1868'de, Eşitlik İlkesine Dayalı Alman ve İsviçre Yurttaş Okulu adıyla, şehirdeki Almanca konuşan topluluğa hizmet verme amacıyla kuruldu. 1871'de, Galata Kulesi yakınlarında, yalnızca okulun kullanımına özgü bir bina yaptırıldı. 1894'teki depremde bu binanın hasar görmesi sebebiyle 1897'de günümüzdeki binaya geçiş yapıldı. İlerleyen dönemlerde yalnızca Almanca konuşan öğrenciler değil, Türk öğrenciler de okul bünyesine katılmaya başladı. 1918 yılında, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle beraber okul kapandı ve binası işgal kuvvetleri tarafından kullanılmaya başlandı. Cumhuriyetin ilanı sonrasında, 1924 yılında tekrar eğitime başlanırken 1925'te esas binaya dönüş yapıldı. 1945'te bir kez daha kapatılarak binada Beyoğlu Kız Lisesi faaliyet göstermeye başladı. 1953'te bina tekrar Alman Lisesi'ne tahsis edildi ve bu tarihten beri aynı binada faaliyetlerini sürdürmektedir.
Okuldan mezun olan lise öğrencileri, tâbi tutulacakları Yüksek Olgunluk Sınavı'nı geçmeleri hâlinde Abitur diploması kazanmakta ve bu diploma sayesinde Almanya, Avusturya veya İsviçre'de üniversitede okumak için başvuru yapabilmektedir. Özel Alman Lisesi, İstanbul Lisesi ile birlikte Türkiye'de bu diplomayı veren iki okuldan biridir.
Tarihçe
1867-1868 yıllarında, 1850'de kurulmuş olan ve İstanbul'da yer alan Alman topluluğa hizmet vermek üzere, 1863'ten sonra Alman Protestan topluluğuna ait Alman Protestan Cemaat Okulu (Almanca: Deutsche Evangelische Gemeindeschule) ile birlikte bir eğitim kurumu kurma girişimi olduysa da, iki tarafın uzlaşamaması üzerine bu girişim sonuçsuz kaldı.[1] 1 Mayıs 1868'de Alman Mektebi İdare Cemiyeti tarafından, Eşitlik İlkesine Dayalı Alman ve İsviçre Yurttaş Okulu (Almanca: Paritaetische Deutsche und Schweizer Bürgerschule) adlı okul, şehirdeki Almanca konuşan topluluğa hizmet vermesi amacıyla Beyoğlu'ndaki Kumdibi Sokağı'nda kuruldu ve 11 Mayıs'ta öğrenime başladı.[2][3][4] Kurulduğu dönem bünyesinde iki öğretmen ile 24 öğrenci barındırmakta ve dersler, kirayla tutulan mekânlarda gerçekleştirilmekteydi.[5][2] Okulun ayrıca ticaret eğitimi veren ticaret bölümü (Almanca: Bürgerschule) de bulunmaktaydı.[4] Mezhepten bağımsız bir eğitim sistemini ve eşitlik ilkesini benimseyen okulun ilk müdürü ise öğretmen Adolf Engelkind idi.[6] Sonrasında İsviçreliler de okul topluluğuna katılırken; 1871 yılında, Beyoğlu'ndaki Galata Kulesi yakınlarında, okulun mülkiyetinde olacak bir bina yaptırıldı.[5][1] 28 Ağustos 1872'de bu binaya geçiş yapılırken, 1 Aralık 1872'de Protestanların da bu okula katılmasıyla Alman Protestan Cemaat Okulu kapatıldı.[7]
31 Mayıs 1882'de, aynı binada bir çocuk yuvası (Almanca: Kindergarten) da faaliyet göstermeye başladı.[8] 10 Temmuz 1894'te gerçekleşen depremde binanın ağır hasar alması sebebiyle okul için yeni arazi arayışına girişildi.[9][5] En başta yalnızca Almanca bilenlerin katılımına açıkken, 1879'da okul müdürlüğüne gelen Bericht von Felix Theodor Mühlmann'ın hazırlık kursları açmasıyla Almanca bilmeyen öğrenciler de okula kayıt olmaya başladı.[3][10] Günümüzde halen kullanılmakta olan lise binasının birinci kısmının inşası, yüksek mimar Kapp von Gültstein ve Osmanlı Bankası Müdürü Wülfing'in maddî ve manevî yardımları ile Haziran 1896'da başladı ve binanın tamamlanmasının ardından, 14 Eylül 1897'de, 15 sınıf ve bir konferans salonunun yer aldığı bu binaya geçiş yapıldı.[11] Okul, ruhsatnamesini ise 9 Ocak 1897'de almıştı.[12] 1898'de şehre gelen Alman İmparatoru II. Wilhelm okulu ziyaret ederken, Almanya'daki liselere verilen diplomayı verme hakkını bu okula da tanıdı ve böylece okul, Almanya dışında bu diplomayı veren ilk eğitim kurumu oldu.