Wolna Armia Syrii

Ten artykuł od 2014-02 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.

Uwagi: uzupełnić dalsze losy formacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wolna Armia Syrii (arab. ‏الجيش السوري الحر, Al-Jayš Al-Suri Al-Ḥurr‎) – główny uzbrojony podmiot operacyjny syryjskiej opozycji walczący w wojnie domowej^[2]. W dużej mierze jego trzon stanowią dezerterzy z armii syryjskiej. Organizacja zbrojna powstała 29 lipca 2011. Jej pierwszym liderem został pułkownik Rijad al-Asad, który motywował powołanie grupy ochroną ludności cywilnej, przed siłami prezydenta Baszszara al-Asada. Przez syryjski rząd uważana za ugrupowanie terrorystyczne^[3].

Po powołaniu Wolnej Armii Syrii coraz większa rzesza buntowników zasilała tą zbrojną organizację powstańców. W pierwszych tygodniach od powołania Wolnej Armii Syrii, liczba członków liczyła ok. 1 tys., natomiast w grudniu 2011, w szeregi rebeliantów wstąpiło 25 tys. zbuntowanych żołnierzy i ochotników. Najwyżsi rangą wojskowi, którzy przyłączyli się do rebelii, znajdowali schronienie na terytorium Turcji. Wolna Armia Syrii została podzielona na 22 bataliony, które podjęły w całym kraju działalność partyzancką. Rebelianci początkowo byli uzbrojeni jedynie w to, co zabierali ze sobą podczas dezercji. W pierwszej fazie wojny, buntownicy atakowali patrole i konwoje lojalistów. Dochodziło do ataków bombowych wymierzonych w armię narodową oraz organizowano zasadzki na zasadzie ataku i ucieczki. Ponadto buntownicy prowadzili kampanię zachęcającą byłych współtowarzyszy broni do przystąpienia do ruchu powstańczego^[4].

16 listopada 2011 Wolna Armia Syrii (WAS) złożona ze zbuntowanych żołnierzy, służących wcześniej w armii rządowej, ogłosiła powołanie tymczasowej Rady Wojskowej. Rada miała na celu koordynacje ataków partyzanckich, ochrony ludności cywilnej, a także zapobiegania anarchii^[5]. Jednak rola Wolnej Armii Syrii nie ograniczyła się do działań partyzanckich. W miastach takich jak Dajr az-Zaur, Ar-Rastan dochodziło do walnych bitew z lojalistami prezydenta Asada. Lotnictwo syryjskie bombardowało rebeliantów w miastach Hama, Hims, Ar-Rastan, Dajr az-Zaur i Dara, tak więc opozycjoniści wystąpili do areny międzynarodowej o wprowadzanie w Syrii strefy zakazu lotów. NATO jednak po zakończeniu operacji w Libii, odrzuciło możliwość interweniowania w Syrii. Do pierwszych wzmożonych skoordynowanych działań Wolnej Armii doszło w okresie listopad-grudzień 2011^[6].

Na przełomie lutego i marca 2012 z armii syryjskiej zdezerterowało ok. 20 tys. żołnierzy, którzy przyłączyli się do Wolnej Armii Syrii^[7]. W marcu 2012 udało się zjednoczyć wszystkie jednostki rebelianckie Wolnej Armii Syrii pod dowództwem Wysokiej Rady Wojskowej w Turcji^[8]. W kwietniu 2012 organizacja liczyła 50 tys. żołnierzy. Mimo marcowych porażek w Himsie i Idlib, rebelianci stali się zagrożeniem dla rządu. Opozycyjne oddziały zacieśniły współpracę i koordynację swoich działań. Ustanowiły rady wojskowe w takich miastach jak Aleppo, Dera i Damaszek. Powstańcy ze względu na słabe uzbrojenie, braki w środkach komunikacji i transportu unikali bezpośrednich starć i stosowali taktykę partyzancką. Bojownicy atakowali linie komunikacyjne i wojskowe konwoje za pomocą improwizowanych ładunków wybuchowych, a także granatników przeciwpancernych. Dezerterzy użyli także kilkakrotnie wyrzutni pocisków przeciwpancernych^[9]. W lipcu 2012 wybuchły dwie największe bitwy z udziałem Wolnej Armii Syrii. Rebelianci zaatakowali Damaszek oraz Aleppo, doprowadzając do długotrwałych walk pozycyjnych. W sierpniu 2012 siły Wolnej Armii Syrii liczyły ponad 100 tys. żołnierzy. Był to szczytowy moment, jeśli chodzi o liczbę członków organizacji. W kolejnych etapach wojny domowej doszło do licznych podziałów ugrupowania ze względu na napływ radykalnych islamistów do Syrii^{[potrzebny przypis]}.

