Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (do 24 listopada 2004 roku Akademia Medyczna w Bydgoszczy) – część Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu ukierunkowana na kształcenie studentów w naukach medycznych, zlokalizowana w Bydgoszczy. Według rankingu Wprost z 2012 roku zajmuje 9. miejsce wśród uczelni medycznych w Polsce[4].
Według Webometrycznego Rankingu Uniwersytetów Świata ze stycznia 2015 roku, pokazującego zaangażowanie instytucji akademickich w istnieniu w sieci Web, uczelnia zajmuje 3. miejsce w Polsce wśród uczelni medycznych, a na świecie 3673. pośród wszystkich typów uczelni[5].
Wszystkie trzy Wydziały tworzące bydgoskie Collegium Medicum uzyskują najwyższe noty w ewaluacji działalności naukowej prowadzonej przez ministerstwo ds. nauki i szkolnictwa wyższego: za lata 2012–2017 Wydział Lekarski oraz Wydział Farmaceutyczny uzyskały prestiżową kategorię naukową A[6], parametryzacja za okres 2017-2021 przyniosła kategorię B+ dyscyplinom nauk farmaceutycznych, nauk medycznych i nauk o zdrowiu[7].
Proces dydaktyczny realizowany jest na studiach licencjackich (I stopnia), magisterskich uzupełniających (II stopnia), jednolitych magisterskich oraz doktoranckich (III stopnia, w Szkole Doktorskiej Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu – Wydział Lekarski, Wydział Nauk o Zdrowiu). Prowadzi się również studia podyplomowe. Jako uczelnia medyczna prowadzi także kształcenie podyplomowe (specjalizacyjne) profesjonalistów w zawodach medycznych: lekarzy, farmaceutów, pielęgniarek i położnych, diagnostów laboratoryjnych[10], specjalistów ochrony zdrowia[11] oraz psychologów[12]. Oddział Zaburzeń Lękowych i Afektywnych z Katedry i Kliniki Psychiatrii prowadzi akredytowane przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne szkolenie psychoterapeutyczne[12]. Wydział Nauk i Zdrowiu prowadzi także kursy dokształcające w zakresie technik radiologicznych oraz fizjoterapeutycznych[13].
W 2010 roku na Collegium Medicum UMK studiowało 5,26 tys. studentów, z tego na studiach stacjonarnych 3,78 tys. W 2004 na uczelni pracowało 495 nauczycieli akademickich, w tym 85 profesorów, 148 adiunktów i 181 asystentów[14]. Aktualnie Collegium Medicum zatrudnia około 1449 pracowników (w tym około 860 nauczycieli akademickich)[15]. Pracownicy zatrudnieni w Collegium Medicum w Bydgoszczy stanowią liczbowo 30%[2] potencjału całego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, zaś studenci – 17%[2]. Prawie połowa studentów obcojęzycznych UMK studiuje w kampusie bydgoski (ponad 400); większość, ponad 30% wszystkich studentów-cudzoziemców UMK wybiera studia na Wydziale Lekarskim[16].
Obok działalności dydaktyczno-wychowawczej i naukowo-badawczej, uczelnia prowadzi wysoko specjalistyczną działalność leczniczą dla całego regionu kujawsko-pomorskiego.
W 2010 wydziały uczelni posiadały pięć uprawnień nadawania stopnia naukowego doktora (nauki medyczne, biologia medyczna, pielęgniarstwo, zdrowie publiczne, fizjoterapia) oraz dwa uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego (nauki medyczne, biologia medyczna)[14]. Po wprowadzeniu w 2018 roku nowej klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych i artystycznych, w wyniku przeprowadzonej ewaluacji działalności naukowej CM UMK zyskała uprawnienia do doktoryzowania i habilitowania w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu w trzech dyscyplinach: nauk medycznych, nauk o zdrowiu oraz nauk farmaceutycznych[17]. Poziom naukowy Uniwersytetu zapewnia status uczelni badawczej, który UMK otrzymał jako jedna z 10 polskich uczelni w konkursie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”, rozstrzygniętym 30 października 2019 roku[15].
