa satu perlembagaan baru akan disediakan "secepat mungkin."[40] Satu letupan di ibu pejabat TRT dan tembakan senjata dilaporkan di Ankara.[40]
Kereta kebal menembak berdekatan Bangunan Parlimen Turki.[38] Bangunan parlimen juga ditembak dari udara.[7][8][43] Kecederaan dilaporkan dalam kalangan penunjuk perasaan di Jambatan Bosphorus diikuti dengan tembakan senjata.[40][9]
Sebuah helikopter milik kumpulan menyokong rampasan kuasa telah ditembak jatuh oleh jet pejuang Turki.[40][44] Terdapat laporan yang menyebut jet-jet tentera terbang di ruang udara bagi "meneutralkan" helikopter yang digunakan oleh dalang rampasan kuasa ini.[40]
Pada 12:10 UTC, Angkatan Tentera Turki mendakwa telah sepenuhnya mengawal negara melalui tapak sesawang mereka.[45]
CNN Türk melaporkan bahawa satu bom meletup di parlimen Turki membunuh 12 orang manakala dua orang lagi cedera parah.[46] Sebuah helikopter yang dimiliki oleh tentera yang pro-rampasan kuasa juga dilihat terbang di atas. Setengah jam selepas laporan mangsa korban parlimen, anggota tentera memasuki ibu pejabat CNN Türk dan memaksa studio ditutup dari ke udara.[46][38][40] Selepas sejam gangguan daripada tentera pro-rampasan kuasa, CNN Türk menyambung semula siarannya.[47]
Tentera mengambil alih kawalan Lapangan Terbang Antarabangsa Ataturk tidak lama selepas Presiden membuat kenyataan di sana.[40]
Recep Tayyip Erdoğan
Laporan awal menyebut Presiden Recep Tayyip Erdoğan berada dalam keadaan selamat di Marmaris, barat daya Turki, di mana merupakan tempat beliau bercuti,[29] meskipun terdapat laporan mengatakan beliau telah melarikan diri keluar negara dengan menggunakan jet peribadi.[48][49] Dalam sebuah wawancara melalui FaceTime dengan CNN Türk, Erdoğan menyeru para penyokong beliau untuk keluar ke jalanan bagi membantah perintah berkurung yang dikeluarkan oleh pihak tentera, mengatakan "Tiada kuasa yang lebih besar daripada kuasa rakyat. Biar mereka buat apa yang mereka mahu di dataran dan lapangan terbang."[25]
Presiden juga mengeluarkan kenyataan yang mendakwa bahawa tentera yang setia kepada Fethullah Gülen dan Pergerakkan Hizmet beliau merupakan dalang di belakang cubaan rampasan kuasa ini.[50][51][52] Bagaimanapun, Persekutuan Perkongsian Bersama, sebuah kumpulan bukan untung yang berkait dengan Gülen, mengeluarkan satu kenyataan yang menegaskan bahawa ia mengutuk sebarang campur tangan tentera dalam politik tempatannya, dan mengatakan bahawa tuduhan Erdogan menentang pergerakkan mereka adalah 'sangat tidak bertanggungjawab'.[53]
Selepas ketidakpastian berkenaan kedudukan Presiden Erdoğan, para pegawai kanan Turki menyatakan kepada agendi-agensi berita bahawa pesawat Presiden Erdoğan terbang dan mendarat di Istanbul. Laporan-laporan ini kemudian disahkan[40][38]. Erdoğan muncul di kaca TV secara langsung daripada Istanbul dan mengatakan bahawa beliau mempunyai rancangan untuk "membersihkan" pasukan tentera.[40]
Reaksi
Domestik
Pejabat Presiden Turki mengatakan bahawa Presiden Erdoğan sedang bercuti di luar Turki dan berada dalam keadaan selamat, dan mengutuk cubaan rampasan kuasa sebagai serangan ke atas demokrasi.[38][32] Satu sumber presiden juga mengatakan bahawa Erdoğan dan kerajaan beliau masih memegang kuasa.[40] Bercakap dalam sebuah program TV melalui FaceTime, Erdoğan menyeru rakyat Turki untuk keluar ke jalanan.[38][40][54] Timbalan Perdana Menteri Numan Kurtulmuş muncul di kaca TV, menyatakan bahawa parti pemerintah Turki, Parti Pembangunan dan Keadilan (AKP) masih mengetuai kerajaan. [40] Datuk Bandar Ankara, Melih Gökçek dari AKP, menggalakan rakyat untuk keluar ke jalan-jalan kota untuk membuat demonstrasi, meskipun perintah berkurung dikuatkuasa oleh pihak tentera yang merampas kuasa.[34]
Dalam kalangan parti-parti pembangkang Turki, Parti Rakyat Republik (CHP) mengeluarkan kenyataan bantahan terbuka mereka akan rampasan kuasa ini, dan Hürriyet Daily News melaporkan bahawa pemimpin Parti Pergerakan Kebangsaan (MHP) Devlet Bahçeli telah menelifon Perdana Menteri Binali Yıldırım bagi menyatakan bantahan beliau ke atas rampasan kuasa.[55] Pengerusi bersama Parti Demokrratik Rakyat (HDP) mengeluarkan kenyataan yang menyatakan bahawa parti "dalam semua keadaan dan dari segi prinsip menentang sebarang bentuk rampasan kuasa..."[56]
Antarabangsa
Australia – Menteri Luar NegeriJulie Bishop mengumumkan bahawa beliau telah bercakap pada pagi ini dengan Duta James Larsen di Kedutaan Australia di Ankara dan mengikuti rapat situasi ini.[57]
