Bistrik Kula

Bistrik Kula
	; widok w 2020
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Położenie	Sarajewo, masyw Trebevicia
Wysokość	1004 m n.p.m.
Zarządzający	Stare Miasto (Sarajewo)
	Położenie na mapie Sarajewa Bistrik Kula
	Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Bistrik Kula
	43°50′32,0″N 18°26′16,9″E/43,842222 18,438028
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bistrik Kula (bośn. Opservatorija Bistrik Kula, także Čolina Kapa^[1]) – nieczynne obserwatorium astronomiczne w Sarajewie.

Obserwatorium zostało wybudowane w 1960 na wzniesieniu o tej samej nazwie w masywie góry Trebević na wysokości 1004 m n.p.m.^[2] na pozostałościach dawnego austro-węgierskiego fortu Draguljac w odległości 2 km w linii prostej na południe od sarajewskiego starego miasta i 140 m od granicy Republiki Serbskiej. Obserwatorium miało dwie kopuły; w większej znajdował się teleskop do nocnej obserwacji nieba, zaś w mniejszej astrograf. W latach 80. dobudowano od zachodu ośmiometrową wieżę. W obserwatorium znajdowały się pomieszczenia konieczne do kilkudniowego pobytu, biblioteka i laboratorium fotograficzne. Około 1000 zdjęć wykonanych między 1972 a 1978 posłużyło do wydania albumu Fotografski zvjezdani atlas (Sarajevski atlas neba)^[3].

Bistrik Kula miała także walor popularnonaukowy i turystyczny^[3]. Podczas oblężenia miasta w latach 90. budowle zostały ciężko uszkodzone podczas bitwy o Bistrik Kulę^[4]. Zniszczeniu uległo archiwum, w tym oryginały zdjęć albumu Fotografski zvjezdani atlas… Od tej pory obserwatorium popada w ruinę. W mieście nie ma innego obiektu do obserwacji nieba^[3].

Na początku drugiej dekady XXI wieku odbudowę obiektu przy okazji renowacji pobliskiej kolei linowej proponowało Towarzystwo Astronomiczne Orion, następca prawny funkcjonującego przed 1992 Uniwersyteckiego Towarzystwa Astronomicznego w Sarajewie. Orion wynajmował także nieruchomość od właściciela – dzielnicy Stare Miasto. Koszty renowacji, w tym doprowadzenie wody i prądu, szacowano wówczas na ok. 180 tys. euro, zaś wyposażenia 75 tys. euro. Kompleks w mniejszym stopniu miał służyć samym obserwacjom, w większym zaś popularyzacji astronomii^[3]. W 2018 firma Job Invest planowała odnowić obserwatorium i dostosować je na potrzeby infrastruktury gastronomiczno-noclegowej. Muhamed Muminović(inne języki), członek Oriona oraz założyciel i wieloletni dyrektor obserwatorium, odniósł krytycznie się do tego pomysłu, określając go jako „zbrodnię biblijnych rozmiarów”^[5]. Według stanu na 2020 odbudowa kompleksu zatrzymała się w martwym punkcie^[6].