Collegium Medicum prowadzi również inicjatywy ukierunkowane na lokalną społeczność, czego przykładem jest m.in. Festiwal Nauki „Medicalia” organizowany corocznie w listopadzie w Bydgoszczy albo comiesięczny cykl wykładów popularnonaukowych „Medyczna Środa”. Jako uczelnia bydgosko-toruńska jesteśmy współorganizatorem Bydgoskiego Festiwalu Nauki oraz Toruńskiego Festiwalu Nauki[15].
projekt „Better treatments for breathlessness in palliative and end of life care (Better-B)” w ramach programu Horizon2020,
projekt „Strategic Innovative Educational Network for Healthy Ageing” w ramach KA203 „Strategic Partnerships for higher education”[15].
Historia
Zakład Doskonalenia Lekarzy
Rodowód Akademii Medycznej w Bydgoszczy – obecnego Collegium Medicum UMK sięga roku 1951, kiedy powołano w Bydgoszczy pierwszy w Polsce Zakład Doskonalenia Lekarzy dla potrzeb całego kraju, mieszczący się w Szpitalu im. dr Antoniego Jurasza[19]. Gdy w 1953 r. utworzono w Warszawie Instytut Doskonalenia i Specjalizacji Kadr Lekarskich – w Bydgoszczy powołano dziewięć jego zakładów klinicznych i diagnostycznych, zlokalizowanych w bydgoskich szpitalach wojewódzkich. W latach 1953–1957 bydgoskim oddziałem Instytutu kierował prof. Jan Szymański, a od 1957 prof. Jan Małecki[19].
W 1959 Instytut przekształcono w Studium Doskonalenia Lekarzy i włączono do Akademii Medycznej w Warszawie. W Bydgoszczy powołano wówczas II Klinikę Otolaryngologii, a prowadzenie kształcenia podyplomowego lekarzy w pozostałych dyscyplinach medycznych powierzono ordynatorom oddziałów szpitali. W roku 1960 na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z udziałem przedstawicieli UMK i ministra szkolnictwa wyższego podjęto uchwałę, aby w oparciu o istniejący Oddział Studium Doskonalenia Lekarzy utworzyć w BydgoszczyAkademię Medyczną. W 1962 uchwałą WRN dla przyszłej uczelni przeznaczono budynki przy ul. Chodkiewicza (obecną siedzibę UKW) oraz niektóre budynki będące wówczas w gestii Wyższej Szkoły Inżynierskiej i Instytutów Rolniczych. W latach 60. nie doszło jednak do powstania uczelni, wobec przeszkody, jaką była zbyt mała liczba samodzielnych pracowników naukowych. Stało się to bodźcem dla środowiska i do 1970 pięciu bydgoskich lekarzy i jeden farmaceuta uzyskało stopnie doktora habilitowanego, a przeszło dwudziestu doktora medycyny. W ten sposób powstała kadra, mogąca stać się zalążkiem uczelni medycznej[19].
1 września 1975 roku powołano Filię Akademii Medycznej w Gdańsku z siedzibą w Bydgoszczy z zamiejscowym Oddziałem Wydziału Lekarskiego, rozszerzając proces dydaktyczny również na IV rok. Kierownikiem Filii i Oddziału został doc. dr hab. Jan Domaniewski. Utworzono 19 klinik i zakładów. W 1977 oddano do użytku budynek dla Zakładu Patomorfologii i Medycyny Sądowej. W roku 1979 w Bydgoszczy powołano Zamiejscowy II Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Gdańsku, którego dziekanem został prof. dr hab. Jan Domaniewski. W Ministerstwie Zdrowia zapadła decyzja o wprowadzeniu pod patronatem i przy pomocy finansowej Światowej Organizacji Zdrowia eksperymentalnego, zintegrowanego od pierwszego roku studiów, nauczania medycyny w Bydgoszczy na wzór holenderski. Władze wojewódzkie w 1980 podjęły decyzję o przekazaniu uczelni budynku, w którym miało zostać zlokalizowanych sześć zakładów teoretycznych. Rekrutacja docentów na kierowników tych zakładów w 1981 nie doszła jednak do skutku z uwagi na wydarzenia społeczno-polityczne. W latach 1982–1983 przystąpiono do energicznych działań na rzecz powołania samodzielnej uczelni[19].
