Matthew Morrison grał nauczyciela hiszpańskiego i kierownika chóru, Willa SchuesteraLea Michele występowała jako utalentowana i ambitna gwiazda szkolnego chóruCory Monteith grał przystojnego futbolistę oraz członka chóruChris Colfer wcielał się w rolę homoseksualnego chórzystyGwyneth Paltrow za gościnną rolę Holly Holiday otrzymała w 2011 r. swoją pierwszą nagrodę Emmy
Glee – amerykański musicalowyserial telewizyjny (komediodramat), emitowany przez stację Fox od 19 maja 2009 do 20 marca 2015 roku. Koncentrował się na życiu młodych ludzi, którzy śpiewają wspólnie w szkolnym chórze w fikcyjnym liceum imienia Williama McKinleya w Limie w stanie Ohio. Opiekę nad chórem przejmuje nauczyciel języka hiszpańskiego, postanawiający przywrócić licealnemu klubowi dawną świetność. W swojej tematyce Glee skupiał się na zagadnieniach z dziedziny socjologii i nauk społecznych, przede wszystkim na seksualności, kwestiach rasowych, związkach emocjonalnych czy pracy grupowej. Na zespół bohaterów, który w kolejnych sezonach powiększano lub zmniejszano, wstępnie składali się: przewodzący chórowi nauczyciel Will Schuester (w tej roli Matthew Morrison), trenerka cheerleaderek Sue Sylvester (Jane Lynch), pedagog szkolna Emma Pillsbury (Jayma Mays), żona Willa Terri (Jessalyn Gilsig) oraz ośmioro członków chóru (Lea Michele, Cory Monteith, Chris Colfer, Dianna Agron, Amber Riley, Kevin McHale, Jenna Ushkowitz, Mark Salling).
Twórcami serialu są Ryan Murphy, Brad Falchuk oraz Ian Brennan; ostatni z nich planował pierwotnie realizację Glee jako pełnometrażowego filmu. Trio napisało wszystkie odcinki pierwszego i drugiego sezonu serialu, a Murphy i Falchuk służyli początkowo za reżyserów. Pilot serialu wyemitowano 19 maja 2009, na cztery miesiące przed premierą drugiego odcinka, oficjalnie rozpoczynającego sezon pierwszy 9 września. Do 8 czerwca 2010 stacja Fox wyświetliła dwadzieścia dwa odcinki Glee. Kolejne sezony emitowano w okresie od września do maja. Szósta, finałowa seria Glee gościła na ekranach telewizyjnych od stycznia do marca 2015 roku i składała się z trzynastu odcinków. W swych podstawowych założeniach serial opierał się na występach muzycznych poszczególnych członków obsady. Śpiewane przez nich piosenki wyselekcjonowane były przez Murphy’ego, dbającego o utrzymanie równowagi między przebojowością a klasycznością wybranych materiałów; w Glee wykorzystywano zarówno utwory z czołówek list przebojów, jak również standardy sceniczne i szlagiery filmowe. Produkcją muzyczną serialu zajmowali się Adam Anders oraz Peer Åström. Covery w wykonaniu aktorów publikowano na łamach sklepu internetowego iTunes Store podczas tygodni transmisyjnych, serię albumów z muzyką z Glee wydała też wytwórnia Columbia Records. Soundtracki odniosły globalny sukces komercyjny; od początku emisji serialu do października 2011 w systemie digital download wyprzedano trzydzieści sześć milionów promocyjnych singli i jedenaście milionów wydawnictw albumowych. Serial dystrybuowano na dyskach DVD i Blu-ray, wydano też aplikację Glee na iPada oraz gry karaoke, stworzone na rynek konsoli Wii. Po ukończeniu zdjęć do drugiego sezonu serialu członkowie obsady ruszyli w trasę koncertową po Ameryce Północnej i Europie. W oparciu o materiały nagrane podczas tournée zrealizowano dokumentGlee – koncertowy film (2011).
W trakcie trwania emisji pierwszego sezonu serial spotkał się z bardzo pozytywnymi recenzjami krytyków telewizyjnych[1]. Sezon nominowano do dziewiętnastu nagród Emmy, czterech Złotych Globów, sześciu Nagród Satelity oraz licznych innych nagród, a ostatecznie wyróżniono go m.in. Złotym Globem za najlepszy serial komediowy lub musical, a także statuetkami Emmy przyznanymi aktorce Jane Lynch i twórcy Ryanowi Murphy’emu w 2010. W 2011 Glee ponownie nagrodzono Złotym Globem w kategorii serial komediowy lub musical, tym razem za sezon drugi; uhonorowano też aktorów drugoplanowych: Lynch i Chris Colfera. Sezony drugi, trzeci, czwarty oraz szósty zebrały korzystne opinie recenzentów, choć sezon piąty był przez krytyków oceniany ujemnie[2][3][4][5][6]. W sumie Glee uzyskał siedemdziesiąt jeden nagród ze stu dziewięćdziesięciu nominacji do nagród telewizyjnych w różnych kategoriach serialowych i aktorskich.
