"Sovyetler Birliği Kahramanı" (Rusça: Герой Советского Союза, Geroy Sovyetskovo Soyuza), Sovyetler Birliği'nin en yüksek dereceli onur madalyası.[1]
Madalya Sovyetler Birliği’nde kahramanlık olarak tanımlanacak bir faaliyet gerçekleştirenlere sertifikası ile birlikte verilirdi. Madalya ile birlikte en yüksek nişan olan Lenin Nişanı da bir defaya mahsus olarak verilirdi.[2]
Madalyanın tarihi
Madalya ile birlikte verilen sertifika
Madalya'nın yürürlüğe geçiş tarihi 16 Nisan 1934'tür. Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar toplam 12.745 defa verilmiştir. Madalya en çok II. Dünya Savaşı yıllarında verilmiştir. Bu dönemde 11.635 kişi 1 kere, 101 kişi iki kere, 3 kişi 3 kere ve 2 kişi 4 kere madalyaya layık görülmüştür. 1979 - 1989 yılları sırasında gerçekleşen Sovyet-Afgan Savaşı sırasında 65 kişi madalyaya layık görülmüştür. Madalya ilk kez Anatoli Liapidevski (1 numaralı sertifika ile beraber), Sigizmund Levanevski, Vasili Molokov, Mavrikiy Slepney, Nikolay Kamanin, İvan Doronin ve Mihail Vodopianov adlı pilotlara, bir buz dağına çarpan Çeliustin gemisinin bulunması ve mürettebatının kurtarılması sırasındaki başarıları nedeni ile 1934 yılında verilmiştir.
SovyetpartizanıZoya Kosmodemyanskaya ödülü alan ilk kadın olmuştur. Lidya Litvyak adlı Sovyet kadın pilotu ise 5’ten fazla düşman uçağı düşürmüş ve ölümündeden sonra (16 Şubat 1942) ödüle layık görülmüştür.
II. Dünya Savaşı sırasında madalyayı iki kere almaya layık görülen 101 kişi için kendi kasabalarında büstleri dikilmiştir. Savaş uçağı pilotları Aleksandır Pokrişkin ve İvan Kojedub ödüle üç kere layık görülen ünlü Sovyet kahramanlarındandır. Ödülü üç kere alan kişilerin heykellerinin birer sütün şeklinde Sovyet Sarayı projesi içinde yer alması düşünülmüştü. Ancak Sovyet Sarayı projesi hiçbir zaman gerçekleştirilememiştir. Talğat Jakupbekuly Biygeldinov iki kere madalyaya layık görülmüş olan kazak asıllı pilot. İlk 26 Ekim 1944'te Kirivigrad şehrinin azat edilişinde gösterdiği cesareti ve kahramanlığı için, bundan sonra Krakov, Berlin Muharebesi'nde hünerlice düşmana hücum ettiği ve filo kumandanlığı yaptığı için ikinci kere 27 Haziran 1945'te verilmiştir.
Madalyaya 4 kere layık görülen iki kişi Georgi Jukov ve Leonid Brejnev'dir. Stalin'in kendisinin yazdığı madalya orijinal tüzüğünde madalya en çok 3 kez verilebilmektedir. Ancak Brejnev ve Jukov tartışmalı bir şekilde dörder kez madalya ile ödüllendirilmiştir.
1970'lerde madalya politik ve askeri kişilere kahramanca bir başarı göstermelerine bakılmaksızın sadece bazı yıldönümleri için de verilmiş ve önemini biraz kaybetmiştir. Madalyanın geleneksel ve tüzüksel kuralı Jukov'a 1 Aralık 1956'da 60. yaş gününde başarıları için dördüncü kez madalya verilmesiyle bozulmuştur.
1988 yılında madalyanın bir kişiye birden fazla verilmesi durdurulmuştur. Sovyetler Birliği Kahramanı madalyası ayrıca şehirlere de verilmiştir. Madalya 1990 yılında Kazak Türklerinden olan Moskova Muharebesi'nin kahramanı B. Momışuly'na verilmiştir. Madalyayı 24 Aralık 1991'de en son hak eden kişi ise Sovyet dalgıçLeonid Mikaloviç Solodkov'dur.
Diğer bazı önemli kahramanlar arasında II. Dünya Savaşı sırasında bir düşman makineli tüfeğine vücudunu siper ederek karşı koyan ve ölümünden sonra madalyaya sahip olan Aleksander Matrosov ile ünlü Sovyet keskin nişancı Vasili Zaytsev bulunmaktadır.
Richard Sorge – Sovyet ajanı. Barbarossa Harekâtı’nın ne zaman başlayacağı ile ilgili bilgileri Japonlardan sızdırmıştır. Bu bilgi ile Jukov 1941 yılında Japonların saldırmayacağını öğrenmiş ve Sibirya’daki birlikleri getirerek Moskova Muharebesi’nde kullanmıştır. Ödül ölümünden sonra verilmiştir.
Hazi Aslanov - Azerbaycanlı tank komutanı. II. Dünya Savaşı sırasındaki zırhlı birlikler komutanı. Özellikle 1944 yılında Ukrayna, Belarus ve Baltık ülkelerinde görev yapmıştır.
Konstantin Rokossovski – Sovyet ve Polonya Mareşali. Kasım 1944’e kadar Belarus birliklerine komutanlık yapmıştır. Daha sonra Polonya güvenlik bakanı olmuştur.
Arnaldo Tamayo Méndez - Kübalı kozmonot, uzaya çıkan ilk Kübalı, ilk Latin Amerikalı ve ilk siyahi. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 38 ile uzaya çıkmıştır.
Josef Buršík – Kiev’in kurtuluşu sırasında gösterdiği kahranmanlık için 21 Aralık 1943'te verilmiştir. Çekoslovakya'nın işgali üzerine madalyayı iade etmiştir.
Otakar Jaroš – Harkov Muharebesi sırasındaki kahramanlıkları için 17 Nisan 1943 yılında verilmiştir. Ödülü alan ilk yabancı askerdir.
.svg){kind=small}