Akademia Medyczna w Bydgoszczy
W 1984 na bazie Zamiejscowego Wydziału Lekarskiego gdańskiej AM utworzono w Bydgoszczy Akademię Medyczną (Dz. U. 36, poz. 191 z dnia 23 lipca 1984 r.). Pierwszym rektorem został prof. dr hab. Jan Domaniewski, a prorektorami mianowanymi zostali: prof. dr hab. Bogdan Romański, doc. dr hab. Zygmunt Mackiewicz i doc dr hab. Stanisław Betlejewski. Dziekanem Wydziału Lekarskiego została prof. dr hab. Anna Balcar-Boroń. Uroczysta inauguracja roku akademickiego 1984/1985 była jednocześnie pierwszą w kraju centralną inauguracją wszystkich akademii medycznych[19].
W 1986 uczelnia uzyskała uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk medycznych w zakresie medycyny, a w 1987 w zakresie biologii medycznej oraz doktora habilitowanego nauk medycznych w zakresie medycyny i biologii medycznej. Miało to istotne znaczenie dla dalszego rozwoju kadr naukowych uczelni. W 1987 roku rozpoczął działalność Wydział Farmaceutyczny z kierunkiem analityka medyczna a rok później, zorganizowano przy uczelni Oddział Terenowy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego[19].
W 1994 Akademia Medyczna w Bydgoszczy posiadała 445 nauczycieli akademickich, w tym: 48 profesorów, docentów i doktorówhabilitowanych. Kształcono studentów na dwóch wydziałach z dwoma kierunkami. W 1996 r. przeniesiono Katedrę i Klinikę Psychiatrii do samodzielnego obiektu przy ul. Kurpińskiego oraz utworzono Międzyuczelniane Centrum Fizyki Medycznej. W 1998 rozpoczęto rekrutację na nowo powołanym Wydziale Pielęgniarskim. Oddano do użytku Zespół Poradni Przyklinicznych, nowy budynek Kliniki Rehabilitacji oraz nowoczesny obiekt dydaktyczno-diagnostyczny na terenie Szpitala Klinicznego. W 1999 roku na Wydziale Lekarskim uruchomiono studia doktoranckie, a we Włocławku utworzono zamiejscowy ośrodek dydaktyczny Wydziału Pielęgniarskiego. W 2000 Wydział Pielęgniarski przekształcono w Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, wprowadzając nowy kierunek zdrowie publiczne z trzema specjalnościami: medycyna ratunkowa (pierwszy w kraju), dietetyka oraz organizacja i zarządzanie w ochronie zdrowia. Utworzono Międzyuczelniane Podyplomowe Studium Organizacji i Zarządzania w Ochronie Zdrowia wspólnie z Wyższą Szkołą Zarządzania i Finansów w Bydgoszczy[19].
Z kolei w 2001 na Wydziale Lekarskim wprowadzono biotechnologię (druga uczelnia w kraju), a biomedycynę informatyczną jako specjalność na kierunku analityka medyczna na Wydziale Farmaceutycznym. Baza dydaktyczna została powiększona o dwa kolejne, nowocześnie zaadaptowane budynki. Utworzono także wiele nowych klinik w Bydgoszczy i kolejną w Toruniu. W ocenie Ministerstwa Zdrowia AM w Bydgoszczy uzyskała w 2001 najwyższą ocenę dynamiki rozwoju ze wszystkich akademii medycznych w kraju. W 2002 na Wydziale Farmaceutycznym uruchomiono kierunek farmacja, zaś baza Szpitala Klinicznego znacząco się poszerzyła przez oddanie do użytku 10-piętrowego budynku łóżkowego. Na poszczególnych kondygnacjach rozmieszczono m.in. Klinikę Pediatrii Alergologii i Gastroenterologii prof. Mieczysławy Czerwionki-Szafarskiej i Klinikę Pediatrii Hematologii i Onkologii prof. Mariusza Wysockiego z Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego[20]. W roku 2004 zakończono adaptację kolejnego budynku przekazanego przez władze miasta dla jednostek naukowo-dydaktycznych[19].
