Carhel (632 m) lub Cyrhel – przełęcz w Beskidzie Małym, a także nazwa znajdującego się na niej przysiółka należącego do wsi Śleszowice[1]. Znajduje się w Grupie Żurawnicy, która w regionalizacji fizycznogeograficznej Polski według Jerzego Kondrackiego zaliczana jest do Beskidu Małego[2], w nowszej regionalizacji z 2018 roku do Pasm Pewelsko-Krzeszowskich[3].
Carchel znajduje się pomiędzy szczytami Gołuszkowej (715 m) a Żurawnicy (724 m)[4]. Spod przełęczy spływają dwa potoki; potok na północnych zboczach przełęczy uchodzi do Tarnawki, na południowych do Lachówki[5].
Rejon przełęczy jest bezleśny, znajduje się na nim duża polana i osiedle Cyrchel. Osiedle należy do miejscowości Tarnawa Dolna[6]. Dawniej były tutaj gospodarstwa rolne. Pozostało po nich kilka starych chałup, obecnie przekształconych na domki letniskowe. Pod lipą stoi murowana kapliczka z figurą Matki Boskiej. Planuje się objęcie ochroną całej polany jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy[4].
Nazwa przełęczy jest pochodzenia wołoskiego. Cyrhleniem lub cerleniem nazywano wypaleniskowy sposób pozyskiwania gruntu pod uprawę, polegający na okorowaniu drzew i wypaleniu ich po rocznym suszeniu. Carchla lub Cyrhla to zniekształcony wyraz cerchla oznaczający polanę otrzymaną w wyniku cyrchlenia[1].
Przez przełęcz przechodzi granica między wsiami Śleszowice (stok północny) i Tarnawa Dolna (stok południowy i wschodni) – obydwie w województwie małopolskim, w powiecie suskim, w gminie Zembrzyce[7].
- Szlaki turystyczne
Mały Szlak Beskidzki na odcinku: Krzeszów – stoki Żurawnicy – przełęcz Carhel – Gołuszkowa – Góra Żmijowa – Prorokowa Góra – Zembrzyce[8]
Sucha Beskidzka – Lipska Góra – przełęcz Lipie – Gołuszkowa Góra – przełęcz Carhel – Żurawnica – Krzeszów[8].
Przypisy
- ↑ a b AleksyA. Siemionow AleksyA., Ziemia Wadowicka. Monografia turystyczno-krajoznawcza, Wadowice: Komisja Turystyki Górskiej Oddziału PTTK „Ziemia Wadowicka” w Wadowicach, 1984, s. 401, 417–418 .
- ↑ JerzyJ. Kondracki JerzyJ., Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 326–327, ISBN 83-01-12479-2 .
- ↑ J.J. Balon J.J., M.M. Jodłowski M.M., P.P. Krąż P.P., Beskidy Zachodnie (513.4–5), [w:] A.A. Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań, s. 481–496 .
- ↑ a b RadosławR. Truś RadosławR., Beskid Mały. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 229, ISBN 978-83-62460-50-2 .
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-03-08] .
- ↑ TERYT [online] [dostęp 2014-04-01] .
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2024-03-02] .
- ↑ a b Beskid Mały. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2014, s. 2, ISBN 978-83-7605-329-5 .
Widok ze Stryszawy na Grupę Żurawnicy
