İvan Vasilyeviç Panfilov (Rusça: Ива́н Васи́льевич Панфи́лов) (1 Ocak 1893 - 18 Kasım 1941) Sovyet generali ve Sovyetler Birliği Kahramanı.[1] II. Dünya Savaşı'nda Moskova Muharebesi'nde komutası altındaki 316. Piyade Tümeni ile sayıca üstün Nazi zırhlı birliklerine karşı verdiği mücadele ile bilinir.
Hayatı
Gençliği
Panfilov muhasebeci bir babanın oğlu olarak Petrovsk'da dünyaya gelir. 1904 yılında annesinin ölümü üzerine 12 yaşında okulu bırakıp çalışmak zorunda kalır. Babası 1912 yılında ölür. 1915 yılında I. Dünya Savaşı sürerken askere alınır ve Çarlık Ordusunun 638. Piyade Alayına katılır. Görevi süresince çavuşluğa terfi eder. 1917 yılı Şubat Devrimi sürecinde asker arkadaşları tarafından alayın sovyet organına temsilci olarak seçilir.
İç savaş
Ekim Devrimi'nin ardından patlak veren Rus İç Savaşı'na yeni kurulan Kızılordu saflarında katılır. Vasili Çapayev komutasındaki 25. Piyade Bölüğüne takım komutanı olarak atanır. 1919 yılı Mart ayında bölük Urallar'a gönderilir, burada Amiral Aleksandr Kolçak'a bağlı Aleksandr Dutov komutasındaki Beyaz Ordu birliklerinin üzerine yürür. Daha sonra Çariçin'a geçerek Anton Denikin komutasındaki birliklerle çarpışır. Panfilov tifüse yakalanarak cephe gerisine çekilir. 1920 yılı Nisan ayında iyileşerek görevine döner. Sovyet-Polonya Savaşı'nda çarpıştıktan sonra Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) üyesi olur.[2] Gösterdiği başarılardan dolayı 1921 yılında Kızıl Bayrak Nişanı'na layık görülür.[3] Ukrayna bölgesindeki 183. Sınır Taburuna atanır. 1921 yılı Kasım ayında Kiev'de kurmay okuluna başlar. Aynı yıl Maria Kolomietz ile evlenir. Evlilikten Valentina, Evgenia, Galina, Maya adlı kızları ve Vladlen adlı oğulları doğacaktır.[4] 1923 yılında subay olarak mezun olarak 52. Yaroslavl Piyade Alayına bölük komutanı atanır.
Orta Asya
1924 yılı Mart ayında Basmacı Ayaklanması'na karşı düzenlenen askeri sefer gönüllü olarak katılmak için Türkistan bölgesine geçer. 1. Türkistan Piyade Alayında bölük komutanlığına atanır. Bu süre zarfında 1925 yılında Pamir Dağları bölgesine gider ve 1928 yılında terfi eder. Ayaklanmanın bastırılmasındaki katkılarından dolayı 1929 yılında ikinci Kızıl Bayrak Nişanı'na layık görülür. Uzun yıllar bölgede kalan Panfilov 1931 yılında 8. Piyade Tabur komutanlığı, 1932 yılında ise 9. Kızıl Bayrak Piyade Alay komutanlığı yapar. 1935 yılında Taşkent'teki askeri akademide ders vermeye başlar.1937 yılında Orta Asya Garnizonu Kurmay Başkanlığına atanır. 1938 yılı Ekim ayında Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti askeri komiseri olur. 4 Haziran 1940 günü tümgeneralliğe terfi eder.
Barbarossa Harekâtı
Sürmekte olan II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası 22 Haziran 1941 günü Barbarossa Harekâtı adı verilen seferle Sovyetler Birliği topraklarına saldırınca Panfilov cepheye gönderilmek üzere yedeklerin örgütlenmesinden sorumlu olur. 12 Temmuz 1941 günü Almatı'da kurulan 316. Piyade Bölük komutanlığına getirilir. Birlik genellikle Kazak ve Kırgız Sovyet Cumhuriyetlerinden gelen yedeklerden oluşur.
