Tatula (lat. Datura stramonium) je jednogodišnja biljka iz familije pomoćnica (Solanaceae), poznata po širokom spektru dejstva na ljudski organizam. Sadrži atropin, hioscijamin i skopolamin, koji deluju kao delirijanti, ili antiholinergici. Tatula je, usred predoziranja, uzročnik smrti uživaoca njene droge.
Istorijat
U istoriji čovečanstva mali je broj biljaka izazivao toliko interesovanje kao tatula. Veruje se da potiče sa Bliskog Istoka, ali se smatra i da je domovina tatule jug Rusije, i to Kavkaz i okolina Kaspijskog jezera. Široko je raširena u Severnoj Americi i Evropi.Indijanci Novog sveta koristili su ovu biljku u magijske svrhe, u ritualnim žrtvovanjima. U Andima je bila poznata kao čamiko (up. anđeoska truba). Lekari Perua poznavali su efekte raznih doza tatule na orgnizam. Umeli su da pripreme lekove u narkotičke i analgetičke svrhe. Tatula se još uvek uveliko koristi u savremenom Meksiku. U Kolumbiji se koristi u ritualima šamana, koji komunicira sa svetom duša. U Indiji ova biljka je posvećena je bogu Šivi. U Kini je smatraju svetom biljkom, a prema legendi nikla je kada je iz Budinih usta pala kap vode na zemlju.
Opis
Tatula je jednogodišnja zeljasta biljka, visoka i preko 2 m. Ima koren vretenast, dobro razvijen, bele boje. Stabljika je jaka, okrugla, šuplja, trojno razgranata i gola, debljine 2-3 cm. Listovi na stabljici izrastaju spiralno, na maljavim lisnim drškama. Dužina im je oko 15 cm, a širina oko 10 cm. Jajastog su oblika, po obodu su nazubljeni, tamnozelene boje. Cvetovi su pojedinačni, krupni (5-8 cm), smešteni na kratkoj peteljci, stoje uspravno na stabljici. Bele su boje, zvonastog i duguljastog oblika. Krunica je najčešće bele boje, levkasto cevastog oblika, nazubljena. Plod je zelena bodljikava čaura (prečnika oko 5 cm). Kada plod sazri, požuti i raspukne se. Semenke su crne do smeđe boje, hrapave, pljosnate, bubrežastog oblika.Miris biljke je odbojan, jer zaudara, a ukus gorak, slan i odvratan.
Stanište
Raste kao korov na zapuštenim zemljištima, u ruševinama, uz puteve, na poljima, u blizini naselja.
Sastav
Tatula sadrži eterično ulje, atropin, skopolamin, hiosciamin, hioscin, stramonin, datirin, tanin, sluz, gume, gorke materije, nikotin. U semenu ima alkaloida, masnog ulja, proteina i dr.
Upotreba
Bez obzira na to što je cela biljka otrovna, list tatule se koristi u preparatima protiv astme.Ova biljka služi kao afrodizijak, analgetik, antiastmatik, antispazmatik, halucinogenik, narkotik. U narodnoj medicini tatula se koristi u lečenju: nervnih poremećaja, Parkinsonove bolesti, astme, jakog iritirajućeg kašlja, reume, ukočenosti, upale očiju i dr. Za vanjsku upotrebu preporučuju se tinktura, masti i flasteri kod mišićnih i reumatskih bolova, hemoroida, fistula, te raznih površinskih infekcija kože. Seme ove biljke ima jako narkotičko, analgetičko i halucinogeno dejstvo pa se u medicini upotrebljava kod mnogih oboljenja.
Upozorenje
Cela biljka je otrovna. Sadrži otrovne alkaloide atropin, hioscin-skopalmin, hiosciamin. Mnogobrojni su simptomi trovanja, između ostalih: konfuzija, uznemirenost, vrtoglavica, posrtanje, halucinacije, ubrzani srčani puls, gubitak pamćenja, mučnina, širenje zenica oka, nerazumljiv govor, povišena telesna temperatura, žeđ, nesvestica, nekontrolisano mokrenje.
Narodna imena
Bunika, kužnjak, kužjak, bikov list, bika, bulnjak, kravljača, smrdljika, stemičnjak, trava od astme, trava od sipnje, trava od zaguši, zubna trava, velja turica, zli čičak.