W październiku 2013 ku pamięci zmarłego członka obsady Cory’ego Monteitha wyemitowano odcinek zatytułowany The Quarterback. Tydzień po transmisji odcinka Ryan Murphy ogłosił, że szósty sezon Glee będzie sezonem finalnym. Glee dobiegł końca po stu dwudziestu jeden nadanych odcinkach i siedmiuset dwudziestu ośmiu występach muzycznych.
Produkcja
Koncept
Ian Brennan inicjował Glee jako projekt oparty na jego własnych doświadczeniach z czasów, gdy był członkiem uczniowskiego chóru w Prospect High School, liceum w Mount Prospect w stanie Illinois[7]. Początkowo widział w nim materiał na film pełnometrażowy, którego rys scenariusza napisał w sierpniu 2005 przy pomocy książkowego poradnika Screenwriting for Dummies (Scenopisarstwo dla bystrzaków)[7]. Ostateczną wersję scenariusza Brennan przygotował jeszcze tego samego roku, jednak przez dłuższy czas nie zdołał nim nikogo zainteresować[7]. Po kilku latach Mike Novick, producent telewizyjny i przyjaciel Brennana z Los Angeles, wręczył kopię skryptu Ryanowi Murphy’emu, który uczęszczał na tę samą siłownię, co on.[8] Murphy, niegdysiejszy członek college’owego chóru, potrafił sentymentalnie odnieść się do treści scenariusza. Zarówno on, jak i jego partner zawodowy Brad Falchuk, z którym wiązał go serial Bez skazy, stwierdzili, że fabuła Glee posiada predyspozycje serialu telewizyjnego. Skrypt Brennana został w całości przepisany i w 2008 trafił do kierowników stacji Fox[7][9]. W ciągu piętnastu godzin od dostarczenia scenariusza zadecydowano o uczynieniu z Glee nadchodzącej produkcji Foxu[9]. Murphy przypisywał tej decyzji powiązanie z sukcesem muzycznego programu American Idol, który przysparzał kanałowi najwyższe możliwe wyniki oglądalności. „Był w tym sens: telewizja, która nadaje największy hit wśród widzów – muzyczny talent show, tworzy projekt w podobnym tonie”, powiedział Murphy[9]. Ryan Murphy i Brad Falchuk zostali producentami wykonawczymi i showrunnerami serialu, Iana Brennana zatrudniono na stanowisko koproducenta wykonawczego, a Mike Novick objął generalną funkcję producencką[9]. Brennan, Murphy i Falchuk postanowili rozpocząć pracę przy Glee od napisania „wszystkich jego odcinków”[10]. Wszyscy trzej, pracując w grupie lub indywidualnie, byli wyłącznymi autorami każdego odcinka sezonów pierwszego i drugiego.
Akcja serialu toczy się w fikcyjnym liceum imienia Williama McKinleya w mieście Lima w stanie Ohio[11]. Jako miejsce akcji Murphy wybrał Środkowo-Zachodnie Stany Zjednoczone; dojrzewał bowiem w Indianie i często gościł w Ohio, odwiedzając park rozrywki Kings Island w Mason[12]. Mimo iż osadzony w Limie – miejscowości rzeczywistej – serial kręcony był w Paramount Studios i Helen Bernstein High School, publicznej szkole średniej w Hollywood[13]. Choć początkowo Glee porównywano do filmów z serii High School Musical, w 2009 roku Murphy wyznał, że nigdy nie widział żadnego z nich. Dodał, iż jego celem było stworzenie „postmodernistycznego musicalu”, a nie „serialu, w którym bohaterowie przypadkiem wpadają na piosenki”; jako jedno ze źródeł inspiracji podał film Roba MarshallaChicago (2002)[14]. Według zamierzeń Murphy’ego, serial miał stanowić formę telewizyjnego eskapizmu: „Na antenie pokazuje się teraz tak wiele programów o uzbrojonych ludziach, fantastyce naukowej, zabieganych prawnikach. Glee wpisuje się w inny gatunek; nic podobnego do niego nie widnieje obecnie na ekranach telewizyjnych. Świat jest aktualnie takim mrocznym miejscem. Właśnie dlatego wypalił American Idol; to czysty eskapizm.”[9] W założeniach Murphy’ego Glee jawił się jako serial familijny, który miał zainteresować zarówno młodszą, jak i starszą widownię, ponieważ dorośli bohaterowie byli w nim postaciami równie istotnymi co nastoletni protagoniści[9]. Do końca października 2009 Ryan Murphy opracował zarys fabularny mający pokryć trzy lata emisji serialu[15].