Moskova Muharebesi
27 Ağustos 1941 günü birlik Leningrad yakınlarındaki Boroviçi'ye gelir ve 52. Ordu birliklerine katılır. 2 Eylül günü geri göreve çekilerek cephe gerisinde bir ay geçirirler. 7 Ekim günü Wehrmacht birlikleri Moskova'ya saldırınca Moskova Muharebesi'ne katılmak üzere cepheye gönderilirler. 10 Ekim günü cepheye varan birlikler Konstantin Rokossovski'ni 16. Ordusu'nun sol kanadına yerleştirilir. Birliğin görevi Volokolamsk güneyindeki 41 km uzunluğundaki koridoru savunmaktır. 15 Ekim günü hat boyunca Nazi saldırısı başlar. İki hafta süren çarpışmaların ardından 316. Bölük Volokolamsk'ı terk etmek durumunda kalır. 16. Ordu ile birlikte Moskova'ya doğru geri çekiliş başlar. 316. Bölüğün ağır kayıplar vermesine rağmen gösterdiği şiddetli direniş sayesinde Alman ilerleyişi yavaşlar ve Moskova'daki savunma hatlarının güçlendirilmesi için zaman kazanılmış olur. 11 Kasım günü Panfilov çarpışmalar sırasında gösterdiği kahramanlık sebebiyle üçüncü kez Kızıl Bayrak Nişanı'na layık görülür.
Dubosekovo köyünden geçen 316. Bölüğün yeni cephe hattı 15-16 Kasım akşamı Almanlar tarafından yarılır. Bu çarpışmalarda bölüğün hayatta kalan 28 askeri ölünceye kadara savaşarak 18 Alman tankını imha eder.[5] Sovyet komuta heyeti hattın yarıldığı bölgeler 78. Sibirya Piyade Bölüğündeki yedek birlikleri göndererek Nazilerin ilerleyişini önce yavaşlatır sonra da durdurur. Yoğun direniş ve kışın bastırmasıyla birlikte Almanların Moskova'yı ele geçirme planları başarısız olur.
17 Kasım günü Savunma Halk komiserliği kararıyla birlik muhafız birliği olarak onurlandırılarak adı 8. Muhafız Piyade Bölüğü olarak değiştirilir. 18 Kasım günü birlik karargâhına gelen bir grup savaş muhabiri Panfilov'u karardan haberdar eder. Açık arazide muhabirlere cephenin durumunu anlatan Panfilov, havan saldırısı sonucu şarapnellerin vücuduna isabet etmesi sonucu hayatını kaybeder.
Geleneği
Muharebe sonrası
23 Kasım günü muhafız birliği savaşta kaybettikleri komutanlarının anısına "Panfilovskaya" unvanını alırken, birlik askerleri "Panfilov'un askerleri"[6] olarak anılmaya başlar. Birlik Aralık ayında Alman birliklerinin Moskova önlerinden atılmasını sağayan karşı taarruzda da ön saflarda yer alır. Birlik II. Dünya Savaşı sona erdiğinde Litvanya'daki Kurlandiya Kuşatması'nda görev almıştır.
Panfilov 12 Nisan 1942 tarihinde Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edilir. General Novodevichy Mezarlığı'nda diğer Sovyet kahramanları Lev Dovator ve Viktor Talalihin ile birlikte yatmaktadır.
Edebiyat
Panfilov, Sovyet yazar Aleksandr Bek tarafından yazılan Moskova Önlerinde - Volokolamsk Şosesi aslı eser sayesinde dünya çapında ilgi odağı haline gelir. Eserde 316. Bölüğün Moskova Muharebesi sırasında verdiği mücadele Teğmen Baurjan Momışuli'nin ağzından anlatılır.[7][8][9] Bek tarafından yazılan eser Heiner Müller'in 1984-87 döneminde yazdığı oyunlara ilham kaynağı olmuştur.
Adının verildiği yerler
- Panfilov Zirvesi, Kırgızistan'daki Tanrı Dağları'nda 4300 metrelik bir zirve
- Panfilov Bölgesi, Kazakistan'ın Almatı eyaletinde bir bölge
- Panfilov Bölgesi, Kırgızistan'ın Çuy İlinde bir bölge
- Panfilov Parkı, Kırgızistan'ın Bişkek kentinde bir park
- Panfilov Bulvarı, Moskova'daki Zelenograd kentinde bir bulvar
- Panfilov Caddesi, Moskova, Volokolamsk, Perm, Saransk, Taganrog, Almatı, Astana, Lutsk, Dnipro, Lipetsk, Barnaul, Saratov
Canlandırmalar
Panfilov çok sayıda sinema ve televizyon filminde çeşitli aktörler tarafından canlandırılmıştır:
- 1968 yapımı Moskova Arkamızda adlı filmde Vsevolod Sanaev (1912-1996) tarafından canlandırılmıştır[10]
- 1984 yapımı Volokolamsk Şosesi adlı televizyon dizisinde Georgi Burkov (1933-1990)tarafından canlandırılmıştır[11]
- 1985 yapımı Moskova Muharebesi adlı filmde Konstantin Stepnakov (1928-2004) tarafından canlandırılmıştır[12][13]
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça