Gracze (1945–46 Grasz[4]) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1945–1954 i 1973–1975[5] w woj. śląskim i woj. opolskim (dzisiejsze woj. opolskie). Siedzibą władz gminy były Gracze.
Gmina zbiorowa Grasz powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945[6]) w powiecie niemodlińskim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski[7][8]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego[8][9], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do woj. śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)[10][11].
Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 15 gromad: Grasz, Górów, Horzędowice, Ligota, Magnuszowice, Magnuszowiczki, Molestowice, Łęgi, Radoszowice, Rogi, Sarna Mała, Sarna Wielka, Stróżewice, Tarnice i Tłustoręby[4]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie; równocześnie gmina Gracze wraz z całym powiatem niemodlińskim weszła w skład nowo utworzonego woj. opolskiego[12].
Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 16 gromad: Gościejowice, Góra, Gracze, Magnuszowice, Magnuszowiczki, Molestowice, Radoszowice, Rogi, Rutki, Rządziwojowice, Sarny Małe, Sarny Wielkie, Stroszowice, Szydłowiec, Tarnice i Tłustoręby[13]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[14].
Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie niemodlińskim i województwie; w skład gminy weszły obszary 14 sołectw: Góra, Gracze, Magnuszowice, Magnuszowiczki, Molestowice, Radoszowice, Rogi, Roszkowice, Rutki, Sarny Małe, Sarny Wielkie, Stroszowice, Tarnice i Tłustoręby[15][16].
1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) woj. opolskiego[17].
30 października 1975 gmina została zniesiona: sołectwa: Góra, Gracze, Magnuszowice, Magnuszowiczki, Molestowice, Radoszowice, Rogi, Roszkowice, Rutki, Sarny Wielkie, Tarnice (obecnie Tarnica) i Tłustoręby włączono do gminy Niemodlin, a Sarny Małe i Stroszowice do nowo utworzonej gminy Lewin Brzeski[18].
Przypisy
- ↑ a b Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974
- ↑ Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975-1995
- ↑ a b Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947
- ↑ Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 29 października 1975
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
- ↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów
- ↑ a b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.
- ↑ Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono
- ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
- ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197
