Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Julian Nowak

Julian Nowak
ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Julian Ignacy Nowak

Data i miejsce urodzenia

10 marca 1865
Okocim, Cesarstwo Austrii

Data i miejsce śmierci

7 listopada 1946
Kraków, Polska

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 31 lipca 1922
do 14 grudnia 1922

Przynależność polityczna

Stronnictwo Prawicy Narodowej

Poprzednik

Artur Śliwiński

Następca

Władysław Sikorski

Minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego
Okres

od 31 lipca 1922
do 21 sierpnia 1922

Poprzednik

Antoni Ponikowski

Następca

Kazimierz Władysław Kumaniecki

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry)
Julian Nowak, pastel Stanisława Wyspiańskiego 1904
Tablica w murze Katedry Mikrobiologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Grobowiec Juliana Nowaka na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Julian Ignacy Nowak (ur. 10 marca 1865 w Okocimiu, zm. 7 listopada 1946 w Krakowie) – polski polityk, premier, lekarz i lekarz weterynarii, mikrobiolog, założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku[1], zastępca członka Wydziału Stronnictwa Prawicy Narodowej w 1910 roku[2].

Życiorys

Julian Ignacy Nowak urodził się 10 marca 1865 r. w Okocimiu, pow. brzeskim, w Galicji, w Cesarstwie Austriackim[3]. Rodzicami Juliana byli: Kazimierz (zm. 1922), właściciel gospodarstwa rolnego o powierzchni kilkudziesięciu morgów, które odziedziczył po swoim ojcu Macieju. Matką natomiast była Teodozja z domu Siewakowska (1838–1914)[4]. Pochodziła ona z drobnoziemiańskiej rodziny, która wywodziła się z Królestwa Kongresowego, lecz Teodozja urodziła się w Małopolsce[5]. Julian był najstarszym z dziesięciorga dzieci Kazimierza i Teodozji[6].

W latach 1886–1893 studiował medycynę na UJ, uzyskując tytuł doktora. W 1896 uzyskał habilitację z anatomii patologicznej. Od 1899 piastował stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1906 profesora zwyczajnego. W 1912 uzyskał doktorat z medycyny weterynaryjnej na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. W latach 1911–1912 był dziekanem Wydziału Lekarskiego, a w latach 1921–1922 był rektorem UJ.

Działał w stowarzyszeniach zawodowych. Był prezesem krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego[7]. Przyczynił się do budowy siedziby Towarzystwa – Domu Lekarskiego. Od 1931 był członkiem PAU.

W 1905 wszedł z listy „Czasu” do Rady Miejskiej Krakowa, w której pozostawał do 1935. Od 9 do 22 listopada 1914 pełnił funkcję komisarza rządowego dla Krakowa, a od grudnia 1914 do 1916 roku był pierwszym zastępcą prezydenta miasta Krakowa. Od 1903 działał w Krakowskim Towarzystwie Rolniczym, którego w latach 1921–1927 był wiceprezesem. Zastępca kierownika Oddziału Dochodowego Departamentu Skarbowego Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego w 1914 roku[8]. Był członkiem Stronnictwa Prawicy Narodowej.

W 1922 (od 31 lipca do 14 grudnia) był premierem pozaparlamentarnego gabinetu, a także od 31 lipca do 21 sierpnia tegoż roku ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. 11 grudnia 1922 wbrew protokołowi odmówił towarzyszenia w powozie Gabrielowi Narutowiczowi w drodze na jego zaprzysiężenie do Sejmu[9].

Sympatyzował z PSL „Piast” (nie zrywając jednocześnie kontaktów z konserwatystami krakowskimi), które w latach 1922–1927 reprezentował w Senacie RP. Zasiadał w senackiej komisji ds. Oświaty i Kultury.

Jako naukowiec zajmował się badaniem organizmów i chorób zakaźnych. Wydał m.in. „Atlas Mikrobiologiczny” (był autorem ponad 50 publikacji).

Miał dwie córki Wandę i Krystynę. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim, w pasie 15, płn.[10]

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Tablicę poświęconą pamięci tego wybitnego naukowca odsłonięto 28 marca 2016 przy ul. Czystej 18 w Krakowie. Wmurowano ją w ścianę kamienicy, w której 100 lat temu z inicjatywy prof. Juliana Nowaka otwarto Instytut Weterynarii i Medycyny Doświadczalnej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Zakład Produkcji Surowic i Szczepionek Weterynaryjnych. Fundatorem tablicy jest Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Okocimskiej[13].

Julian Nowak w filmie

Julian Nowak to jeden z głównych bohaterów filmu Śmierć prezydenta w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Jego rolę grał Czesław Byszewski.

Przypisy

  1. Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...]: 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].
  2. Trzecie walne zgromadzenie Stronnictwa Prawicy Narodowej: odbyte w dniu 7 maja 1910 roku w sali Rady powiatowej w Krakowie / Stronnictwo Prawicy Narodowej, Kraków 1910, s. 34.
  3. Lisiewicz, J. Sałkowski, A. Urbanowicz, Nowak Julian Ignacy, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. XXIII, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978, s. 265.
  4. Gazeta Lwowska Nr 173, z 1 sierpnia 1914 r. Kronika. Zmarli, s. 4. [online], jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2020-01-22].
  5. W. Dzwonkowski, Julian Nowak, [w:] Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1927, red. H. Mościcki, W. Dzwonkowski, Warszawa 1928, s. 204.
  6. J. Lisiewicz, J. Sałkowski, A. Urbanowicz, Nowak Julian Ignacy, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. XXIII, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978, s. 265.
  7. Z krakowskiego Towarzystwa lekarskiego Kurier Lwowski 1903 nr 350 s. 4.
  8. Dziennik Obwieszczeń Naczelnego Komitetu Narodowego. Sekcya Zachodnia, Kraków 24 sierpnia 1914 roku, rok I, nr 1, s. 4.
  9. Paweł Brykczyński: Gotowi na przemoc. Mord, antysemityzm i demokracja w międzywojennej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 1917, s. 72. ISBN 978-83-65853-20-2.
  10. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 201, ISBN 978-83-233-4527-5.
  11. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
  12. Gazeta Lwowska Nr 175, z 4 sierpnia 1914 r. Część urzędowa [online], jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2019-12-11].
  13. Wiadomości – Uniwersytet Jagielloński [online], uj.edu.pl [dostęp 2019-12-11].

Bibliografia

  • „Kto był kim w II Rzeczypospolitej”, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego. Warszawa 1994.
  • „Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów Krakowa” Kraków 2010 s. 791

Linki zewnętrzne

Kembali kehalaman sebelumnya