Turzyca bagienna

Turzyca bagienna
	; Turzyca bagienna (1) i t. patagońska (2)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca bagienna
	Nazwa systematyczna
	Carex limosa L.; Sp. pl. 2:977. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca bagienna^[5] (Carex limosa L.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek wokółbiegunowy. Występuje w Ameryce Północnej, Azji i Europie^[6]. W Europie występuje na większości obszaru, na południu sięgając po Alpy, Pireneje oraz północną część Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce jest dość rzadki, najliczniej występuje w północno-wschodniej części kraju. Ponadto spotykany jest na rozproszonych stanowiskach w środkowej i południowo-zachodniej Polsce. W górach jest rzadki. W Karpatach występuje na torfowiskach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, w Beskidzie Niskim (jedno stanowisko: góra Kamień (nad Jaśliskami), na Podtatrzu na Polanie Biały Potok i na jednym stanowisku w Tatrach (Toporowy Staw Wyżni^[7].

Morfologia

Pokrój: Tworząca luźne darnie delikatna roślina o cienkiej łodydze, wąskich liściach i wysokości do 40 cm^[8].
Łodyga: Ostrokanciasta, cienka, wzniesiona, w górnej części szorstka. Wyrasta z długiego, płożącego się kłącza^[7].
Liście: Sine, rynienkowate, wąskie, o szerokości 1–2 mm^[8].
Kwiaty: Drobne, zebrane są w czerwonobrunatne kłosy. Pojedynczy szczytowy kłos jest męski. Ma on długość 1–2 cm, grubość ok. 1 cm, jest walcowaty i wyrasta na długiej szypułce. Znajdujące się w nim kwiaty męskie mają 3 pręciki. 1 lub 2 jajowate kłosy żeńskie zwieszone na dość długich szypułkach wyrastają poniżej kłosa męskiego. Mają długość około 1–1,5 cm i szerokość 5 mm. Kwiaty żeńskie wyrastają w kątach czerwonobrunatnej przysadki z zielonym grzbietem. Mają słupek z 3 znamionami. Sinego koloru pęcherzyki są szersze i krótsze od przysadek^[8].
Owoce: Drobne, trójkanciaste orzeszki o długości ok. 2,5 mm^[8].

Kwiatostan męski i żeński
Łan turzycy bagiennej
Pokrój
Nasiona

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit, geofit. Kwitnie od maja do lipca. Jest wiatropylna, nasiona są rozsiewane przez wiatr i wodę. Występuje głównie na torfowiskach wysokich, rzadko na torfowiskach przejściowych, w najbardziej uwodnionych ich miejscach. Na bardzo kwaśnym podłożu – pH 2,4-4^[7]. Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Scheuchzerietalia palustris i zespołu (Ass.) Caricetum limosae^[9]. Liczba chromosomów 2n= 56, 62, 64^[10].

Zmienność: Tworzy mieszańce z turzycą patagońską (Carex magellanica)^[10]

Zagrożenia i ochrona

Od 2004 do 2014 roku roślina objęta była w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona jest regionalnie na obszarach, gdzie występuje rzadko, np. w Karpatach, na Dolnym Śląsku, czy w Wielkopolsce. Czynnikami zagrożenia są: eksploatacja i osuszanie torfowisk oraz zagłuszanie przez wyższe rośliny w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej^[8]. Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:

Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – gatunek w niewielkim stopniu zagrożony (kategoria zagrożenia LR)^[11].
Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) – gatunek zagrożony (kategoria zagrożenia V)^[12]; 2016: NT (bliski zagrożenia)^[13].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-22].
↑ Carex limosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-22].

[iucn-4] Carex limosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].

[K-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[C-8] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[9] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Klucz-10] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[11] K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[12] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[13] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]