Kvemo Kartli (Georgisch: ქვემო ქართლი, letterlijk Neder-Kartli) is een regio (mchare) in het zuiden van Georgië met een oppervlakte van 6436 km² en 436.026 inwoners (2024). De hoofdstad is Roestavi, tevens de derde stad van het land. De gouverneur van Kvemo Kartli is sinds december 2021 Giorgi Dochtoerisjvili.[3][4]
De regio heeft zeven gemeenten, waarvan hoofdstad Roestavi een zelfstandige stadsgemeente is. De regio komt overeen met het zuidelijke deel van het historische Georgische koninkrijk Kartlië. De historische regio Trialeti ligt in het noorden van Kvemo Kartli. Het grootste deel van de Azerbeidzjaanse minderheid in Georgië woont in Kvemo Kartli.
In dit van oorsprong vulkanische grensgebied met Samtsche-Dzjavacheti liggen de hoogste bergtoppen van de regio, waarvan de vulkaankegel Samsari met 3285 meter boven zeeniveau de hoogste is. Andere toppen boven de 3000 meter zijn onder meer de vulkanen Leili (3157 m) en Emlikli (3054 m), die op de grens met Armenië ligt. In het noordwesten van de regio is de wat minder hoge Tavkvetili (2583 m) een prominent in de hoogvlakte aanwezige vulkaankegel. Bij de stad Tsalka ligt in de Tsalkadepressie in de hoogvlakte een stuwmeer, het Tsalka-reservoir. Dit is de bovenkant van de waterkrachtcascade van Chramhesi. De rivier Chrami gaat vanaf Tsalka door een diepe kloof waar een tweetal waterkrachtcentrales zijn gebouwd.
Trialeti
De moderne gemeente Tsalka komt voor een groot deel overeen met de historische regio Trialeti. Het Trialetigebergte vormt de noordgrens van Kvemo Kartli, waarvan de bergkam in de regio ruim 2000 meter hoge toppen heeft. De hoogste berg hier is de 2758 meter hoge Ardzjevani, een van de hoogste toppen van het Trialetigebergte.[6] Ongeveer dertig kilometer ten oosten van de Ardzjevani ligt in de gemeente Tetritskaro het nationaal park Algeti tegen het Trialetigebergte aan.
Chrami-rivier
Het centrale deel van Kvemo Kartli wordt gevormd door het Chrami- en Loki middelgebergte, onderdeel van de Kleine Kaukasus, wat tevens het stroomgebied van de Chramirivier is. Dit is grootste rivier in de regio die net voorbij de Georgisch-Azerbeidzjaanse grens uitmondt in de Mtkvari rivier. In het Kvemo Kartli-plateau heeft de Chrami rivier een kloof uitgesneden tot 700 meter diep. Naar het oosten toe loopt de regio af naar het Kvemo Kartli-laagland. Waar de hoogvlakte bij Tsalka nog 1500 meter boven zeeniveau ligt, is het Kvemo Kartli laagland ongeveer 300 meter boven zeeniveau gelegen.
Begin 2024 telde Kvemo Kartli 436.026 inwoners, een stijging van 3% ten opzichte van de volkstelling van 2014. De urbanisatiegraad is 44,4%. Kvemo Kartli was in de periode 2014-2023 de enige regio in Georgië met een significante bevolkingsaanwas over praktisch alle gemeenten. In 2023 daalde de bevolking in de regio met ruim 6000.
Bevolkingsontwikkeling van de regio Kvemo Kartli[7][2]
* Uit onderzoek na volkstelling 2014 is gebleken dat volkstelling 2002 8-9 procent te hoog is uitgevallen.[8] **Gecorrigeerde data op basis van retro-projectie 1994-2014 i.s.m. VN.[9]
Etniciteit en religie
De bevolking van Kvemo Kartli bestaat volgens de volkstelling van 2014 grotendeels uit Georgiërs (51,3%) en Azerbeidzjanen (41,8%). De Azerbeidzjaanse gemeenschap woont vooral in de gemeenten Marneoeli, Bolnisi en Dmanisi, waar zij in de meerderheid zijn. Andere etnische minderheden zijn Armeniërs (5,1%), etnisch Russen (0,6%), Grieken (0,5%), Osseten (0,2%), Oekraïners (0,1%), Assyriërs (0,1%) en Jezidi (0,1%).[10] De Grieken wonen vooral in de gemeente Tsalka, een overblijfsel uit de periode dat Pontische Grieken hier een grote gemeenschap hadden in verschillende stadjes en dorpen. De ruim 800 Osseten wonen nog voornamelijk in Roestavi en niet in de historische regio Trialeti (ongeveer het huidige Tsalka) waar ooit een grote Osseetse gemeenschap woonde.
↑ ab(ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) pag.313-315 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 2 januari 2022.
↑ ab(en) Population and Demography. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 23 juli 2024.
↑(en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "14 Volcanic Highland of Southern Georgia", pag.242. ISBN 978-3-319-77764-1. Gearchiveerd op 16 oktober 2022. Geraadpleegd op 30 april 2023.
↑(en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "Achara-Trialeti-Loki Mountainous Terrain", pag.231. ISBN 978-3-319-77764-1. Gearchiveerd op 16 oktober 2022. Geraadpleegd op 30 april 2023.
