Yunanistan yarımadası ile Anadolu yarımadası arasında bulunan ve toplam alanı 23.000 kilometrekare kadar olan 3000'e yakın ada ve adacığa Ege Adaları adı verilir. Ege denizindeki adalar, yüz ölçümleri çok farklı ve sayıları çok fazla olmasına rağmen yine de gruplara ayrılabilirler.
En alt bölümdeki adalar olan Rodos, Girit, Kerpe ve Çuha Adası, Anadolu ve Yunanistan yarımadalarının ana kara parçalarının dışında bulunurlar. Diğer adaların hemen hemen hepsi Türk ve Yunan ana kara parçalarının önünde bulunan bölgelerde toplanmışlardır.
Bu ada gruplarından Mora yarımadasının doğusunda bulunanlara Kiklatlar, Yunanistan'ın orta bölümünün kıyıları önünde bulunanlara Tesalya Adaları (Kuzey Asporatlar ya da Şeytan Adaları), Ege denizinin orta bölümünde, Anadolu kıyılarına yakın olanlara Saruhan Adaları (Doğu Asporatlar), Batı Anadolu'nun güney ucunda yer alanlara da On iki ada (Güney Asporatlar) denir. Asporat (Sporat) Yunanca "dağınık" demektir, Kiklat ise "çember" demektir.
Sanılanın aksine, Batı Anadolu kıyılarına yakın olan irili ufaklı adalara On İki Ada denilmemektedir. Sık yapılan bu yanlışlığı önlemek için, en güneydeki Girit hariç tutularak, Ege adaları şu şekilde sınıflandırılabilir:
Türk Gri Bölge adalarını gösteren Ege Adaları haritası.Ege denizinin batimetrik haritası. Adaların hem günümüzdeki adları hem de (parantez içinde) tarihsel adları verilmiştir.
Yunanistan'ın Mora yarımadasının doğusunda bulunan Andıra, İstendil (Tinos), Sire, Mökene (Mikonos), Nakşa, Bara, Yamurgi, Santoron (Santorini), Anafi, Değirmenlik (Milos) ve Yavuzca (Sifnos) adalarına bu isim verilir.
Eğriboz ve Şeytan Adaları (Kuzey Asporatlar ya da Teselya Adaları)
Saruhan Adaları (Doğu Asporatlar) Ege denizinin orta bölümünde ve Anadolu yarımadasına çok yakın konumdadırlar. Başlıcaları: Midilli, Sakız, Sisam ve Ahikerya'dır.
On İki Ada (Menteşe Adaları, Güney Asporatlar, Cezair-i İsna Aşer, Karya Adaları, Dodekanisa)
Menteşe Adaları (Güney Asporatlar) Batı Anadolu kıyılarının güneyinde ve kıyılara çok yakın konumdadırlar. Başlıcaları: Rodos, Kaşot (Çoban), Kerpe, Limoniye, Sömbeki, İlyaki (İlkil), İncirli, Yalı, İstanköy, İstanbulya, Kilimli (Kelemez), İleriye, İlipsi, Herke, Batnaz ve Meis (Kızılhisar).
Adaların listesi
On iki ada (Menteşe Adaları, Güney Asporatlar, Cezair-i İsna Aşer, Karya Adaları, Dodekanisa)
Not: Yediadalar grubunda Çuha ve Sıkliye adaları dışındaki diğer tüm adalar İyon Denizi'ndedir.
Hukuksal Durum
Ege Denizi'nin uydu görüntüsü.
Ege Adaları'nın kendi kıyı karasularının ötesindeki orta Ege Denizi bölgesinin deniz tabanı, 1982 tarihli Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne göre, Türkiye kıyılarından 100 deniz mili (185 km.) açığa kadar Türkiye'nin mülkiyetinde olup buradaki maden ve deniz kaynaklarını Türkiye'den başka bir ülke kullanamaz.[1] Bu konuda Lahey Adalet Divanı da aynı şekilde görüş bildirmektedir. Yani uluslararası hukuka göre adaların yalnızca 6 ya da 12 mil karasuları olabilir ama 200 mile kadar kıyı ülkesine işletme hakkı veren Münhasır Ekonomik Bölge hesabına adalar dâhil edilemez şeklinde görüş açıklamaktadır.[1]
Ege'de Türkiye ve Yunanistan'ın ana kıta kıyılarından eşit uzaklıktaki bir orta hat belirlenmesi ve deniz tabanı işletme haklarının bu orta hatta göre taksim edilmesi zorunluluğu, bu 1982 uluslararası deniz sözleşmesinin bir gereğidir. Bu anlaşma hükümlerine göre, 200 milden daha dar denizlerde iki kıyıdaş devlet eşit şekilde deniz tabanını paylaşmak durumundadır. Bu konu 12 millik karasuları meselesiyle karıştırılmamalıdır. Ekonomik münhasır bölge, karasularından kat kat daha uzağında alanları kıta kenarında bulunan ülkelere vermektedir ve adaların böyle bir kıtasal ekonomik bölgesinin olmayacağı bu deniz sözleşmesinde yazılıdır.[1]
Türkiye'nin ta Ege Denizi ortalarına kadar yani Girit ve Mikonos önlerine kadar Ege deniz yatağında maden çıkarma ve balıkçılık yapabilme hakları uluslararası antlaşmalarca geçerlidir. Yunanistan da bu antlaşmaları imzalamış durumdadır. Ayrıca Yunanistan ve Türkiye 1976 yılında tartışmalı Ege kıta sahanlığı sorunu çözülünceye kadar kendi karasularının ötesindeki münhasır ekonomik bölge alanlarına giren sularda maden ve petrol aranmaması ve çıkarılmaması konusunda 1976 yılında Bern kentinde bir moratoryum imzalamışlardır.
