Obejmuje tereny Puszczy Kampinoskiej w pradolinieWisły, w zachodniej części Kotliny Warszawskiej. W puszczy, która jest pozostałością po Puszczy Mazowieckiej, zaczęto karczowanie polan, uprawę ziemi i budowę osad w XVII w. Osady rozrastały się w miarę powiększania areału rolnego. W XX wieku sytuacja uległa zmianie. Od końca lat 70. ziemia jest wykupowana przez KPN i stopniowo zalesiana, a osadnictwo ograniczane. Na odtworzenie boru potrzeba 150 lat, by powstał najbardziej cenny drzewostan grądowy – 350 do 400 lat. Powierzchnia parku wynosi 38 544,33 ha, z czego 72,40 ha przypada na Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach w województwie łódzkim[4]. Powierzchnia otuliny – 37 756 ha[4].
Wydmy powstałe w pradolinie Wisły i obszary bagienne są najbardziej charakterystycznymi elementami tutejszego krajobrazu. Wydmy Parku uważane są za najlepiej zachowany kompleks wydm śródlądowych w skali Europy. Tak kontrastowe środowiska sprzyjają różnorodności świata roślin i zwierząt. Bagna porośnięte są roślinnością łąkową, turzycami, zaroślami i lasami bagiennymi, do których należą występujące w Parku lasy olsowe i łęgowe. Najczęściej spotykanym w Puszczy Kampinoskiej zespołem leśnym jest kontynentalny bór sosnowy świeży. Z dębów stanowiących tu ważną domieszkę – około 10% – występują trzy gatunki, dwa rodzime: dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy oraz pochodzący z Amerykidąb czerwony.
Kampinoski Park NarodowyKampinoski Park Narodowy – okolice PalmirKampinoski Park Narodowy – okolice PalmirKampinoski Park Narodowy w wiosennej szacie
Park i dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami, piaszczystymi łachami, wyspami i zaroślami stanowią ważne miejsce bytowania wielu zwierząt. Wśród nich znajdują się gatunki przywrócone naturze: łoś – będący symbolem parku, bóbr oraz ryś.
Tereny Parku mają bogatą historię, związaną z walkami o niepodległość. Miały tu miejsce walki powstańcze w 1794 i 1863, walki armii Poznań we wrześniu 1939, a także walki w 1944. Znajdują się tu: mogiły powstańców z 1863, cmentarz partyzantów, jak również cmentarz w Palmirach, na którym spoczywają Polacy rozstrzelani przez Niemców w latach 1939–1944.
Na terenie parku dozwolona jest turystyka piesza, rowerowa i konna. Służą jej znakowane szlaki turystyczne o długości około 360 km oraz Kampinoski Szlak Rowerowy o długości 144,5 km. W okresie wiosenno-letnim bardzo atrakcyjnym środkiem dojazdu na północno-zachodni skraj parku, do Wilczy Tułowskich, jest zabytkowa Sochaczewska Kolej Muzealna.
Obszar parku został uznany przez Parlament Europejski za ostoję ptaków o randze europejskiej. W 2000 KPN wraz z otuliną został wpisany na listę rezerwatów biosfery jako Rezerwat Biosfery „Puszcza Kampinoska”. Strefę centralną rezerwatu tworzą obszary ochrony ścisłej parku, strefę buforową obszary ochrony częściowej i krajobrazowej, zaś strefą przejściową jest otulina. Strefami ochrony ścisłej uznano 22 obszary o łącznej powierzchni 4636 ha (ok. 12% powierzchni Parku)[5].
Łoś w KPNŻurawie koło OOŚ „Żurawiowe”Kanał Zaborowski
Historia
W latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty (Granica, Sieraków, Zamczysko) za sprawą badań Romana (badania florystyczno-fitosocjologiczne) i Jadwigi (badania geomorfologiczno-geologiczne) Kobendzów[6].
Park został powołany rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 roku[3][6]. Został założony na powierzchni 407 km²[3]. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 września 1997 jego powierzchnia została zmieniona na 385,4433 km²[7].
Lasy zajmują 73,1%[13] powierzchni Kampinoskiego Parku Narodowego. Dominującym siedliskiem roślinnym jest bór świeży[6]. Z dotychczas zarejestrowanych na terenie Parku 1442 gatunków roślin naczyniowych wyginęło co najmniej 30 gatunków, z czego 14 to taksony chronione. 103 gatunki uznano za zagrożone. Związane one były głównie z siedliskami i zbiorowiskami wilgotnymi lub mokrymi[13].
Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego znajdują się 22 obszary ochrony ścisłej (dawne rezerwaty ścisłe) o łącznej powierzchni 4636 ha, co stanowi 12% obszaru Parku[14]. Należą do nich[15]:
↑ abMarek Ferchmin, Anna Matysiak: Cenne elementy flory i roślinności w kampinoskim Parku Narodowym oraz kierunki ich ochrony, [w:] „Parki Narodowe” nr 4/2005, ISSN 0867-6550, s. 14–19.