Juturna

Juturna (łac. Iuturna) – w mitologii rzymskiej bogini źródeł i opiekunka wszystkich wód w Lacjum.

Początkowo była nimfą źródlaną (najadą) o imieniu Diuturna, której oddawano cześć nad rzeką Numicius (Numicus) koło Lawinium^[1]. Uważana za córkę rzecznego boga Volturnusa^[2]. W eposie Wergiliusza (tam jako córka Daunusa) była siostrą Turnusa, króla Rutulów, którego popierała w walce z Eneaszem (Eneida XII, 138nn.)^[3]. Zakochany w niej Jowisz obdarzył ją nieśmiertelnością i władzą nad źródłami, mimo że długo unikała jego zalotów, przemyślnie ukrywając się przed nim. Ostatecznie bóg miał ją schwytać odwołując się do pomocy wszystkich nimf Lacjum^[1].

Wśród mitologicznych bóstw Rzymian uważana była za małżonkę Janusa i matkę Fonsa^[4][1]. Pod jej opieką znajdowały się źródła, fontanny, studnie i wszelkie miejsca dostarczające wodę z głębin.

Kult jej przeniesiono do Rzymu, gdy zyskał w Italii dominację wraz z utratą znaczenia Związku Latyńskiego. Niedaleko świątyni Westy znajdowało się na Forum Romanum jej święte źródło (właściwie zbiornik), znane jako lacus Iuturnae, skąd czerpano wodę na potrzeby rytualne i lecznicze^[3]. Według Owidiusza (Fasti I, 706) Kastor i Polluks poili tam swe konie po mitycznym zwycięstwie nad jeziorem Regillus^[2].

W III wieku p.n.e. uznawanej za bóstwo uzdrawiające Juturnie konsul Lutatius Catulus^[2] miał wznieść świątynię na Polu Marsowym^[5], w IX dzielnicy (regio) Rzymu, gdzie składano ofiary i odbywano modły, zwłaszcza w okresach suszy^[6]. Owidiusz podaje (Fasti I, 463n.), że w święto powstania tego przybytku 11 stycznia obchodzono też doroczne święto bogini – Juturnalia, jako dzień świąteczny pracowników wodociągów, akweduktów i zdrojów (fontani) oraz straży pożarnej (vigili)^[7].

• Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990, ISBN 83-04-01069-0
• Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, ISBN 978-83-04-04768-6
• Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1996, ISBN 83-7006-597-X

• p
• d
• e

Religia i mitologia rzymska

Główni bogowie	Apollo Ceres Diana Fortuna Janus Junona Jupiter Kwiryn Luna Mars Merkury Minerwa Neptun Pluton Roma Sol Wenus Westa Wulkan
Inni bogowie i pomniejsze bóstwa	Acca Larentia Adranus Angerona Anna Perenna Averruncus Aurora Bachus Bellona Bona Dea Caeculus Clitumnus Cloacina Coelus Consus Dis Pater Edulica Eskulap Fatum Faunus Ferentina Feronia Flora Geniusz Glykon Inuus Juturna Karmenta Kastor i Polluks Kupidyn Lactans Lacturnus Lary Lawerna Liber Libertas Libitina Limentinus Lua Lucina Luperkus Maja Majus Mana Genita Many Mater Matuta Momus Mutunus Tutunus Natio Nox Ops Orkus Pales Pax Penaty Picumnus Picus Pilumnus Pomona Portunus Prozerpina Salus Saturn Salacja Sancus Sator Segetia Silvanus Somnus Soranus Sterquillinus Summanus Sol Invictus Tages Talassius Tellus Terminus Tiberinus Veiovis Volturnus Wertumnus Wiktoria
Personifkacje	Abudantia Aequitas Aeternitas Aius Locutius Alacritas Annona Bonus Eventus Canens Caritas Claritas Clementia Concordia Constantia Copia Discordia Disciplina Fama Fames Fecunditas Felicitas Fides Gloria Hilaritas Honos Indulgentia Iucunditas Iustitia Iuventas Iuventus Laetitia Liberalitas Mens Moneta Mors Necessitas Nobilitas Patientia Perpetuitas Pietas Providentia Pudicitia Religio Roma Aeterna Quies Securitas Spes Tranquilitas Ubertas Veritas Virtus
Legendarni założyciele	Ankus Marcjusz Egeria Eneasz Numa Pompiliusz Romulus i Remus Serwiusz Tuliusz
Kapłani	augur Bractwo Arwalskie epulon flamen haruspik lituus pontifex maximus pontyfik przybory kapłańskie quindecemviri sacris faciundis rex Nemorensis rex sacrorum saliowie sodales Augustales Titii sodales westalka
Wierzenia i praktyki	Agonalia Ambarvalia auspicjum Bachanalia Caristia Carmentalia Carnalia Cerealia Compitalia Concordiae Consualia Decennalia Dies sanguinis Divalia Epulum Iovis Faunalia Feralia Floralia Fornacalia Genius loci hieromancja homo sacer Idy marcowe indigetes Iunonalia Księgi sybillińskie Larentalia Lucaria Ludi Apollinares Ludi Plebeii Ludi Romani Ludi saeculares Ludi Taurei Luperkalia lustrum Matronalia Merkuralia kult cezarów mitologia mit założycielski Nemoralia Neptunalia numen obnuntiatio Ofiary argejskie Paganalia Parilia pomerium Portunalia Quinquatria Robigalia Saturnalia świątynie rzymskie święto Herkulesa święta Terminalia Tubilustrium Vinalia Veneralia Vertumnalia Vestalia Vortumnalia Vulcanalia