Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Kamienica Pod Ewangelistami w Krakowie

Kamienica Lanckorońskich
Zabytek: nr rej. A-141 z dnia 24 listopada 1965[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Adres

Rynek Główny 21
ul. Bracka 1

Ukończenie budowy

XIVXVII, po 1850, 1907

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica Lanckorońskich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica Lanckorońskich”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kamienica Lanckorońskich”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Lanckorońskich”
Ziemia50°03′39″N 19°56′11″E/50,060833 19,936389

Kamienica Pod Ewangelistami (Waxmanowska, Fiauzerowska, Lanckorońskich) – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy Rynku Głównym 21, na rogu z ulicą Bracką 1, na Starym Mieście.

Budynek został wzniesiony w XIV wieku. W XV wieku zyskała sobie układ wnętrz typowy dla krakowskiego domu mieszczańskiego. Murowana oficyna tylna powstała w XIV lub XV wieku, natomiast drewniane zabudowania południowo-zachodniej części działki dopiero w latach 30. XIX wieku (zostały one zastąpione murowaną oficyną).

W drugiej połowie XVI wieku rozpoczął się proces przekształcania zabudowań na pałac miejski rodzin patrycjuszowskich (zakończony w pierwszej połowie XVII wieku). Powstała wówczas wczesnobarokowa parterowa galeria arkadowa na dziedzińcu.

Tablica upamiętniająca Władysława Orkana
Tablica upamiętniająca założenie banku na parterze kamienicy - Akcyjny Bank Hipoteczny (1867)

Na fasadzie kamienicy znajduje się tablica informacyjna z nazwą banku, a także tablica upamiętniająca śmierć Władysława Orkana w tymże budynku.

24 listopada 1965 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[2].

Historia

  • W latach 1656–1657 stacjonował tu gubernator okupowanego Krakowa, generał P. Wirtz.
  • W 1674 roku została wykupiona przez W. Morsztyna i zmodernizowana przed 1688 roku (m.in. przy fasadzie zbudowano portyk kolumnowy z figurami czterech ewangelistów na balustradzie). Z bogatego wyposażenia wnętrz zachowała się dekoracja sztukatorska na sklepieniu pomieszczenia zwanego niesłusznie kaplicą, dopełniona polichromiami o tematyce mitologicznej.
  • Przed 1789 roku dokonano klasycystycznej przebudowy z inicjatywy kasztelana kijowskiego M. Lanckońskiego (galeria po zachodniej stronie dziedzińca, fasada z niewielkimi zmianami zachowana, portal z herbem Zadora przeniesiono do Muzeum Narodowego).
  • W czwartej ćwierci XIX wieku mieściła się tu bogata kolekcja obrazów.
  • Od 1818 roku kamienica stanowiła własność rodzin kupieckich m.in. A. Helcla.
  • W drugiej ćwierci XIX wieku na parterze mieściła się cukiernia Taronich.
  • Po pożarze w 1850 roku została przebudowana według projektu K. Szydłowskiego (m.in. zmiany polegały na budowie trzeciego piętra).
  • W 1867 roku w kamienicy otwarto filię Akcyjnego Banku Hipotecznego, siedzibą banku (obecnie PKO), kamienica jest do dziś.
  • W latach 1902–1905 wyburzono oficyny oraz galerie arkadowe i wzniesiono dom przy ul. Brackiej 1a (na parterze odtworzono wczesnobarokową galerię, na pierwszym piętrze wyeksponowano stropy).
  • Od 1907 roku prowadzono liczne przekształcenia dla filii Galicyjskiego Banku Hipotecznego według projektu J.L. Perosia (w miejscu sieni i sklepu powstała sala operacyjna z modernistyczną dekoracją, na pierwszym piętrze biura).

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-10-05].
  2. Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-05].
Kembali kehalaman sebelumnya