Scenariusz
W wywiadzie udzielonym witrynie wired.com w grudniu 2009 Brad Falchuk wyznał, że dotychczasowe odcinki Glee pisane były wyłącznie przez niego, Ryana Murphy’ego lub Iana Brennana, i że pozwoliło to w zachowaniu jednolitości epizodów[10]. Aż do końca drugiego sezonu trio pozostało wyłącznymi autorami scenariuszy kolejnych odcinków. Falchuk, Murphy i Brennan tworzyli w tym okresie głównie indywidualnie, choć pilot i drugi odcinek sezonu pierwszego, Showmance, napisane zostały przez całą trójkę. Podział pracy zależał w dużej mierze od tego, który ze scenarzystów zdążył nakreślić szkic skryptu lub wstępnie zaplanować fabułę odcinka. Brennan zaznaczył, że proces pisania przebiega swobodnie i prędko. Odnosząc się do segregacji ról przypisanych przez siebie członkom grupy, Murphy określił Falchuka jako wrażliwca, a Brennana jako wesołka. Sobie przyznał tytuł „mózgu” zespołu. Ian Brennan uznał tę klasyfikację za bardzo prawidłową. Niektórzy z bohaterów serialu byli opracowywani przez konkretnego scenarzystę bardziej niż przez innych. Brennan w szczególności zajmował się wątkami granej przez Jane Lynch Sue Sylvester. Falchuk wielokrotnie pisał sceny z udziałem Kurta i Burta Hummelów (Chris Colfer i Mike O’Malley), choć szkielet postaci Kurta został solidnie zarysowany przez Murphy’ego[16].
Do prac nad sezonem trzecim zatrudniono sześciu kolejnych scenarzystów: Ali Adler, Roberto Aguirre-Sacasę, Marti Noxon, Michaela Hitchcocka, Matthew Hodgsona and Rossa Maxwella[17]. Aguirre-Sacasa pisał później skrypty poszczególnych odcinków sezonu czwartego i piątego, a Hitchock, Hodgson i Maxwell – sezonów od czwartego do szóstego. Czwarty odcinek sezonu trzeciego, Pot o’ Gold, został napisany przez Adler i był pierwszym w historii serialu epizodem, którego autorem nie był żaden z trzech początkowych scenarzystów[18][19]. Przy realizacji sezonu czwartego Ali Adler i Marti Noxon nie nawiązały współpracy ze stacją Fox. Na ich miejsce zatrudniono Stacy Traub oraz scenarzystów, którzy wsławili się pracą przy seryjnej tragikomedii Dr House: Russela Frienda i Garretta Lernera. Autorem odcinka sezonu piątego, Old Dog, New Tricks, był Chris Colfer, odtwórca roli Kurta Hummela[20].
Muzyka, ścieżka dźwiękowa i choreografia
Jako musical serial opierał się w dużej mierze na występach muzycznych w wykonaniu poszczególnych członków obsady[21]. Odśpiewywane przez nich piosenki selekcjonowane były przez Murphy’ego, dbającego o utrzymanie równowagi między przebojowością a klasycznością wybranych materiałów. W Glee wykorzystywano zarówno utwory z czołówek list przebojów, jak również standardy sceniczne i szlagiery filmowe. W 2009 Murphy powiedział: „Chciałem, by w każdym odcinku znalazło się coś dla każdego widza. Nie było to łatwe wyzwanie, lecz najbardziej liczył się dla mnie balans pomiędzy piosenkami.”[8] Według Murphy’ego, wybór utworów muzycznych stanowił integralną część rozwoju scenariuszy: „Sednem każdego epizodu jest dany temat przewodni. Do napisanego scenariusza dobierałem piosenki, które wspomagały rozwój przedstawianej historii.”[22]
Fabuła
Nauczyciel języka hiszpańskiego, w jednej z amerykańskich szkół średnich, Will Schuester (Matthew Morrison), chcąc przywrócić szkolny Glee Club do dawnej świetności, postanawia zostać jego kierownikiem. Zbiera grupę uczniów i w ten sposób powstaje zespół. Nowy skład klubu jednak nie jest zbiorem najpopularniejszych i najbardziej atrakcyjnych fizycznie uczniów szkoły. Przeciwnie – są to niezbyt lubiani młodzi ludzie, często pełni kompleksów i ze skomplikowanym bagażem przeszłości. Członkowie zespołu celowo reprezentują obiegowe i pobieżne, a przez to często zwodnicze, wyobrażenia o nich. Mamy tutaj inwalidę reprezentującego klasycznego kujona szkolnego, otyłą czarnoskórą dziewczynę, Azjatkę, ubierającą się w stylu gotyckim, geja o dziewczęcych upodobaniach, niezbyt inteligentną szkolną gwiazdę footballu, Żydówkę wychowaną przez parę gejów i ciężarną królową cheerleaderek. Jednak nowy kierownik grupy nie spodziewa się przeciwności, jakim będzie musiał stawić czoło: od niechęci i sceptycyzmu uczniów, do podłych intryg trenerki szkolnej drużyny cheerleaderek, Sue Sylvester (Jane Lynch), której uszczknięto część funduszy i przekazano je na chór.
