Kalmikies

Kalmikies ; Хальмг келн; Xal‘mg keln
Gepraat in:	Rusland
Gebied:	Kalmikië
Totale sprekers:	360 800
Taalfamilie:	Mongools; Sentraal-Mongools; Oirat; Torgut en Dorbet; Kalmikies
Skrifstelsel:	Cyrilliese alfabet; Latynse alfabet
Amptelike status
Amptelike taal in:	Rusland Kalmikië;
Gereguleer deur:	geen
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:
ISO 639-3:	xal
	Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat.

Kalmikies (Хальмг келн Xal‘mg keln; ook bekend as Wes-Mongools) word gepraat in die Republiek van Kalmikië in Rusland. Dit is die mees prominente dialek van die taal Oirat, wat tot die Mongoolse taalfamilie behoort. Die Oirat-volk is regdeur Eurasië versprei, met taamlike groepe in Wes-Mongolië en China. In Rusland het hulle bekend geword as die Kalmikiërs.

Kalmikies word tans slegs deur ’n klein deel van die Kalmikiese volk gepraat. Sedert die grootskaalse deportasie van Kalmikiërs in 1943 nadat die Sowjetunie hulle van samewerking met die Nazi's beskuldig het, het hul taal begin agteruitgaan. Baie faktore het daartoe bygedra: die groot sterftesyfer onder Kalmikiërs, die wye verspreiding van die volk, die duur van die verbanning (14 jaar), die stigma om valslik beskuldig te word, ens.

Nadat die volk in 1957 toegelaat is om terug te keer, het Russies die amptelike taal van hul outonome oblast geword. Boeke, koerante en tydskrifte is in die Cyrilliese alfabet gedruk en teen die laat 1970's het Russies die belangrikste onderrigtaal geword.

Tydens perestroika is probeer om Kalmikies weer in ere te herstel en het dit die republiek se tweede amptelike taal geword.

Alfabet

Van 1648 tot 1924 is Kalmikies geskryf in ’n vertikaal geskrewe alfabet wat van die Mongoolse skrif afgelei is. In 1924 is dit met die Cyrilliese alfabet vervang. In 1930 is Cyrillies weer met die Latynse alfabet vervang, maar sedert 1937 word die Cyrilliese alfabet weer gebruik.

Die huidige aangepaste Cyrilliese alfabet lyk soos volg:

Cyrillic	IPA	Transliteration	Cyrillic	IPA	Transliteration
Аа	a	a	Оо	ɔ	o
Әә	æ	ä	Өө	o	ö
Бб	p,pʲ	b	Пп	(pʰ), (pʲʰ)	p
Вв	w,wʲ	v, w	Рр	r,rʲ	r
Гг	ɡ,ɡʲ,ɢ	g	Сс	s	s
Һһ	h	gh	Тт	tʰ,tʲʰ	t
Дд	t,tʲ	d	Уу	ʊ	u
Ее	je	ye	Үү	u	ü
Ёё	jɔ	yo	Фф	( f )	f
Жж	tʃ	zh	Хх	x,xʲ	h
Җҗ	dʒ	dzh, j	Цц	tsʰ	ts
Зз	ts	(d)z	Чч	tʃʰ	ch
Ии	i	i	Шш	ʃ	sh
Йй	j	y	Щщ	(stʃ)	shch
Кк	( k ), (kʲ)	k	Ыы	i	y
Лл	ɮ,ɮʲ	l	Ьь	ʲ	'
Мм	m,mʲ	m	Ээ	e	e
Нн	n,nʲ	n	Юю	jʊ	yu
Ңң	ŋ	ng	Яя	ja	ya