Irailaren 28

Irailaren 28a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamaikagarren eguna da, 272.a bisurteetan. 94 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Enrique Zuazua Jaiotza: Eibar, 1961 Manuel Leguineche Jaiotza: Arratzu, 1941 eta 1941 Heriotza: Moncloa-Aravaca, 2014ko urtarrilaren 22a José María Alonso Jaiotza: Donostia, 1890 Heriotza: Córdoba, 1979ko martxoaren 4a Maria del Mar Lozano Bartolozzi Jaiotza: Iruñea, 1949 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Brigitte Bardot Jaiotza: Parisko 15. barrutia eta Paris, 1934 Hilary Duff Jaiotza: Houston, 1987 Prosper Mérimée Jaiotza: Paris, 1803 Heriotza: Cannes, 1870eko irailaren 23a Naomi Watts Jaiotza: Shoreham (Kent), 1968 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 28ko jaiotzak William Jones • Jennifer Rush • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Ignacio Zoco Jaiotza: Garde, 1939ko uztailaren 31 Heriotza: Madril, 2015 José Arribas Jaiotza: Bilbo, 1921eko urtarrilaren 16a Heriotza: Nantes, 1989 Ricardo Duque de Estrada Jaiotza: Lizarra, 1870eko urtarrilaren 11 Heriotza: Nueva, 1941 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Louis Pasteur Jaiotza: Dole, 1822ko abenduaren 27a Heriotza: Castle of Villeneuve-l'Étang (en) , 1895 Herman Melville Jaiotza: Manhattan, 1819ko abuztuaren 1a Heriotza: New York, 1891 Shimon Peres Jaiotza: Višnieva (en) , 1923ko abuztuaren 2a Heriotza: Sheba Medical Center (en) , 2016 Miles Davis Jaiotza: Alton, 1926ko maiatzaren 26a Heriotza: Santa Monica, 1991 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 28ko heriotzak Jan Asselijn • Pol Bury • Al-Mutanabbi • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 2015 - NASAko zientzialariek Marten (irudian) ura badagoela baieztatu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Iraila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Asteartea 2022: Asteazkena 2023: Osteguna 2025: Igandea 2026: Astelehena 2027: Asteartea Izendegia Santutegia: Domingo Ibañez de Erkizia, Magdalena Nagasakikoa Seaska egutegia: Artos, Artozki, Xemein eta Xemen.

• 2006 – Europako Parlamentuak babesa eskaini zion Euskal Herrian zabalduriko bake-prozesuari. Parlamentuko talde politiko guztiek aldeko botua eman zuten PPk izan ezik.
• 2007 – Juan Jose Ibarretxe lehendakariak 2008ko urriaren 25erako herri-galdeketa iragarri zuen EAEn.
• 2009 – Miguel Sanzek CDN alderdia kanporatu zuen Nafarroako gobernutik, eta handik aurrera PSNren laguntzarekin gobernatu zuen Nafarroa.
• 2010 – Espainiako Poliziak zazpi lagun atxilotu eta inkomunikatu zituen "Askapena elkarteko kide izateagatik".

• 1978 – Joan Paulo I.a Aita Santua hil zen.
• 2012 –
  • Espainiako bankuek 53.745 milioi euroko defizita dute, Bankiak bakarrik 24.743 milioi euro behar ditu.
  • Hamar pertsona hil dira Murtziako Eskualdean eta Espainia hego-ekialdean egondako euriteetan.

• 2013 – Donostiako Zinemaldian Hugh Jackman australiar aktoreak Donostia Saria jaso zuen.

• 1990 – Pacific Heights filma estreinatu zen, John Schlesingerek zuzendu eta Melanie Griffith, Matthew Modine eta Michael Keatonek antzeztu zuten.
• 2001 – Zoolander filma estreinatu zen, Ben Stillerek zuzendu eta idatzi, eta berak eta Owen Wilson, Will Ferrell, Christine Taylor, Milla Jovovich, Jerry Stiller, David Duchovny eta Jon Voight aktoreek antzeztu zutelarik.

• 2015 – NASAko zientzialariek Marten ura badagoela baieztatu zuten.