[3] Okulun ilk dönemlerinde Alman öğrenciler yoğunlukta iken, 1899'da Türk öğrenci sayısı toplam öğrencilerin %30'una, 1914'te ise %63,5'ine tekabül edecek şekilde artış gösterecekti.[5] 1903'te okul binasının ikinci kısmı beş katlı olarak inşa edildi.[13] 1911'de okulun programı genişletilerek Osmanlı idadileri ile eşdeğer seviyede kabul edildi ve 27 Aralık 1911'de aldığı yeni ruhsatname ile son sınıf sınavı yaparak diploma verme hakkı kazandı.[3][14] 1893-1903 yıllarında 600 olan öğrenci sayısı,[13] 1916 itibarıyla 1.000'e ulaştı.[15] 1918'de, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından kapandı ve okul binası, İstanbul'un İşgali'ne dahil olan Fransız askerler tarafından kışla olarak kullanılmaya başlandı.[5] Bu süreçte okula ait envanterler de yok edilmişti.[5]
Cumhuriyetin ilanından sonra işgal kuvvetlerinin çekilmesiyle birlikte, Kasım 1924'te tekrar açılan Alman Lisesi,[3] Polonya Sokağı'nda (bugünkü Nuruziya Sokağı) kiralık bir binada yeniden eğitime başladı.[16][17] Yeni binada çocuk yuvası da açılmış, ancak 30 Kasım 1924'te kapatılmıştı.[18] 1 Ocak 1925'te çocuk yuvası, yalnızca Almanlara hizmet vermek üzere bir kez daha hizmete girdi.[19] 1 Eylül 1925'te lisenin esas binası okula geri verildi.[5][19] Temmuz 1953'te bina tekrar Alman Lisesi'ne iade edilirken, 1 Ekim günü bu binada ders başı yapıldı.[20][21] 1959'da yapılan bir dizi yenilemelerin yanı sıra spor salonu ve müzik odası inşa edildi.[22]
1974'te, yalnızca kız öğrencilerin kullanımı için bir spor salonu kurulurken, ertesi yıl erkeklerin kullandığı salonda yenileme ve genişletme yapıldı.[23] 1976'da, okulda eğitim gören ve mezun olan Türk öğrenciler için Yüksekokul Olgunluk Sınavı gerçekleştirmeye başladı. Bu sınavı geçen öğrenciler, Abitur diplomasına sahip olmakta ve bu sayede Almanca konuşan ülkelerdeki yüksekokullara başvurmak için geçerli bir lise mezuniyet belgesine sahip olmaktaydı.[24] 1979'da, okulun folklor grupları ilk kez Almanya'ya bir gezi düzenlerken, ertesi yıl Türk öğrencilerden oluşan bir grubun ilk Almanya seyahati gerçekleştirildi.[24] 1985-86 eğitim-öğretim sezonuyla birlikte her iki ülke arasında öğrenci değişimine başlandı.[24] 1989-90 sezonunda öğrenciler için bir bilgisayar laboratuvarı oluşturuldu.[23]
2015'te, değişen okul yönetimi tarafından Özel Alman Lisesi adına yapılan şikayet neticesinde, okulun daha önce görev yapan yönetim kurulunun bazı mensupları ile eski çalışanlarından oluşan 20 kişi hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 2013 yılına yönelik "zimmet, görevi kötüye kullanma ve dolandırıcılık" suçlamalarıyla başlatılan soruşturma sonrasında bir dava açıldı.[25] İddialar, adı geçen yönetim kurulu üyelerinin okulla ilişiğinin sonlanması ve yeni bir yönetim kurulu oluşturulması sonrasında gün yüzüne çıkmıştı.[26][27]Federal Dışişleri Ofisinin açıklamasına göre €1.922.047 ile ₺2.155.246, adı suçlamalara karışan kişilerin zimmetine geçirilmişti.[28]
Öğrenciler, 1 yıllık hazırlığın adından toplam 5 yıllık lise eğitimi alır.[30]Almanca, İngilizce ve Türkçe eğitim verilirken, seçmeli olarak Fransızca eğitimi de verilmektedir.[29]
Liseden mezun olan herkes, lise diplomasının yanı sıra Deutsches Sprachdiplom belgesinin de sahibi olur.[30] Mezun olan öğrenciler ayrıca, Yüksekokul Olgunluk Sınavı'nı geçmeleri koşuluyla Abitur diplomasını de elde edebilmektedir ve Özel Alman Lisesi, İstanbul Lisesi ile birlikte Türkiye'de bu diplomayı veren iki okuldan biri konumundadır.[32] Abitur sınavını başarıyla tamamlamış en az bir öğrenci, Almanya'da eğitim için Alman Akademik Değişim Servisi tarafından verilen bursu almaya hak kazanır. Ayrıca yönetim kurulu 2001 yılından beri, Abitur'u başarıyla tamamlamış bir öğrenciye burs vermektedir.
