Jassy

Jassy

Iași

Herb Flaga
Państwo	Rumunia
Okręg	Jassy
Mer	Mihai Chirica
Powierzchnia	145 km²
Wysokość	200 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2009) • liczba ludności • gęstość	308 843[1] 3417 os./km²
Nr kierunkowy	02-32
Kod pocztowy	700xxx
Tablice rejestracyjne	IS
Położenie na mapie okręgu Jassy Jassy
Położenie na mapie Rumunii Jassy
47°09′44″N 27°35′20″E/47,162222 27,588889
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Jassy

Jassy (rum. Iași, węg. Jászvásár) – miasto w północno-wschodniej Rumunii (w historycznej Mołdawii), nad rzeką Bahlui (dorzecze Prutu); ośrodek administracyjny okręgu Jassy; 308,8 tys. mieszkańców (2009).

Pierwsze wzmianki o Jassach w źródłach historycznych pochodzą z drugiej połowy XIV w. Od połowy XVI wieku Jassy były stolicą Hospodarstwa Mołdawskiego. W mieście tym działali wybitni pisarze i mężowie stanu, m.in. Miron Costin czy Dymitr Kantemir, którzy wnieśli wkład w rumuńską kulturę. W 1641 r. hospodar Bazyli Lupu założył tu Szkołę Państwową, a w klasztorze Trzech Świętych Hierarchów powstała drukarnia, która wydawała książki w języku rumuńskim. W 1686 roku wojsko polskie stoczyło bitwę pod Jassami (wojna polsko-turecka 1683-1699). W latach 1859–1862 Jassy były jedną z dwóch stolic Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny (obok Bukaresztu). W latach 1916–1918 miasto pełniło funkcję stolicy Królestwa Rumunii. W czerwcu 1941 roku miał miejsce pogrom w Jassach^[2].

 Osobny artykuł: Operacja jassko-kiszyniowska.

W mieście rozwinął się przemysł metalowy, chemiczny, spożywczy, włókienniczy, drzewny, materiałów budowlanych oraz poligraficzny^[3].

W Jassach działa system tramwajowy, a w latach 1985–2006 funkcjonował także transport trolejbusowy.

Blisko centrum miasta znajduje się stacja kolejowa Jassy, dalej położona jest stacja Socola.

Poza miastem, na terenie okręgu Jassy położony jest Port lotniczy Jassy.

Według spisu z 2002 r. miasto Jassy liczyło 320 888 mieszkańców. Skład etniczny według spisu z 2002 roku^[4]:

• Rumuni: 316 094 (98,50%)
• Romowie: 1898 (0,59%)
• Rosjanie: 433 (0,13%)^[5]
• Grecy: 433 (0,13%)
• Żydzi: 421 (0,13%)
• Węgrzy: 260 (0,08%)
• Niemcy: 166 (0,05%)
• Polacy: 22 (0,007%)

Jassy są siedzibą prawosławnej metropolii Mołdawii i Bukowiny oraz podlegającej jej archieparchii Jass. W mieście znajduje się szereg zabytkowych cerkwi:

• sobór św. Paraskiewy, Spotkania Pańskiego i św. Jerzego (XIX w.) – katedra metropolitalna, część kompleksu pałacu metropolitów mołdawskich^[6],
• sobór św. Jerzego (XVIII w.) – dawna katedra metropolitalna^[7],
• św. Mikołaja („Hospodarska”, XV w.)^[8]
• św. Sawy (XVI w.)^[9]
• Banu (XVIII w.)^[10]
• Socola (XVI w.)^[11]
• Barnovschi (XVII w.)^[12]
• Vulpe (XVII w.)^[13]
• Tarpalari (XVII w.)^[14]
• Bărboi (XVII w., przebudowana całkowicie XIX w.)^[15]
• Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela (XVII w.)^[16]
• św. Dymitra (XVII-XVIII w.)^[17]
• Curelari (XVII w.)^[18]
• Przemienienia Pańskiego (XVIII w.)^[5]
• Nicoriță (cerkiew św. Jana Nowego; XVII w.)^[19]
• Wskrzeszenia Łazarza (XVIII w.)
• 40 Męczenników z Sebasty (XVIII w.)^[20]
• św. Teodora Stratylatesa i św. Teodora Tyrona (XVIII w.)^[21]
• Lozonschi (XVIII-XIX w.)^[22]
• św. Charłampa (XIX w.)^[23]
• św. Paraskiewy (XIX w.)^[24]
• św. Spiridona (XIX w.)^[9]
• św. Mikołaja (XIX w.)^[25]
• Toma Cozma (XIX w.)^[26]
• Zwiastowania (XIX w.)^[27]
• Trójcy Świętej (XIX w.)^[28]

Oprócz cerkwi parafialnych w Jassach znajdują się prawosławne monastery: Trzech Świętych Hierarchów, Galata, Golia, Frumoasa, Cetățuia^[9], Podgoria Copou^[29].

W Jassach siedzibę ma również diecezja rzymskokatolicka Jass^[30]. Posiada ona katedrę XVII-wieczną, a w jej sąsiedztwie nowy kościół^[9]. Działają cerkiew staroobrzędowa (XIX w.)^[31] oraz świątynia ormiańska (XIV w., przebudowana na pocz. XIX w.)^[9].

Czynna jest wielka synagoga w Jassach^[32], zachowała się także synagoga Merarilor^[33].

W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarski Politehnica Jassy, który został założony 27 kwietnia 1945 r. jako Sportul Studențesc Jassy. Obecnie klub gra w pierwszej lidze rumuńskiej, a swoje mecze rozgrywa na stadionie im. Emila Alexandrescu, którego pojemność wynosi 11 390 widzów^[34].

• 
  Jassy
• 
  Pałac Kultury w Jassach z lotu ptaka
• 
  Pałac Kultury w Jassach
• 
  Pałac Kultury oraz cerkiew św. Mikołaja
• 
  Teatr Narodowy w Jassach
• 
  Uniwersytet Alexandru Ioan Cuza
• 
  Grand Hotel Traian w Jassach i Plac Unii
• 
  Hotel „Europa” w Jassach

• Oficjalna strona internetowa miasta (rum. • ang.)
• Opis i zdjęcia miasta na stronie TPR. tpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-02)]. (pol. • rum.)
• Jassy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 494 .