• 1717 – Juan Ignacio Madariaga, bizkaitar itsasgizona (h. 1771).
• 1774 – Bartolome Oteitza, nafar elizgizon eta politikaria (h. 1836).
• 1814 – Joanes Otsalde, bidarraitar bertsolaria (h. 1897).
• 1842 – Cosme Etxebarrieta, bizkaitar enpresaburu eta politikari errepublikanoa (h. 1903).
• 1876 – Guillermo Torrijos Goyarzu, bilbotar militante sozialista (h. 1942).
• 1879 - Luis Silva, bizkaitar futbolaria (h. 1946).
• 1890 – José María Alonso, euskal tenislaria (h. 1979).
• 1894 – Gregorio Beorlegi, gipuzkoar antzerki eta zinema antzezlea (h. 1959).
• 1896 – Saturnino Legarda, nafar organista eta musikagilea (h. 1970).
• 1904 – Juan Antonio Kareaga, bizkaitar politikari jeltzalea (h. 1964).
• 1910 – Gillermo Amutxastegi, ondarroar puntista (h. 1979).
• 1922 – Cipriano Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (h. 2001).
• 1941 – Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria (h. 2014).
• 1949 – Maria del Mar Lozano Bartolozzi. iruindarra, Letren eta Arteen Extremadurako Errege Akademiako (RAEx) lehen emakume zuzendaria.
• 1951 – Andres Vilariño, gipuzkoar auto pilotua.
• 1961 –
  • Nerea Txapartegi, Bilduko donostiar politikaria.
  • Enrique Zuazua, gipuzkoar matematikaria eta unibertsitateko irakaslea.
• 1970 – Vicente Uritz, nafar futbolari ohia.
• 1973 – Roberto Jiménez, PSNko nafar politikaria.
• 1975 – Arantza Ibarra, bizkaitar publizista, ipuin irakurle eta idazle, musikagile, zinema gidoigile eta zuzendaria.
• 1977 –
  • Gorka Gonzalez, gipuzkoar txirrindulari ohia.
  • Maria Urcelay, gipuzkoar aktorea.
• 1985 – Jonathan Apeztegia, nafar futbolaria.
• 1990 – Julen Telleria, gipuzkoar irrati esataria eta telebista aurkezlea.
• 1994 – Pello Olaberria, gipuzkoar txirrindularia.

