Lawenda wąskolistna, l. lekarska (Lavandula angustifolia), zwana też czasami l. wonną, bławatką, czyszczeczem (nazwy ludowe) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego (Francja, Hiszpania, Andora, Włochy)[4]. Jest uprawiana w wielu krajach świata, również w Polsce.
Morfologia
- Pokrój
- Półkrzew[5] o wysokości od 50 do 90 cm. Pędy wzniesione, w dolnej części zdrewniałe, górą zielone, pokryte srebrzystymi włoskami.
- Liście
- Naprzeciwległe, wąskolancetowate do równowąskich, całobrzegie o podwiniętych brzegach, całe pokryte srebrzystym kutnerem.
- Kwiaty
- Zebrane w poprzerywany kwiatostan. Kwiaty zebrane w nibyokółkach, osadzone po 3 – 5 w pachwinach liści. Kolor purpurowoliliowy do fioletowego, u podgatunków i odmian uprawnych także biały i różowy. Kielich o barwie ciemnoszarej do ciemnopurpurowej, 5-działkowy.
- Korzeń
- Wiązkowy, silnie rozgałęziony, osiągający ponad 2 m.
Biologia i ekologia
Kwitnie lipiec-sierpień. Lubi gleby przepuszczalne, łatwo ogrzewające się, dlatego przemysłowa uprawa jest rozwinięta na południu kraju. W surowe, bezśnieżne zimy przemarza, ale łatwo odbija, co jednak skutkuje zmniejszeniem plonu kwiatów.
Odmiany
- Hidcote Blue
- Munstead
- Dwarf Blue
- Blue Scent
- Lavander Lady
- Rosea - różowe kwiaty
- Nana Alba - białe kwiaty
- Aromatico Blue
Zastosowanie
- Surowiec zielarski
- Kwiat lawendy (Lavandulae flos) – wysuszony kwiat o zawartości minimum 13 ml/kg olejku eterycznego[6].
- Skład chemiczny
- Kwiaty zawierają olejek eteryczny (w jego skład wchodzą: linalol, geraniol, furfurol, pinen, cyneol, borneol) oraz barwniki (antocyjany), garbniki, cukry, związki mineralne.
- Działanie
- Zarówno surowiec jak i olejek mają działanie przeciwskurczowe, uspokajające i antyseptyczne. Jako środek żołądkowy działa wiatropędnie jednocześnie poprawiając trawienie.
Kwiaty służą do sporządzania toników dla wrażliwej i delikatnej skóry. Przyspieszają one regenerację naskórka, działają antyseptycznie i przeciwtrądzikowo.
Chętnie sadzona w ogrodach, wykorzystywana do nadawania zapachu pościeli i bieliźnie.
W regionie śródziemnomorskim pszczoły produkują z lawendy miód.
Uprawa
Gatunek jest dość wrażliwy na mrozy, choć niektóre z odmian cechują się wyższą mrozoodpornością. W polskich warunkach wymaga lekkiego okrycia w czasie mroźnych zim. Uprawiany powinien być na glebach gliniastych, ale próchnicznych, w miejscach nasłonecznionych i suchych[7].
Rozmnażany jest z nasion albo za pomocą sadzonek pędowych i rozłogów pozyskiwanych wiosną lub późnym latem[7].
Dla uzyskania zwartego pokroju i obfitego kwitnienia lawenda wymaga systematycznego przycinania. Formowanie rośliny należy zacząć tuż po posadzeniu. Rośliny w pierwszym roku wzrostu skraca się o połowę, dzięki czemu u podstawy wypuszczają liczne nowe pędy. Wiosną należy usunąć tylko chore pędy i delikatnie skrócić pozostałe formując pokrój rośliny. Istotne jest przycinanie roślin tuż po kwitnieniu. Przycinać należy młode pędy – starsze źle znoszą skracanie[8].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ Lavandula angustifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
- ↑ Bohumír Hlava, Dagmar Lánská, Aleksander Ostrowski: Rośliny przyprawowe. Warszawa: Państwowe Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1983, s. 168-169. ISBN 83-09-00456-7.
- ↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
- ↑ a b Henryk Chmiel (red.): Uprawa roślin ozdobnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1980, s. 389-390. ISBN 83-09-00067-7.
- ↑ Jak i kiedy przycinać lawendę? Co zrobić, by bujnie kwitła i ładnie rosła?. Murator. [dostęp 2012-03-27].
Identyfikatory zewnętrzne:
