Przewodniczący Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych w PRL

Przewodniczący Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych w PRL (1950–1973) – kolegialny organ wykonawczy zarządzający województwami w PRL.

Prezydium

Prezydium (łac. praesidium):

Wieloosobowy organ kierowniczy lub wykonawczy instytucji kolegialnej (Prezydium Sejmu, Prezydium Rady Narodowej), wybierany z grona posłów lub członków rady narodowej.
Wieloosobowy organ powołany do przewodniczenia i kierowania obradami nadzwyczajnego gremium (Prezydium Zjazdu i Prezydium Kongresu).
Prezydium Rady Narodowej w PRL, do 1973 roku organ wykonawczy i zarządzający radą narodową, a w latach 1973-1990 organ kierowniczy, organizujący jej pracę i reprezentujący ją na zewnątrz^[1].

Historia

Początki 1944–1950.

Rady Narodowe powstały na mocy „Ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych”, które ze swego grona wybierały Prezydium^[a]. Narodowe rady gminne oraz miejskie, delegowały z grona prezydium po jednym przedstawicielu do rady powiatowej, a rady powiatowe delegowały z grona swego prezydium po dwóch przedstawicieli do wojewódzkiej rady narodowej^[b]. Ze składu wojewódzkich rad narodowych oraz rad narodowych miast Warszawy i Łodzi i było delegowanych po 5 przedstawicieli do Krajowej Rady Narodowej^[c]^[2].

Następnie na mocy „Ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o zmianie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych”, rady narodowe były zobowiązane powoływać stałe komisje: finansowo-budżetową, oświaty i kontroli, a w razie potrzeby inne komisje^[3].

Prezydia Rad Narodowych.

Od 1950 roku na mocy „Ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej”, zostały zniesione stanowiska: wojewody, wicewojewody, starosty, wicestarosty, prezydenta i wiceprezydenta miasta, burmistrza, wiceburmistrza, wójta i podwójciego. Zniesione zostały także: urzędy wojewódzkie i starostwa, wydziały wojewódzkie i powiatowe oraz zarządy miejskie i gminne^[d]^[4]. Rady narodowe wybierały przewodniczącego prezydium, zastępców, sekretarza i członków.

Prezydia Rad Narodowych sprawowały na podległym terenie funkcje wykonawcze władzy państwowej:

Wykonywały uchwały rady oraz zarządzenia i polecenia zwierzchnich rad wyższego szczebla.
Realizowały kierownictwo działalności gospodarczej, społecznej i kulturalną.
Kierowały działalnością przedsiębiorstw, zakładów i instytucji podległych radzie narodowej.
Przygotowywały i zwoływały sesje rady oraz układały projekt porządku jej obrad.
Współdziałały z komisjami rady i przedkładały im określone sprawy do rozpatrzenia.
Opracowywały projekt terenowego budżetu i planu gospodarczego.
Ustalały wytyczne dla pracy wydziałów prezydium.
Rozpatrywały sprawozdania przewodniczącego i członków prezydium.
Rozpatrywały sprawozdania urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji.
Składały sprawozdania ze swojej działalności na posiedzeniach rady i wobec prezydium wyższego szczebla.

Wojewodowie.

Od 1973 roku na mocy „Ustawy z dnia 22 listopada 1973 r. o zmianie ustawy o radach narodowych”, prezydia rad narodowych spełniały tylko funkcje reprezentowania rady na zewnątrz i organizowały jej prace oraz przywrócono stanowiska wojewodów^[e]^[5].