W 2004 AM w Bydgoszczy posiadała 115 naukowo-dydaktycznych jednostek organizacyjnych, z tego 44 na Wydziale Lekarskim, 23 na Wydziale Farmaceutycznym, 42 na Wydziale Nauk o Zdrowiu oraz 6 międzywydziałowych i ogólnouczelnianych. Zatrudniano 551 nauczycieli akademickich, w tym 113 samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych: 26 profesorów zwyczajnych, 65 profesorów nadzwyczajnych oraz 21 doktorówhabilitowanych na stanowisku adiunkta. Stopień naukowy doktora posiadało 244 nauczycieli akademickich. Od 1998 siedmiu osobom nadano tytuł doktora honoris causa. Na uczelni w 2004 studiowało 3,72 tys. studentów, więcej niż na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi i Akademiach Medycznych w: Szczecinie, Białymstoku i Gdańsku[19].
Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy
14 października 2003 roku Senat Akademii Medycznej w Bydgoszczy przyjął uchwałę o połączeniu uczelni z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, zaś senat UMK na posiedzeniu 28 października 2003 roku potwierdził wolę połączenia. Jednym z warunków fuzji uczelni było zachowanie odrębności AM jako Collegium Medicum z własnym patronem i siedzibą w Bydgoszczy. Z dniem 24 listopada 2004 po przyjęciu ustawy przez Sejm (8 października 2004), Senat i podpisie Prezydenta RP (Dz. U. nr 241, poz. 2414), Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy została włączona do Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jako Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy. Dotychczasowy rektor uczelni stał się prorektorem UMK ds. Collegium Medicum, a prorektorzy – pełnomocnikami rektora UMK. Trzy wydziały należące do bydgoskiego Collegium Medicum stanowią integralną część UMK, lecz jednocześnie zapewniono im autonomię, która wyraża się m.in. w: możliwości samodzielnego prowadzenia polityki kadrowej przez prorektor ds. CM w ramach wyodrębnionego budżetu.
W 2006 oddano do użytku nową siedzibę dla Wydziału Farmacji przy ul. Jurasza, zaś od 2009 rozpoczęto rozbudowę Szpitala Uniwersyteckiego nr 1 im. dr Jurasza. Zaadaptowano również obiekty przekazane przez miasto Bydgoszcz: m.in. budynki przy ul. Świętojańskiej i Sandomierskiej. W latach 2007–2011 wprowadzono trzy nowe kierunki studiów: dietetykę, położnictwo i ratownictwo medyczne. Na uczelni w 2005 roku studiowało 4,46 tys. studentów. Oprócz studentów z Polski do 2009 roku kształci się tam również ponad 400 studentów z licznych krajów Europy, Afryki i Azji. Korzystają oni z zajęć w języku angielskim, prowadzonych w ramach English Division w oparciu o polski program 4 kierunków studiów, realizowanych na Wydziałach Collegium Medicum. W 2012 roku powołano w tym celu Centrum Kształcenia w Języku Angielskim (Centre for Medical Education in English in Nicolaus Copernicus University Collegium Medicum in Bydgoszcz), a w 2014 roku oddano do użytku siedzibę Centrum oraz dedykowany Dom Studencki nr 3, zlokalizowane w campusie UCK przy ulicy Powstańców Wielkopolskich 46[21].
W ramach Wieloletniego Programu Medycznego Rozbudowy i Przebudowy Szpitala Uniwersyteckiego nr 1 w Bydgoszczy doszło do poszerzenia i unowocześnienia bazy dydaktyczno-szpitalnej o Zespół Sal Operacyjnych z Oddziałem Anestezjologii i Intensywnej Terapii Medycznej, Centralną Sterylizatornię oraz Szpitalny Oddział Ratunkowy. Z inicjatywy prof. Araszkiewicza w kampusie SU nr 1 im. dr. Jurasza przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie powstała także nowy kompleks Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Collegium Medicum. W ukończonym w 2015 roku obiekcie znalazły siedzibę: Katedra i Klinika Psychiatrii – prof. Aleksandra Araszkiewicza, Katedra i Klinika Geriatrii – prof. Kornelii Kędziory-Kornatowskiej, Klinika Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunodermatologii – prof. Rafała Czajkowskiego oraz Katedra Medycyny Paliatywnej – prof. Małgorzaty Krajnik[22]. Kompleks budynków składa się z czterech połączonych ze sobą segmentów, z których dwa mają po trzy kondygnacje i dwa – po dwie kondygnacje. Ich łączna powierzchnia wynosi prawie 10 tys. m kw. W kompleksie znajdują się sale z 236 łóżkami dla pacjentów[23].
