Nicolás Isasi (ur. 1987 w La Placie) – argentyński reżyser filmowy i operowy, muzyk, krytyk sztuki i profesor uniwersytetu. Jest jednym z artystów wybranych do sympozjum PQ 2024: Technologie w teatrze, performansie i projektowaniu wystaw, organizowanego przez Praskie Quadriennale[1].
Życiorys
Gdy Isasi był dzieckiem, w wieku dziesięciu lat, zaczął pobierać pierwsze, regularne lekcje muzyki naukę gry na saksofonie w Konserwatorium Muzycznym Gilardo Gilardi (stworzony przez kompozytora Alberto Ginasterę), pod kierunkiem profesora Luisa Galfetti[2]. Dał tam swoje pierwsze koncerty z przyjaciółmi, a wkrótce potem dołączył do orkiestry dętej konserwatorium. Kinem interesował się od kilku lat. Jako uczniowie regularnie uczestniczyli w Improvisation Match organizowanym przez Ligę Improwizacji La Plata w El Galpón de la Comedia[3].
Universidad del Cine w Buenos Aires, miejsce studiów i gdzie wykłada jako profesor nadzwyczajny.
Po ukończeniu szkoły średniej kontynuował naukę na wydziale reżyserii filmowej na Universidad del Cine oraz inscenizacji operowej w Teatro Colón w Buenos Aires. Isasi jest najmłodszym absolwentem, który uzyskał tytuł reżysera w kraju. W 2011 roku, równolegle ze studiami teatralnymi, otrzymał stypendium Ibermedia na prowadzenie seminarium EICTV Actors Directing Seminar w Centrum Studiów Kinematograficznych Wysp Kanaryjskich (CECAN) na Teneryfie. Uczeń Ponchi Morpurgo, przez ponad dekadę pracował jako profesor nadzwyczajny na uniwersytecie filmowym w katedrach argentyńskich scenografów i projektantów kostiumów Ponchi Morpurgo i Eduardo Lerchundi[4]. Isasi pracował w jego katedrze uniwersyteckiej, jak również przy swoich ostatnich produkcjach artystycznych. Jako muzyk uczestniczy w różnego rodzaju orkiestrach i zespołach kameralnych. Był członkiem Orkiestry Studenckiej Buenos Aires pod dyrekcją argentyńskiego reżysera i kompozytora Guillermo Jorge Zalcmana[5]. Isasi był jednym z organizatorów First Ragtime Festival w Argentynie, gdzie w Centro Cultural Recoleta w Buenos Aires zagrali znakomici amerykańscy muzycy ragtime tacy jak Bryan Wright, Brian Holland czy Danny Coots.
Teatro Colón siedziba studiów operowych Nicolása Isasiego w Buenos Aires.
W 2013 roku Isasi ukończył pracę dyplomową w Teatro Colón, reżyserując po raz pierwszy w Argentynie gwiazdę Treemonisha Scotta Joplina, z zespołem 60 młodych artystów, dla Teatro Empire w Buenos Aires[6]. Isasi miesiącami pracował nad długim procesem twórczym i badawczym, który obejmował konsultacje ze specjalistami zajmującymi się historią Ameryki Północnej, a także twórczością Joplin, takimi jak sam Rick Benjamin, założyciel Paragon Ragtime Orchestra, z którym nagrał operę na płycie. Po kilkunastu przesłuchaniach, w których znaleźli się soliści i chór, zdecydowano się na wykonanie wersji orkiestrowej w 15-osobowym składzie, a dużym wyzwaniem dla artystów był fakt, że nie była to opera repertuarowa. Prace przeprowadzone przez zespół 60 młodych argentyńskich, brazylijskich i chilijskich artystów z oranżerii Gilardo Gilardi, Manuel de Falla, López Buchardo, UNA i ISATC odniosły ogromny sukces[7].
Isasi wraz z Grupo Subsuelo uczestniczyła w międzynarodowym festiwalu TACT we Włoszech (Triest) oraz odbyła europejską trasę koncertową po Słowenii, Niemczech, Irlandii i Hiszpanii. Absurdalna komedia, która w 2012 roku została wyróżniona przez Narodowy Fundusz Sztuki Argentyny w konkursie na prace niepublikowane, została zaprezentowana na odbywającym się w Trieście festiwalu TACT. Kiedy grupa występowała na festiwalu TACT w Argentynie, jeden z aktorów spektaklu pochodzenia słoweńskiego natychmiast skontaktował się ze stowarzyszeniem Słowenia w Świecie, które zorganizowało wszystko, co niezbędne do wykonania spektaklu w Instytut św. Stanisława w Lublanie. Utwór został oczywiście zaprezentowany w języku hiszpańskim, z angielskimi napisami. Sala cieszyła się dużą frekwencją, a wśród publiczności było widać sporo argentyńskich Słoweńców. Odwiedzili Włochy i Słowenię oraz zagrali w Niemczech, gdzie wystąpili w Theatre X (Berlin) i Teater Outhouse (Dublin), a na zakończenie trasy zespół wystąpił w Barcelona[14].