Kanada – Menteri Luar NegeriStéphane Dion membuat tweet bahawa beliau "bimbang" dan mendesak supaya "tenang, akur, [dan] keselamtan rakyat Turki."[58]Prime MinisterJustin Trudeau released a statement calling for restraint by all parties, stating Canada supports the preservation of democracy in Turkey, and condemns any attempt to undermine its democratic institutions by "force of arms".[59]
Georgia - Perdana Menteri GeorgiaGiorgi Kvirikashvili mengatakan bahawa Georgia mengikuti perkembangan "dengan amat bimbang," dan satu sesi tergempar Majlis Keselamatan Negara telah dibuat, yang mana dihadiri oleh PresidenGiorgi Margvelashvili. Kvirakishvili juga mengatakan sempadan Georgia-Turki akan ditutup dengan secepat mungkin, meskipun tiada kejadian berlaku berhampiran dengan sempadan.[60]
Jerman – Steffen Seibert, setiausaha akhbar kerajaan Jerman, membuat tweet bahawa undang-undang demokratik di Turko=i mesti dihormati.[61]
Greece – Perdana Menteri GreeceAlexis Tsipras mengumumkkan di Twitter bahawa "kerajaan dan rakyat Greece berdiri teguh di sisi demokrasi dan keluhuran perlembagaan."[62]
Iran – Menteri Luar Negeri Javad Zarif membuat tweet beliau "bimbang" akan krisis di Turki dan "kestabilan, demokrasi dan keselamatan rakyat Turki adalah keutamaan" dan mendesak "kesatuan dan kebijaksaan undang-undang" di kalangan rakyat Turki. [63]
Ireland – Menteri Luar Negeri Charlie Flanagan membuat kenyataan agar mengawal dan menghormati institusi demokrasi di Turki.[64]
Qatar – Menteri Luar Negeri mengumumkan bahawa "Qatar meluahkan kecaman dan mengutuk cubaan rampasan kuasa, tanpa undang-undang, dan melanggar kesahihan perlembagaan Republik Turki."[65]
Rusia – Menteri Luar Negeri RusiaSergei Lavrov membuat satu kenyataan dan berkata bahawa adalah penting untuk "mengelakkan pertumpahan darah" di Turki dan "sebarang isu harus diselesaikan mengikut rangka kerja perlembagaan."[40]
Somalia – Menteri Luar Negeri Somalia membuat tweet bahawa PresidenHassan Sheikh Mohamud mengutuk cubaan rampasan kuasa.[66] It also tweeted that the President was "very glad to hear that evil forces who tried to turn Turkey into a violence ground have been defeated.’’[67]
Ukraine – Menteri Luar NegeriPavlo Klimkin menulis di Twitter: "Keutamaan kunci Turki kini adalah menghormati institusi yang dipilih secara demokrasi dan menyelamatkan nyawa rakyat." [68]PresidenPetro Poroshenko membuat tweet menyatakan beliau "bimbang"[69] dan "Ukraine menyokong Presiden dan Kerajaan Turki yang dipilih secara demokrasi"[70].
United Kingdom – Setiausaha LuarBoris Johnson membuat tweet menyatakan "bilau amat bimbang perkembangan yang berlaku di Turki," dan keduataan Britian sedang mengawasi dengan rapat situasi ini. Beliau menasihati warganegara Britain untuk mengikuti tapak sesawang Pejabat Luar Negeri dan Kommonwealth untuk nasihat.[40]
Amerika Syarikat – Setiausaha NegaraJohn Kerry berkata beliau "berharap untuk kestabilan, keamanan, berterusan di Turki."[40] Presiden Barack Obama telah diberitahu berkenaan situasi.[71] Kedua-dua mereka “bersetuju kesemua pihak di Turki harus menyokong Kerajaan Turki yang dipilih secara demokratik, mengawal diri, dan mengelakkan sebarang keganasan atau pertumpahan darah."[38] Kedutaan Amerika Syarikat di Ankara telah mengeluarkan satu Pesanan Kecemasan, mendesak warganegara A.S. di Turki untuk "menghubungi keluarga dan rakan bagi memberitahu mereka kamu berada dalam keadaan selamat," juga mengikuti "berita tempatan untuk berita terkini, mengelakkan kawasan konflik dan berhati-hati apabila berada dalam kawasan tentera atau pasukan keselamatan."[72]"Department of State on Twitter".</ref>
Pertubuhan Bangsa Bersatu – Setiausaha AgongBan Ki-moon mengeluarkan kenyataan merayu supaya bertenang di Turki. Jurucakap Farhan Haq mengatakan setiausaha agong mengikuti dengan rrapat perkembangan ini.[40]
NATO – Setiausaha Agong Jens Stoltenberg mengeluarkan kenyataan supaya bertenang dan "menghormati penuh institusi demokrasi Turki dan perlembagaannya."[74]
^ ab"1. Ordu Komutanı'ndan açıklama!" [Explanation from the commander of the 1st Army !]. haber7.com (dalam bahasa Turkish). 16 Julai 2016. Dicapai pada 15 Julai 2016.CS1 maint: unrecognized language (link)
^Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama reuters
^ abRalat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama APLiveBlog
^Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama mhp_oppose
^Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama hdp_oppose
^Serhan, Krishnadev Calamur, Matt Vasilogambros, J. Weston Phippen, David A. Graham, and Yasmeen. "What's Going On in Turkey?". theatlantic.com. Dicapai pada 15 Julai 2016.