• 1597 – Justus Sustermans, flandriar margolaria (h. 1681).
• 1636 – Sofia Dorotea Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburgekoa, alemaniar noblea (h. 1689).
• 1735 – Augustus FitzRoy (Graftongo III. dukea), Britainia Handiko lehen ministroa (h. 1811).
• 1741 – William Brodie, eskoziar altzarigilea eta gauez ezkutuko lapurra (h. 1788).
• 1780 – Élie Decazes, Frantziako lehen ministroa (h. 1860).
• 1803 –
  • Prosper Mérimée, frantziar idazlea, hizkuntzalaria eta arkeologoa (h. 1870).
  • Ludwig Richter, alemaniar margolaria (h. 1884).
• 1819 – Narciso Monturiol, kataluniar asmatzaile eta politikaria (h. 1885).
• 1823 – Alexandre Cabanel, frantziar margolari akademizista (h. 1889).
• 1841 – Georges Clemenceau, Frantziako Errepublikako Lehen Ministroa (h. 1929).
• 1844 – Robert Stout, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1930).
• 1848 – Heinrich Winkler, alemaniar pedagogo eta hizkuntzalaria, euskaran eta altaitar hizkuntzetan aditua (h. 1930).
• 1852 –
  • John French, britainiar militarra, Lehen Mundu Gerran ezaguna (h. 1925).
  • Henri Moissan, frantziar kimikaria, 1906ko Kimikako Nobel Saria (h. 1907).
  • Isis Pogson, britainiar astronomo eta meteorologoa, Royal Astronomical Societyko lehen emakumea (h. 1945).
• 1863 – Karlos I.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1908).
• 1865 – Amelia Orleanskoa, frantziar printzesa eta Portugalgo azken erregina ezkontidea (h. 1951).
• 1870 – Florent Schmitt, frantziar musikagilea (h. 1958).
• 1871 –
  • Gerardo Machado, Kubako presidentea (h. 1939).
  • Pietro Badoglio, Italiako Erresumako lehen ministroa (h. 1956).
• 1876 – José Antonio Ubierna, espainiar legelari eta politikaria, Bizkaiko gobernadore zibila (h. 1964).
• 1881 – Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (h. 1954).
• 1887 –
  • Avery Brundage, estatubatuar enpresaburu eta atleta, Nazioarteko Olinpiar Batzordeko 5. zuzendaria (h. 1975).
  • Beulah Louise Henry, Lady Edison, estatubatuar asmatzailea, 49 patente eta 110 asmakizunen garatzailea (h. 1973).
  • Petru Rocca, korsikar idazle eta nazionalista (h. 1966).
• 1893 – Felix Borboi-Parmakoa, Luxenburgoko duke handi ezkontidea (h. 1970).
• 1897 – Carme Claramunt i Barot, Esquerra Republicana eta Estat Catalàko militantea (h. 1939).
• 1899 – Sylvain Floirat, frantziar enpresaburua (h. 1993).
• 1901 – Ed Sullivan, estatubatuar ikuskizun eta kirol kazetaria, telebista aurkeztea eta egunkarietako zutabegilea (h. 1974).
• 1905 – Max Schmeling, alemaniar boxeolaria (h. 2005).
• 1906 – Mari Carmen Prendes, espainiar aktorea (h. 2002).
• 1907 – Bhagat Singh, Indiako askatasunaren aldeko iraultzaile nagusietako bat (h. 1931).
• 1909 – Al Capp, estatubatuar komikigilea (h. 1979).
• 1910 – Diosdado Macapagal, Filipinetako 9. presidentea (h. 1997).
• 1916 – Peter Finch, australiar aktorea (h. 1977).
• 1918 – Willi Ritschard, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1983).
• 1920 – Mara Natseva, mazedoniar politikari komunista, jugoslaviar partisanoen kidea (h. 2013).
• 1924 – Marcello Mastroianni, italiar aktorea (h. 1996).
• 1925 – Seymour Cray, estatubatuar ingeniaria eta konputagailugintzaren aitzindaria (h. 1996).
• 1928 – Koko Taylor, estatubatuar blues-abeslaria (h. 2009).
• 1929 –
  • Lata Mangeshkar, indiar abeslaria (h. 2022).
  • Nikolai Ryzhkov, Sobietar Batasuneko lehen ministroa (h. 2024).
• 1930 – Immanuel Wallerstein, estatubatuar soziologo eta gizarte-zientifiko historikoa, mundu-sistema analisiaren teoriko nagusia (h. 2019).
• 1932 – Victor Jara, txiletar pedagogoa, antzerki-zuzendaria, poeta, egile abeslaria eta politika aktibista (h. 1973).
• 1933 – Miguel Ortiz Berrocal, espainiar eskultorea (h. 2006).
• 1934 – Brigitte Bardot, frantziar aktore, abeslari eta modeloa.
• 1935 – David D. Kpormakpor, Liberiako estatuburua (h. 2010).
• 1937 –
  • Paz Fernández Felgueroso, asturiar abokatu eta politikaria, Gijóngo alkate ohia.
  • Bob Schul, estatubatuar atleta, olinpiar txapelduna (h. 2024).
• 1938 –
  • Huang Ju, txinatar politikaria eta Shanghaiko alkatea (h. 2007).
  • Ben E. King, estatubatuar soul eta abeslaria (h. 2015).
• 1941 –
  • Peridis, espainiar arkitektoa, marrazkilaria, umoregilea eta idazlea.
  • Edmund Stoiber, alemaniar politikaria, Bavariako ministro-presidentea.
• 1942 – Donna Leon, estatubatuar idazlea.
• 1944 –
  • Yoshitada Yamaguchi, japoniar futbolaria.
  • Miloš Zeman, Txekiar Errepublikako presidentea.
• 1945 –
  • Marielle Goitschel, frantziar eskiatzaile ohia.
  • Fusako Shigenobu, japoniar iraultzaile eta militante komunista.
• 1947 – Sheikh Hasina, Bangladeshko lehen ministroa.
• 1949 – Maria del Mar Lozano, Extremadurako Unibertsitateko irakasle emeritua.
• 1950 – Josef Tošovský, Txekiako lehen ministroa.
• 1952 –
  • Sylvia Kristel, herbeheretar aktorea (h. 2012).
  • David Salle, estatubatuar margolaria.
• 1953 – Otmar Hasler, Liechtensteingo lehen ministro ohia.
• 1954 –
  • Rosi Braidotti, italiar-australiar filosofo eta teorialari feminista garaikidea.
  • Patrick Tosani, frantziar argazkilaria.
• 1956 – Antonio Soler, andaluziar idazle, telebistarako gidoilaria eta prentsan kolaboratzailea.
• 1957 – Conchi Sánchez, Espainiako lehen emakume futbolari profesionala.
• 1958 – Inés Ballester, espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
• 1959 – Margarita del Val, espainiar kimikaria, birologoa eta inmulogoa.
• 1963 – Luis Arce, Boliviako presidentea.
• 1964 – Sergio Dalma, kataluniar abeslaria.
• 1965 – Susana Roza, asturiar kazetaria, telebistako aurkezlea, irakaslea, enpresaburua, hizlaria eta coaching-a.
• 1967 –
  • Mara Gabrilli, brasildar psikologo, publizitate-eragile eta politikaria.
  • Mira Sorvino, estatubatuar aktorea.
• 1968 –
  • Mika Häkkinen, 1 Formulako finlandiar pilotu ohia.
  • Naomi Watts, ingeles-australiar aktorea.
• 1972 – Dita Von Teese, estatubatuar artista burlesque, modelo eta aktorea.
• 1975 – Ana Brnabić, Serbiako lehen ministroa.
• 1977 – Dani Álvarez, galiziar kazetaria.
• 1978 –
  • Dana Loesch, ideologia kontserbadoreko estatubatuar telebista eta irratsaio aurkezlea.
  • Pastora Soler, espainiar abeslaria.
• 1981 –
  • Nihan Büyükağaç, turkiar aktorea.
  • José Manuel Calderón, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
  • Carlos Coloma, espainiar mendi-txirrindulari ohia.
• 1982 –
  • Takeshi Aoki, japoniar futbolaria.
  • Nolwenn Leroy, bretainiar abeslaria.
• 1984 – María Pry, espainiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1987 –
  • Hilary Duff, estatubatuar aktore eta abeslaria.
  • Cecilio Valgañón, errioxar esku huskako pilotari ohia.
• 1990 – Kirsten Prout, kanadar aktorea.
• 1991 – Álex Martínez, espainiar aktorea.
• 2000 - Alemitu Tariku, etiopiar atleta.