W 2019 roku był półfinalistą[15] (World Top Ten) Międzynarodowego Konkursu NANO OPERA dla młodych reżyserów operowych organizowanego przez Helikon Theatre of Russia (Moskwa) i transmitowanego przez kanał Russia Culture[16]. Brał także udział w Pierwszym Międzynarodowym Grecko-Argentyńskim Festiwalu Teatralnym w Buenos Aires oraz w Międzynarodowym Kongresie Greckim Nostos 2022 na Uniwersytecie w Buenos Aires (UBA)[17].
Jego film Out Of Mind o pandemii był pokazywany na ponad 30 międzynarodowych festiwalach. Miał swoją premierę w Anglii, otrzymał nagrodę dla najlepszego filmu eksperymentalnego na Indie Online Film Festival, Nagrodę Specjalną Jury dla Najlepszego Aktora na Europe Film Festival, nagrody dla Najlepszego Aktora i Najlepszego Scenariusza na Sittannavasal International Film Festival oraz dwa Honorowe Wyróżnienia na Bloomington Indiana Film Festival oraz na Festival del Cinema di Cefalù. Pisarka Ángela Gentile, poetka zaproszona na spotkanie iberoamerykańskie z okazji 800-lecia Uniwersytetu w Salamance, tak skomentowała film[18]:
„Nicolás Isasi, młody i utalentowany człowiek z La Plata, który jest reżyserem filmowym, registratem operowym i muzykiem, był na tyle uprzejmy, że mnie wezwał. Wotum zaufania dla moich wierszy. Słowa są niesamowicie wolne i pozwalają ci przez nie przejść, więc że można je znaleźć, dostosować do obrazów. Zgromadzenie zmysłów było procesem, absolutną wolnością”.
Angela Gentile, Contarte Cultura
Ponadto był pokazywany na Węgrzech, w Indiach, Niemczech, Szwecji, Portugalii, Brazylii, Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Kanadzie, Argentynie oraz na Biennale w Walencji w Hiszpanii[19]. W 2022 roku zrealizował dwa projekty audiowizualne związane ze stuleciem urodzin argentyńskiego pisarza i przyrodnika Guillermo Enrique Hudsona, które obecnie znajdują się w fazie postprodukcji. W swojej bogatej karierze wszechstronnego artysty, oprócz reżyserowania, pracował jako scenograf, kostiumograf, nauczyciel, producent, dyrektor artystyczny, asystent reżysera, artysta wideo i dźwiękowy, projektant oświetlenia, montażysta, muzyk, kompozytor, krytyk sztuki, programista, mówca, wykładowca i dramaturg[20][21][22].
Europejski debiut
Palacio de Mateus zapowiedział europejski debiut Nicolása Isasiego na stanowisku reżysera opery w najważniejszym wydarzeniu programowym XXXI edycji Międzynarodowych Spotkań Muzycznych Casa de Mateus w Portugalii[23]. Premiera obejmowała międzynarodową obsadę z okazji powrotu opery As damas Trocadas (1797) kompozytora Marcosa Portugala po raz pierwszy z instrumentami z epoki iw wersji portugalskiej wraz z Orkiestrą Barokową Mateusa w Teatrze z Vila Real[24].
Różne media portugalskie, argentyńskie i międzynarodowe podkreśliły obecność, akceptację i zainteresowanie publiczności tą produkcją, która może osiągnąć inne etapy w nadchodzących miesiącach. Twierdzą nawet, że ten nowy projekt, w którym cytuje Jorge Luisa Borgesa, „miał aprobatę Marii Kodamy Schweizer, wdowy po emblemacie literatury argentyńskiej”[25][26][27]. Argentyńska gazeta Clarín podkreśliła wyjątkową relację z Jorge Luisem Borgesem w swoim artykule zatytułowanym „Młody argentyński reżyser operowy w związku z Borgesem ma premiery w Portugalii”[28]:
„Pierwsze szkice tej produkcji powstały w ogrodach Pałacu Mateus w Vila Real. Pomiędzy muzyką a spacerami zaczęły zyskiwać na sile koncepcje labiryntu, lustra i mózgu, które były podstawą realizacji propozycji wizualnej. Idee uchwycone na fotografiach, rysunkach i wyimaginowanych znakach przestrzennych przenosiły się na inne płaszczyzny, zarówno w scenografii, jak i w animowanych projekcjach.(...) W procesie pracy, który przebiegał na przemian między Vila Real i Lizboną, odkryłem, że Jorge Luis Borges ma portugalskie pochodzenie.Jego pradziadek Francisco (ok. 1770 r.) zanim wyemigrował do Argentyny, mieszkał w Torre de Moncorvo, położonej na północy Portugalii.A to miasto jest godzinę drogi od Vila Real, gdzie odbędzie się premiera As Damas Trocadas. Ta nowa produkcja Marcosa Portugalii w Vila Real z instrumentami z epoki oraz w wersji portugalskiej jest sposobem na zachowanie muzycznego dziedzictwa Marcosa Portugalii, a z drugiej strony składa hołd naszemu największemu pisarzowi”.