Oceny i tło serialu
Serial szybko zyskał dużą popularność wśród widzów, na co dowodem są zdobyte nominacje i nagrody. To próba nie tylko zdolności reżyserskich twórców i aktorskich zespołu, ale przede wszystkim odważnego komentarza socjologicznego, zawartego w scenariuszu. Serial, wykorzystując negatywne stereotypy wśród młodzieży, wywołał dyskusje na tematy rasizmu, homofobii, etnicznych stereotypów, macierzyństwa nieletnich, stosunków rodzinnych[23].
Emisja
Premiera
Balon promujący serial Glee w Nowym Jorku
Pilotażowy odcinek miał premierę w dniu 19 maja2009 roku po programie American Idol. Miał on oglądalność 9,62 mln[24]. Dalsza część pierwszego sezonu była emitowana od 9 września2009 roku.
19 kwietnia 2013 Fox przedłużył serial o piąty i szósty sezon[25].
Emisja w Polsce
Polska premiera serialu odbyła się 18 lutego 2011 roku na kanale FOX HD o 21:00. Każdy nowy odcinek pojawiał się w piątek o tej samej godzinie[26]. Od 6 maja 2011 roku pokazywane były 2 odcinki Glee, w piątek o 21.00 oraz o 22.00. Finał pierwszego sezonu został wyemitowany 10 czerwca 2011 roku. Od 28 czerwca 2011 roku serial emitowany był ponownie – od poniedziałku do piątku o godzinie 19.00 (powtórki o 9.35 i 14.10). 12 września 2011 roku na kanale FOX HD odbyła się premiera 2 sezonu serialu. Finał drugiego sezonu został wyemitowany 6 lutego 2012 roku.
Od 11 września 2011 roku do 3 marca 2012 roku pierwszy sezon serialu Glee emitowany był także na kanale TVP1. Do 30 października 2011 roku emisja odbywała się w niedziele ok. 15.00 (odcinki 1-8), a od 4 listopada 2011 roku w piątki o 15.30 (odcinki 9-22). 2 czerwca 2013 TVP1 rozpoczęła powtórkową emisję pierwszego sezonu emitując po dwa odcinki serialu najpierw po godzinie 23:00, a później 22:00. Od 14 lipca 2013 emitowano po trzy odcinki serialu.
W 2020 wszystkie 6 sezonów jest dostępna w formie VOD w ramach serwisów Fox Play (dostępnego w ramach abonamentu sieci kablowych oraz m.in. platformy Canal+ i Canal+ przez internet), Amazon Prime Video, oraz Netflix.
Oglądalność na świecie
Glee emitowany był w większości krajów świata.
Ameryka
W Ameryce serial emitowały stacje City i Global Television Network w Kanadzie[27]. Ponadto emisji Glee podjęły się telewizje w Ameryce Środkowej[28] oraz w Brazylii[29].
Glee uznany został za serial niosący przekaz, pomagający zaakceptować młodym odbiorcom samego siebie. Aktor Darren Criss stwierdził, że pamięć o serialu „przetrwa lata dzięki kolejnym pokoleniom”[56].
W marcu 2021 roku ogłoszono, że 8 kwietnia na platformie VOD Hulu odbędzie się transmisja z 32. ceremonii wręczenia nagród GLAAD, a jej częścią będzie uroczyste spotkanie z obsadą serialu. Aktorzy uczczą pamięć tragicznie zmarłej Nayi Rivery (serialowej Santany Lopez), a poświęcony postaci segment będzie okazją do dyskusji na temat osób LGBTQ i queerowych Latynosów w obecnie oglądanych serialach[57].
W styczniu 2023 roku premierę odnotuje serial dokumentalny The Price of Glee, poświęcony produkcji Fox oraz tragediom związanym ze śmiercią aktorów (Rivera, Monteith, Salling)[58].
Obsada
LEGENDA: Główna rola. Drugoplanowa rola. Gościnna rola. Postać się nie pojawiła.
Serial do tej pory zdobył 57 nagród z 144 nominacji w różnych kategoriach serialowych i aktorskich. Zdobył m.in. dwukrotnie Złotego Globa za Najlepszy serial komediowy lub musical w 2009 r. i 2010 r., 4 Złote Satelity oraz największą liczbę nominacji (łącznie 19) do nagrody Primetime Emmy w kategoriach serialowych w roku 2010.
