Emin Bektöre (Rumence: Emin Bektóre Шевкъий Бектёре) (1906 Dobriç Bulgaristan Prensliği - 1995Eskişehir, Türkiye), Kırım Tatarı asıllı folklorcu, etnograf, şair, eğitimci ve aktivist.[1][2][3]
Hayatı
Emin Bektöre, 1888 yılında Kırım Tatarı bir ailenin ikinci kuşak bireyi olarak Bulgaristan Prensliği'nin Dobruca bölgesinde bulunan, günümüzdeki ismi Dobriç olan Hacıoğlu Pazarcık şehrinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Pazarcık'ta tamamladı.
Bektöre, Romanya'daki Kırım Tatar folklorunun öncülerinden kabul edilir.[4]
Çeşitli Kırım Tatar halk oyunları topluluklarında yer aldı, Şahin Giray Han, Atilla, Bora, Kırım ve Kök-köz Bayar gibi didaktik tiyatro oyunlarının hem metinlerini yazdı, hem sahneye koydu.
1940 yılında ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç ederek, Eskişehir'e yerleşti. Burada da folklor ve müzik çalışmalarına devam etti.[2]
1941 yılından itibaren Eskişehir'deki Halkevi'nde folklor çalışmalarına başladı ve halkevi kapanana kadar hizmet vermeye devam etti.
1944 yılında Muzaffer Sarısözen yurt çapında yaptığı geziler kapsamında Eskişehir'e gelir. Eskişehir Halk Evinde tanıştığı Emin Bektöre'nin Kırım Türkü olduğunu öğrenince büyük ilgi göstererek Kırım Türk Müziği hayranı olduğunu ancak o güne kadar hiçbir yerden bu konuda bilgi alamadığını ifade eder. Emin Bektöre bunun üzerine elindeki birçok belge ve bilgiyi Sarısözen ile paylaşır. Ardından birlikte mandolin eşliğinde taş plak kayıtları yaparlar. Mustafa Sarısözen çok beğendiği bu türküleri Ankara Radyosu Mandolin Orkestrasına vererek yıllar boyunca çalınmasını sağlayacaktır. 1957'de Yıldız Ayhan ve A. Gazi Ayhan, Emin Bektöre ile temasa geçerek Kırım Halk Türkülerinden bir kısmını repertuvarlarına aldılar ve bu türküler o yıllarda radyoda sık sık çalındılar.
Bektöre, halkevlerinin kapanmasından sonra çalışmalarına bu kez de Halk Eğitim Merkezinde devam etmeye başladı. Bu dönem içinde, uzun yıllar aktif çalışan pek çok folklorcuyu yetiştirmiş, Eskişehir dışında Kütahya, İstanbul ve Ordu gibi birçok ilde de folklor çalışmaları yürütmüştür.
1972 yılında Eskişehir Kırım Türk Kültür Derneği tarafından "Kırım Halk Türküleri" adında bir kitabı da basılmıştır. İleri yaşına rağmen 1990'a kadar juri üyesi, danışman, gözlemci olarak gençlerle birlikte çalışmış, folklor çalışmalarına katkıda bulunmuştur. Ayrıca Dış Türkler ile de hep ilgili kalmış ve Kırım Türklerinin diasporadaki Millî Kurtuluş davasının aktivistleri arasında yer almayı sürdürmüştür.
01 Ocak 1930 tarihinde henüz Bektöre Romanya'dayken, Avukat Müstecip Ülküsal başkanlığında bir araya gelen on milliyetçi idealist genç "Emel Mecmuası" adında bir dergi yayınlamaya başlarlar. Bu on kişinin en genci Emin Bektöre idi. 2. Dünya Savaşı başlayana kadar 10 yıl boyunca bu dergi merkezinde çalışmalar yapıp çeşitli platformlarda millî şuurun uyanması için faaliyetler gerçekleştirirler. Yıllar sonra 1960'lı yıllara gelindiğinde yine Müstecip Ülküsal başkanlığında bu kez Türkiye'de aynı isimli dergiyi yayınlanmaya başlamışlardır. Emin Bektöre yıllarca Türkiye'de de "Emel" camiasında çalışmalara katılmış, Cafer Seydahmet Kırımer, Müstecip Ülküsal, Dr. Mustafa Edige Kırımal gibi Kırım Tatarı kanaat önderleriyle yakın ülkü, fikir ve iş birliği içinde çalışmıştır.
15 Nisan 1995 tarihinde ölmüştür.[1]
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ a b Ayşe, Akkaya (Ekim 2001). "Türkiye ve Balkanlarda, Folklor Duayenimiz Emin Bektóre". Kalgay. 6 (22). ss. 16-19. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2018.
- ^ a b Allworth, Edward A. (1998). The Tatars of Crimea: Return to the Homeland : Studies and Documents. Duke University Press. s. 343. ISBN 9780822319948. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2018.
- ^ Aydın, Filiz Tutku (Eylül 2000). A Case in Diaspora Nationalism: Crimean Tatars in Turkey - A Master’s Thesis (İngilizce). Ankara: Department of Political Science and Public Administration, Bilkent Universitesi. ss. 72-73.
- ^ Akat, Abdullah; Uçaner, Burçin; İlhan, Başak; Özden, Erhan; Aydemir, Murat; Çınar, Sevilay; Jelen, Birsen (Bahar 2013). "Rast Müzikoloji Dergisi". 1 (1). 24 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2018.