• 1104 – Petri I.a Santxez, Nafarroa eta Aragoiko erregea (j. 1068).
• 1428 – Martin III.a Enrikez Lakarrakoa, Nafarroako Erresumako noblea.
• 1792 – Joan Urkitza, bizkaitar arkitekto eta zizelkaria (j. 1714).
• 1941 – Ricardo Duque de Estrada, nafar politikari eta arkeologoa, Llanesen (j. 1870).
• 1943 – Juan José Maiztegi, bizkaitar apaiza (j. 1878).
• 1971 – Amalia Galarraga, gipuzkoar idazle feminista, Madrilen (j. c. 1895).
• 1979 – Tomas Alba Irazusta, Donostiako Herri Batasuneko zinegotzia, Batallón Vasco Españolek eraila (j. 1937).
• 1989 – José Arribas, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Frantzian (j. 1921).
• 2005 – Bitor Lekunberri, Otxabiña, gipuzkoar miliziano komunista (j. 1913).
• 2012 – Juan Maria Orbe, euskal enpresaburua eta EHNE sindikatuko sortzaileetako bat (j. 1944).
• 2015 –
  • Amale Arzelus, gipuzkoar euskaltzalea eta irrati esataria (j. 1924).
  • Ignacio Zoco, nafar futbolaria (j. 1939).
• 2016 – Imanol Urbieta, zarauztar musikari eta idazlea (j. 1934).
• 2021 – Josetxo Zaldua, kazetari eta argazkilari nafar eta mexikarra, Mexikon (j. 1951).