Nicolás Isasi, Gazeta Clarin
Jest jednym z artystów wybranych do sympozjum PQ 2024: Technologie w teatrze, performansie i projektowaniu wystaw, organizowanego przez Praskie Quadriennale[1]. Będąc jedynym Amerykaninem z Ameryki Łacińskiej, który dotarł do półfinału IV Międzynarodowego Konkursu Nano Operowego dla młodych reżyserów operowych, Isasi kontynuował pracę nad nowym projektem operowym, w którym próbował zacytować Jorge Luisa Borgesa i uzyskał zgodę Maríi Kodamy, wdowy po kultowy argentyński pisarz. Projekt scenograficzny stworzony przez Nicolása Isasiego do opery Odmienione kobiety (1797), który dotyczył idei labiryntu i relacji Marcosa Portugalii i Jorge Luisa Borgesa, został wybrany spośród tysięcy propozycji z całego świata do zaprezentowania jego projekt na praskim sympozjum czteroletnim w Czechach[29][30].
Krytyk sztuki
Podczas studiów akademickich publikował swoje pierwsze artykuły i recenzje filmowe na stronie internetowej Comentarios de Cine, w czasopiśmie Número Zero (Buenos Aires) oraz w Azucar Magazine & Art Gallery (Berlinie), cyfrowym magazynie promującym różnorodne artystyczne dyscyplin o tematyce sztuk wizualnych, muzyki i kina. Od 2010 roku Isasi napisał setki publikacji, w tym eseje, recenzje, wywiady i recenzje dla krajowych i międzynarodowych programów telewizyjnych, takich jak Ravenna Festival, oraz o artystach takich jak Krzysztof Penderecki, Michel Legrand, On Kawara czy Yoko Ono, dla gazet, magazynów i kin. książki, teatr, muzyka, opera, taniec, sztuki wizualne, telewizja, koncerty, wystawy, festiwale i recitale, podczas których rozważa doświadczenia zgromadzone podczas swojej kariery widza, obserwatora, krytyka i reżysera[31]. Pisał dla El arte de la fuga (Madryt), The Pandect (Pondicherry), Moog (Montevideo), MiraBA (Buenos Aires) i gazety El Día (La Plata). Przez lata przeprowadzał wywiady z takimi osobistościami sztuki, jak André Rieu, Ewen Bremner, Damián Szifrón, Oscar Martínez, Andy Muschietti, Alicia Węgorzewska, César Paternosto, Carlos Bellisomi, Dee Tomasetta, Thomas Miller czy Tilka. Jamnik[32].
Jako krytyk filmowy od ponad dekady wielokrotnie bywał na ostatnich edycjach międzynarodowych festiwali filmowych jak Krakowski Festiwal Muzyki Filmowej, Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie, BAFICI, FIVA, Mar del Plata International Film Festival, IndieLisboa Festival Internacional de Cinema, Monstra, Festa do Cinema Italiano, Pantalla Pinamar, Uncipar, Festival Unusual, FestiFreak i FESAALP. Był także programerem i prezenterem greckich cykli filmowych organizowanych przez Ser Griegosa w różnych teatrach Buenos Aires czy prowincji Buenos Aires[33]. Był organizatorem Pierwszego Festiwalu Ragtime w Argentynie w Centro Cultural Recoleta w Buenos Aires. Prelegent na różnych seminariach, kursach, cyklach filmowych i teatralnych, w 2020 roku realizuje cykl operowy w ośmiu rozdziałach[34]. Pracował również kuratorując i przygotowując katalogi otwarcia lub zamknięcia licznych wystaw sztuki, brał udział w Pierwszym Międzynarodowym Festiwalu Teatru Grecko-Argentyńskiego oraz w Międzynarodowym Kongresie Greckim Nostos 2022 na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytet w Buenos Aires[35].
Stamponi, Guillermo. El Instituto Superior de Arte del Teatro Colón. Mecenazgo, Buenos Aires, Argentyna, 2016. ISBN 9789873396694
Isasi, Nicolás. Entre árboles y hojas 2 (La importancia de la música). Buenos Aires, Redakcyjny del Árbol, 2018.
Rozzi de Bergel, Ana María. Las voces del Teatro Empire. Buenos Aires, Eudeba, 2020. ISBN 978-950-23-2986-4
Festival del cinema di Cefalù. Anuario 2022. Turyn, Włochy, 2022. ISBN 979-88-09-63360-4
Valencia, Ciudad de. Biennale w Walencji, Katalog-2019–2021. (2023) ISBN 978-84-482-6793-3.
Przypisy
↑ abPrague Quadrennial of Performance Design andP.Q.P.D.SpacePrague Quadrennial of Performance Design andP.Q.P.D., Prague Quadrennial [online], Prague Quadrennial of Performance Design and Space [dostęp 2024-10-04](ang.).
↑Nicolás Isasi [online], Alternativa. Comunidad en escena..