Osiągnięciem uczelni było uruchomienie pierwszego w północnej Polsce ośrodka przeszczepu szpiku kostnego w Katedrze i Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii. Collegium Medicum uczestniczy także w pracach mających na celu utworzenie Regionalnego Centrum Telemedycyny mieszczącego się w Szpitalu Uniwersyteckim nr 1 w Bydgoszczy.
Po zmianie lokalizacji I Kliniki Psychiatrii, w budynku dydaktycznym przy ul. Kurpińskiego w ramach programu „Nauczanie symulacyjne drogą rozwoju dydaktyki medycznej w Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika” w 2016 roku uruchomiono Centrum Symulacji Medycznych[24].
W 2019 ogłoszono konkurs architektoniczny na realizację koncepcji architektoniczno-urbanistycznej rozbudowy bazy naukowo-dydaktycznej na terenach uniwersyteckich znajdujących się między ulicami Jurasza, al. Kard. Wyszyńskiego, Curie-Skłodowskiej i Powstańców Wielkopolskich[25].
Liczne inwestycje realizowane są również na terenie Szpitala Uniwersyteckiego Nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy. Placówka przystąpiła do projektu: „Przebudowa i rozbudowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Szpitalu Uniwersyteckim Nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy”[15].
W latach 2022 i 2023 przetoczyła się szeroka dyskusja nad planami władz UMK dot. utworzenia jednego Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego CMUMK poprzez fuzję bydgoskich szpitali uniwersyteckich SU nr 1 Jurasza oraz SU nr 2 Biziela. Temat połączenia placówek medycznych został zawieszony[26].
Struktura
Strukturę organizacyjną Collegium Medicum wyznaczają katedry i kliniki, katedry i zakłady oraz zakłady teoretyczne[18].
Budynek Zakładów Nauk Teoretycznych; mieści m.in. Katedrę Fizjologii, Neuroimmunologii, Biologii Medycznej, Biochemii Klinicznej, Katedry i Zakłady: Biochemii, Histologii i Embriologii
Mieści m.in. Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, Studium Medycyny Społecznej, Katedry i Zakłady: Podstaw Kultury Fizycznej, Terapii Manualnej i inne
↑ abcKrystynaK.KwaśniewskaKrystynaK., Naukowcy Bydgoszczy – słownik biograficzny 1997, MieczysławM.Rak, wyd. 2, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1997, s. 357–381, ISBN 83-85860-48-7, OCLC802102178.
↑ abcdefghijklHistoria szkolnictwa wyższego w Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Zygmunta Mackiewicza. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-917322-7-4.
↑ abcdDział Promocji i InformacjiD.P.I.CMDział Promocji i InformacjiD.P.I., Organizacje studenckie [online], www.cm.umk.pl [dostęp 2023-03-24].
Bibliografia
Bednarski Henryk. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe (1959-1979). Studium historyczno-socjologiczne. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria F, nr 12. Bydgoszcz 1979. ISBN 83-917322-7-4.
Bednarski Henryk: Szkolnictwo wyższe i środowisko naukowe. [w:] Bydgoszcz wczoraj i dziś 1945-1980. Praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalskiego. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1988, s. 215–224
Dziedziczko Andrzej: Piąty rok działalności Filii Akademii Medycznej w Gdańsku. [w:] Kalendarz Bydgoski 1980
Historia szkolnictwa wyższego w Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Zygmunta Mackiewicza. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-917322-7-4.
Korpalska Walentyna: Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera. [w:] Kalendarz Bydgoski 2000
KrystynaK.KwaśniewskaKrystynaK., Naukowcy Bydgoszczy – słownik biograficzny 1997, MieczysławM.Rak, wyd. 2, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1997, s. 357–381, ISBN 83-85860-48-7, OCLC802102178.
Romeyko-Baciarelli Krystyna: Miasto studentów. [w:] Kalendarz Bydgoski 2004