Stobi

Stobi (grč. Stovi) je jedan od najpoznatijih antičkih arheoloških lokaliteta u Makedoniji.

Nalazi se na ušću Crne reke (Erigon) u Vardar (grč. Aksios),

• 68 km od Skoplja,
• 20 km od Velesa,
• 86 km od Đevđelije i
• 160 km severo-zapadno od Soluna,

na glavnom putu koji od Dunava vodi do Egejskog mora.

Ovakva lokacija je omogućila da Stobi postane važan strateški i trgovački centar tokom antičkog perioda ^[1].

Stobi je pod ovim imenom poznat od 4 veka pne..

Prvobitno je pripadao istočnoj Pajoniji (grč. Peonja), a po dolasku Rimljana 168. godine pne. zapadno makedonskoj oblasti, da bi u 4. veku pripao Makedoniji Salutaris (lat. Provincia Macedoniae, grč. Eparhia Makedonjas).

Krajem 5. ili početkom 6. veka postaje sedište provincije lat. Macedonia Secunda.

Bio je sedište episkopa i grad iz kojeg je Teodosije I 388. godine doneo zakon protiv sektaštva.

518. godine prema Prokopiju Stobi je stradao od jakog zemljotresa.

Na lokalitetu su otkriveni ostaci zgrada koje datuju period od 4. do 6. veka (osim pozorišta). Ovaj period karakteriše korišćenje građevinskog i dekorativnog materijala iz predhodnih perioda.

Konstatovani su kapiteli korintskog stila, među kojima posebnu grupu čine 2 kapitela sa akantusovim lišćem i 3 sa neobičnim biljnim ornamentom, koji je u sekundarnoj upotrebi nađen u atrijumu tzv. Sinagoge.

Otkrivene su i 4 rano-hrišćanske bazilike:

• episkopska,
• severna,
• civilna i
• centralna

Pronađeni su ostaci i 7 palata:

• Poliharmosova ili letnja palata (kuća psalama),
• Peristerijina – ili zgrada sa 2 apside,
• Teodosijeva palata (sa Partenijusovom ranije je nazvana Partenijusova ili Velika palata),
• Partenijusova palata,
• episkopski dvor,
• kockarnica, i
• tkačnica.

Na lokalitetu je otkriveno 18 podnih mozaika.

Stobi na Wikimedijinoj ostavi

• Nikolajević-Stojković, I. (1957) Ranovizantijska arhitektonska dekorativna plastika u Makedoniji, Srbiji i Crnoj Gori. Beograd