• 782 – Leoba, moja anglosaxoia (j. c. 710).
• 935 – San Wentzeslao I.a Bohemiakoa (j. 907).
• 1197 – Henrike VI.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1165).
• 1691 – Johannes Fatio, suitzar kirurgialari eta obstetrizialaria (j. 1649).
• 1834 – Teresa Cónsul, asturiar moja eta idazlea.
• 1859 – Carl Ritter, alemaniar geografoa (j. 1779).
• 1870 – Bonifacio Ruiz de los Llanos, guda gautxoan zerbitzatu zuen militarra (j. 1791).
• 1873 – Émile Gaboriau, frantziar eleberrigile eta kazetaria, detektibe-eleberrien aitzindaria (j. 1832).
• 1879 – Karl Friedrich Mohr, alemaniar kimikaria eta botikaria (j. 1806).
• 1891 – Herman Melville, estatubatuar idazlea (j. 1819).
• 1895 –
  • Louis Pasteur, frantziar mikrobiologoa (j. 1822).
  • Pálné Veres, hungariar irakasle eta feminista (j. 1815).
• 1899 – Giovanni Segantini, italiar margolaria (j. 1858).
• 1903 – Jesús de Monasterio, espainiar biolin-jotzaile eta musikagilea (j. 1836).
• 1913 – Alfred East, ingeles margolaria (j. 1844).
• 1918 –
  • Georg Simmel, alemaniar soziologoa eta filosofoa (j. 1858).
  • Jean Espagnolle, frantziar apaiza (j. 1828).
• 1932 – Emil Orlík, txekiar margolari, grabatzaile eta litografoa (j. 1870).
• 1953 – Edwin Hubble, estatubatuar astronomoa (j. 1889).
• 1962 – Knud Kristensen, Danimarkako lehen ministroa (j. 1880).
• 1964 – Harpo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (j. 1888).
• 1965 – Sándor Rónai, Hungariako estatuburua (j. 1892).
• 1966 –
  • André Breton, frantziar idazle eta poeta, surrealismoaren sortzaile nagusia (j. 1896).
  • Francisco Sáenz de Tejada, errioxar magistratu eta politikari kontserbadorea, Araba eta Gipuzkoako gobernadore zibila (j. 1895).
• 1970 –
  • Gamal Abdel Nasser, Egiptoko presidentea eta bere garaiko arabiar buruzagirik garrantzitsuena (j. 1918).
  • John Dos Passos, estatubatuar idazle eta margolaria (j. 1896).
• 1975 - Nieves Fariza, galiziar irakasle, sindikalista eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1911).
• 1976 - Margherita Piazzola Beloch, italiar matematikaria, geometria aljebraikoan, topologia aljebraikoan eta fotogrametrian aditua (j. 1879).
• 1978 – Joan Paulo I.a, Aita santua (j. 1912).
• 1981 – Rómulo Betancourt, Venezuelako presidentea (j. 1908).
• 1985 – André Kertész, hungariar argazkilaria (j. 1894).
• 1986 – Robert Helpmann, australiar dantzari, aktorea eta koreografoa (j. 1909).
• 1989 – Ferdinand Marcos, Filipinetako diktadorea (j. 1917).
• 1990 – Dan Davin, zeelandaberritar idazlea (j. 1913).
• 1991 – Miles Davis, estatubatuar jazz tronpeta-jotzailea eta musikagilea, jazz modernoaren joera berrien aitzindaria (j. 1926).
• 1994 – Franco Moschino, italiar moda-diseinatzailea (j. 1950).
• 2000 – Pierre Trudeau, Kanadako lehen ministroa (j. 1919).
• 2003 –
  • Althea Gibson, estatubatuar tenislari eta golflaria, tenis txapelketa bat jokatu zuen lehen kirolari afro-amerikarra (j. 1927).
  • Elia Kazan, greziar jatorriko estatubatuar zinemagilea (j. 1909).
• 2004 – Mulk Raj Anand, indiar idazlea (j. 1905).
• 2005 – Guillermina Medrano, espainiar maistra eta politikaria, Valentziako Udaleko lehenengo emakumezko zinegotzia (j. 1912).
• 2009 – Guillermo Endara Galimany, Panamako presidentea (j. 1936).
• 2010 – Arthur Penn, estatubatuar zuzendari eta ekoizlea (j. 1922).
• 2015 – Abdel Tawab Jusef, arabierazko eta ingelesezko egiptoar idazlea (j. 1928).
• 2016 – Shimon Peres, Israelgo lehen ministroa, presidentea eta 1994ko Bakearen Nobel Saria (j. 1923).
• 2017 – Antonio Isasi-Isasmendi, espainiar zinema zuzendaria, gidoilaria eta zinema ekoizlea (j. 1927).
• 2019 – Ismail Petra Kelantangoa, Kelantango sultana (j. 1949).
• 2022 –
  • Coolio, estatubatuar rap abeslaria (j. 1963).
  • Alfredo Remus, argentinar musikaria (j. 1938).
• 2024 – Kris Kristofferson, estatubatuar country eta folk abeslari eta aktorea (j. 1936).

• Sehaska egutegiko izendegia: Artos, Artozki, Xemein eta Xemen.