2016-17 sezonu itibarıyla okulda 640 öğrenci, 51'i Alman 36'sı Türk olmak üzere 87 öğretmen bulunmaktadır.[30]
Tesisler
Okul bünyesinde, kitapların yanı sıra sözlük, dergi, atlas, sesli kitap, DVD, çizgi roman, grafik roman gibi çeşitli materyallerin yer aldığı bir kütüphane bulunur.[33] İkişer fizik, kimya ve biyoloji laboratuvarlarının yanı sıra bilgisayar laboratuvarları vardır. İki müzik salonu, bir resim atölyesi, çeşitli kültürel ve sportif etkinliğin yapılabildiği kapalı bir spor salonu, açık hava spor alanları ile sosyal, kültürel faaliyetler için bir konferans salonu da okul bünyesinde yer alır.
Ders dışı faaliyetleri
İlk okul yıllığı 1961'de çıkarıldı.[24] 1978-1981 yılları arasında Zeit der Tanztee etkinliği düzenlendi.[23] 1985-86 eğitim-öğretim sezonunda tiyatro topluluğu kuruldu.[23] 1981'de Sosis Günü, 1982'de ise Okul Şenliği düzenlenmeye başlandı.[23] 1983'te, her yıl Belgrad Ormanı'nda düzenlenen Atatürk Koşusu'nun ilki gerçekleştirildi.[23]
Okul öğrencileri, her yıl düzenlenen Liselerarası Müzik Yarışması'na katılmaktadır. 2006'daki yarışmada En İyi Orkestra ve En İyi Sahne Performansı kategorilerinde ikincilik,[34] 2012'de En İyi Orkestra kategorisinde birincilik ve grup dalında Basın Özel Ödülü,[35] 2017'de ise En İyi Kız Solist kategorisinde ikincilik ödülü okulun öğrencileri tarafından kazanıldı.[36] Model United Nations Club'ın düzenlediği Model Birleşmiş Milletler konferansı ile beraber Üsküdar Amerikan Lisesi tarafından düzenlenen Turkish International Model United Nations konferansına, Bilkent Üniversitesi Hazırlık Okulu tarafından düzenlenen MUNESCO ve Avrupa'daki MUNESCO konferanslarına katılır.
2017-18 eğitim-öğretim sezonu itibarıyla okulda faaliyet gösteren eğitsel kulüpler şu şekildedir:[37]
Film İzleme Kulübü
Fotoğrafçılık Kulübü
Sanat ve Tasarım Kulübü
Müzikal/Tiyatro Kulübü (Türkçe ve Almanca)
Orkestra-Stüdyo (Türkçe)
Tiyatro Kulübü (Türkçe)
Yazı Atölyesi Kulübü
Basketbol Kulübü (erkekler)
Halk ve Latin Dansları Kulübü
Modern Dans Kulübü
Futbol Kulübü
Hentbol Kulübü (erkekler)
Satranç Kulübü
Voleybol Kulübü (kızlar)
Yoga Kulübü
Latince Kulübü
Delf Kulübü (Fransızca)
Avrupa Gençlik Kulübü
Doğal Afetlere Hazırlık Kulübü
Cisco Kulübü
Destination Imagination
Fen, Bilim ve Teknoloji Kulübü
Gezi, Tanıtma ve Turizm Kulübü
Meslek Tanıtım Kulübü
Model United Nations Club
Basın-Yayın Kulübü
Psikoloji Kulübü
Sosyal Sorumluluk Projesi Kulübü
Robotik Kulübü
Uluslararası Gençlik Ödülü Kulübü
Toplum Hizmeti Kulübü (yalnızca 11. sınıflar için)
Mezun kuruluşları
Okulun mezunları tarafından kurulan İstanbul Alman Liseliler Derneği (Almanca: Verein der Ehemaligen Schüler der Deutschen Schule Istanbul), 1976 yılından beri faaliyet göstermektedir. Dernek her yıl Sosis Günü etkinliğinin yanı sıra, Yeni Yıl Yemeği ve Back to School etkinliklerini düzenlemektedir.[38]
1996'da, lise mezunları tarafından Alman Liseliler Kültür ve Eğitim Vakfı (kısaca ALKEV) adlı vakıf kuruldu.[39] Bu vakıf 2000'de Büyükçekmece'de, anaokulundan başlayarak ortaokula kadar, 2013'te yapılan değişiklikle birlikte ise liseye kadar eğitim veren ALKEV Özel Okulları'nı kurdu.[40]
Eğitimcileri
Okulda görev yapan kayda değer eğitimciler şu şekildedir:
Münch, Ulrich (2014). "Bugünkü İstanbul Alman Lisesi'nin »Alman ve İsviçre Yurttaş Okulu« olarak kuruluş öyküsü: 1867–1874". Memleketimiz Dersaadet(PDF). Berlin: Pagma Verlag. ISBN978-3981075854. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2017.
Yücel, Mustafa Serhan (2016). Türkiye'de Yabancı Okullar ve Azınlık Okulları (1925-1926) (Doktora). Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Alman Lisesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.