Różne gatunki lawendy, a zwłaszcza tetraploidalnymieszaniecL. ×intermedia, są rozpowszechnione w uprawie. Do bardziej mrozoodpornych należy lawenda wąskolistnaL. angustifolia[7]. Roślina ta dobrze zaaklimatyzowała się także w południowych rejonach Polski. Sadzona jest głównie w ogrodach, pożytkowana na plantacjach. Biorąc pod uwagę południowe pochodzenie, najlepsze pod uprawę tej rośliny są pola osłonięte od zimnych wiatrów i nasłonecznione. Najlepiej udaje się na glebach ciepłych, przepuszczalnych, piaszczystych o odczynie zasadowym[8].
Morfologia
Lavandula dentata
Pokrój
Krzewy osiągające do 1,5 m wysokości[5], półkrzewy i rośliny zielne. Pędy zwykle silnie aromatyczne nagie lub w różnym stopniu owłosione, włoski pojedyncze, czasem gwiaździste[5].
Wiecznie zielone, naprzeciwległe, pojedyncze, całobrzegie o wąskiej blaszce lub głęboko ząbkowane lub pierzastosieczne[6][5]. Często kutnerowate o szarym zabarwieniu[9].
Zebrane w okółkach po 3–9 w bardzo gęstych wierzchotkach. Okółki są luźne lub gęste, tworzące szczytowy, kłosokształtny kwiatostan rozwijający się na długiej szypule, czasem rozgałęziony. Kwiaty są siedzące lub krótkoszypułkowe, wsparte trwałymi, naprzeciwległymi lub skrętoległymi podsadkami. Kielich jest zrosłodziałkowy, jajowatowalcowaty, z 8, 13 lub 15 żyłkami, promienisty z 5 działkami równej długości lub dwuwargowy, z górną wargą większą. Korona mniej lub bardziej wyraźnie dwuwargowa, zwykle niebieskofioletowa do fioletowej lub białej, rzadziej fioletowoczarna lub żółtawa. Rurka korony różnej długości – u jednych gatunków ledwo wystaje z kielicha, u innych jest dłuższa od niego (do trzech razy). Górną wargę tworzą dwie łatki, dolną trzy. Cztery pręciki są zwykle dwusilne (dwa z nich są dłuższe), nie wystają z rurki korony. Ich nitki są nagie, a pylniki nerkowate[5]. Zalążnia górna, dwukomorowa, z dwoma zalążkami w każdej z komór. Szyjka słupka pojedyncza, z rozwidlonym znamieniem[6].
Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki, zmienne pod względem kształtu, koloru i wielkości[5].
Systematyka
Lavandula pedunculata
Pozycja systematyczna
Rodzaj należy do monotypowego podplemienia Lavandulinae, jednego z pięciu w obrębie plemienia Ocimeae w podrodzinie Nepetoideae z rodziny jasnotowatychLamiaceae[10].
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Rośliny miododajne: Z kwiatów lawendy, które dają obfity nektar, wytwarza się wysokiej jakości miód lawendowy. Miód ten produkowany jest przede wszystkim w regionach Morza Śródziemnego i jest sprzedawany na całym świecie jako produkt najwyższej jakości[11].
Stosowane są przeciwko molom odzieżowym, które odstraszają swoim zapachem.
Jako przyprawa: ma słodki smak z lekko cytrusowo-kwiatową nutką. Lawenda występuje często w połączeniu z innymi ziołami i przyprawami do potraw mięsnych, główne z baraniny lub dziczyzny. Jest blisko spokrewniona z rozmarynem, szałwią i tymiankiem - może być wykorzystana w większości przepisów zamiast tych przypraw. Lawenda jest jednym z ziół wchodzących w skład mieszanki ziół prowansalskich. Świeże kwiaty lawendy można wykorzystać jako jadalny dodatek dekoracyjny. Suszone kwiaty można umieścić razem z cukrem i trzymać w zamkniętym słoiku przez kilka tygodni. Powstanie cukier o zapachu lawendy, który można wykorzystać jako dodatek do ciast i kremów[12].
Olejek lawendowy: ma właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne i może być stosowany jako naturalny środek odstraszający mole i komary. Dodany do kąpieli pomaga się zrelaksować i odprężyć[13].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcLavandula L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-01].
↑ abcdefK. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 187, 255-256. ISBN 978-3-642-62200-7.
↑ abcdRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 407. ISBN 0-333-73003-8.
↑Mateusz Emanuel Senderski: Prawie wszystko o ziołach, poradnik. Podkowa Leśna: Mateusz E. Senderski, 2015, s. 377. ISBN 978-83-924849-7-4.
↑GeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC271991134.
↑Genus Lavandula L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-01].