5 września 2012 w Antiochii doszło do zjazdu liderów grup powstańczych, którzy postanowili powołać zawodowe i zunifikowane siły zbrojne, których trzon stanowili dezerterzy, w tym ponad stu oficerów i 47 generałów. W związku z tym ogłoszono projekt utworzenia Narodowej Armii Syryjskiej (NAS), zrzeszającej różne grupy bojowe z Wolną Armią Syrii na czele, która jednak zgłosiła zastrzeżenia co do nowej nazwy formacji. Narodowa Armia Syrii miała być całkowicie podporządkowana władzom opozycyjnym z Narodowej Rady Syryjskiej. Nowa formacja militarna miała skupić w swych szeregach wszystkie jednostki, niezależnie od orientacji politycznej^[10][11]. W połowie września 2012 Wolna Armia Syrii ogłosiła, iż centrum dowodzenia rebelii zostało przeniesione do Syrii, na ziemie kontrolowane przez opozycjonistów. Był to krok ku zjednoczeniu grup bojowych^[12].

Na konferencji w tureckim mieście Antalya 7 grudnia 2012 opozycjoniści wybrali 30-osobowe Najwyższej Rady Wojskowej (SMC), w którym dominowali politycy związani z Bractwem Muzułmańskim i salafici. Islamiści objęli 2/3 miejsc w dowództwie. Tym samym oprócz przedstawicieli Wolnej Armii Syrii w Najwyższej Radzie Wojskowej znaleźli się reprezentanci Syryjskiego Frontu Wyzwolenia Islamu z Liwa Sukur asz-Szam na czele oraz Syryjskiego Frontu Islamskiego^[13]. Miejsca nie znaleźli tam oficerowie wyższych rang, którzy zdezerterowali z syryjskich wojsk rządowych. Na konferencji obecni byli przedstawiciele państwowych agend bezpieczeństwa USA, Wielkiej Brytanii, Francji, krajów regionu Zatoki Perskiej oraz Jordanii^[14]. Szefem sztabu Najwyższej Rady Wojskowej mianowano gen. Salima Idrisa^[15]. Celem powołania sztabu było zjednoczenie różnych grup zbrojnych działających na terenie Syrii i stopniowe tworzenie armii narodowej^[13].

Generał Idris zwrócił się do państw zachodnich o pomoc wojskową, zarówno w zakresie dostaw broni i sprzętu, jak i szkolenia syryjskich powstańców^[16]. Powstańcy byli zbrojeni przez kraje Zatoki Perskiej, głównie Arabię Saudyjską i Katar, a także Libię. Donatorzy znad Zatoki Perskiej kupowali broń w Sudanie, toteż przeciwlotnicze pociski i naboje do broni lekkiej, którymi posługiwali się opozycjoniści pochodziła w głównej mierze z Sudanu^[17]. Turcja przekazywała ręczne wyrzutnie pocisków ziemia-powietrze FIM-92 Stinger^[18]. Również Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zbroiły umiarkowanych rebeliantów. W czerwcu 2013 rebelianci podali, iż uzyskali od państw wspierających opozycję w Syrii pociski typu ziemia-powietrze krótkiego zasięgu MANPAD, pociski przeciwpancerne, pociski moździerzowe i amunicję^[19].

Również rebelianci z Wolnej Armii Syrii dopuszczali się licznych zbrodni wojennych. Oprócz prowadzenia ofensywnych działań wojennych, porywali i mordowali swoich przeciwników. Są oskarżeni również o czystki na chrześcijanach, do których doszło m.in. podczas bitwy w Sadadzie^[20].

Z czasem Wolna Armia Syrii przestała być najliczniejszą militarną organizacją walczącą z wojskiem Baszszara al-Asada. We wrześniu 2013 Wolna Armia Syrii liczyła 31 tys. bojowników. Podobną liczbę partyzantów posiadał radykalniejszy Syryjski Front Wyzwolenia Islamu, który w listopadzie 2013 połączył się z Syryjskim Frontem Islamskim, tworząc Front Islamski, który zaczął konkurować z umiarkowanymi rebeliantami. W grudniu 2013 zbrojne oddziały islamistyczne przejęły należące do Wolnej Armii Syrii magazyny z bronią w mieście Bab al-Hawa, leżącego w muhafazie Idlib. Broń składowana w magazynie pochodziła z amerykańskich dostaw, a sam atak na bazę zmusił gen. Idrisa do ucieczki z Syrii. Skutkiem tego było zawieszenie dostaw broni przez zachodnich donatorów^[21]. Jednak w styczniu 2014 Wolna Armia Syrii podjęła na północy Syrii współpracę z Frontem Islamskim, podczas kampanii przeciwko Islamskiemu Państwu w Iraku i Lewancie, radykalnej organizacji stanowiącej prawo koraniczne.

16 lutego 2014 Najwyższa Rada Wojskowa ogłosiła odwołanie generała Idrisa z zajmowanego stanowiska. Przyczynami jego dymisji była według komunikatu „zła dystrybucja broni”, „błędy i zaniedbania w czasie walk” oraz jego „oddalenie od trosk powstańców”. Jego następcą został generał Abd al-Ilah al-Baszir^[22].