Kwas selenowy
|
|
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
H
2SeO
4
|
| Masa molowa
|
144,97 g/mol
|
| Wygląd
|
bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
7783-08-6
|
| PubChem
|
1089
|
| DrugBank
|
DB11068
|
|
|
| Niebezpieczeństwa
|
| Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-03-19]
|
|
|
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
|
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[2]
|
|
|
|
|
| Zwroty H
|
H301, H331, H373, H410
|
| Zwroty P
|
P261, P273, P301+P310, P311, P501[3]
|
|
|
| Europejskie oznakowanie substancji
|
| oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
|
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[2]
|
|
|
Toksyczny
(T)
|
Groźny dla
środowiska
(N)
|
|
|
|
| Zwroty R
|
R23/25, R33, R50/53
|
| Zwroty S
|
S1/2, S20/21, S28, S45, S60, S61
|
|
|
| NFPA 704
|
Na podstawie
podanego źródła[4]
|
|
|
|
|
| Numer RTECS
|
VS6575000
|
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Kwas selenowy (nazwa Stocka: kwas selenowy(VI)), H
2SeO
4 – nieorganiczny związek chemiczny, mocny kwas zawierający selen sześciowartościowy.
Właściwości
Kwas selenowy krystalizuje w temperaturze 58 °C, łatwo ulega przechłodzeniu i występuje jako lepka, higroskopijna ciecz. Tworzy krystaliczne mono- i dihydraty (o temperaturach topnienia odpowiednio 26 i −51,7 °C). Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie. Silnie żrący. Jest silniejszym utleniaczem niż kwas siarkowy (na gorąco roztwarza złoto), ma też nieco większą moc. Podczas ogrzewania rozkłada się z wydzieleniem tlenu[5]:
- 2H
2SeO
4 → 2H
2SeO
3 + O
2↑
Otrzymywanie
Ze względu na nietrwałość trójtlenku selenu SeO
3, otrzymywanie kwasu selenowego przez rozpuszczenie SeO
3 w wodzie nie ma zastosowania praktycznego. Możliwe metody otrzymywania to
- SeO
2 + H
2O
2 → H
2SeO
4
- H
2SeO
3 + Cl
2 + H
2O ⇌ H
2SeO
4 + 2HCl
- Reakcja jest egzotermiczna, jednak aby zapobiec jej cofaniu w stronę substratów, powstałego halogenowodoru (np. HCl) nie można usuwać przez ogrzanie, lecz wytrąca się go dodatkiem Ag
2CO
3[6].
- Proces można przeprowadzić wychodząc z soli srebrowej kwasu selenawego[5]:
- Ag
2SeO
3 + Br
2 + H
2O → H
2SeO
4 + 2AgBr↓
- Możliwe jest też utlenianie chlorem selenu pierwiastkowego w postaci zawiesiny w wodzie:
- Se + 4H
2O + 3Cl
2 → H
2SeO
4 + 6HCl
Zastosowanie
Kwas selenowy jest stosowany jako utleniacz w jubilerstwie oraz do otrzymywania związków selenoorganicznych.
Toksyczność
Kwas selenowy może kumulować się w organizmie. Powoduje wypadanie włosów i paznokci, zmiany na skórze oraz anemię.
Pierwsza pomoc
Przy kontakcie kwasu ze skórą lub oczami należy zmyć go dużą ilością wody.
Przy połknięciu należy podać choremu dużą ilość wody i spowodować wymioty.
Należy też niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Działanie na organizmy wodne
Substancja jest silnie toksyczna dla organizmów wodnych.
Przypisy
- ↑ a b c d e David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-86, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b związki selenu, z wyjątkiem selenku siarczku kadmu oraz związków wymienionych w innym miejscu niniejszego załącznika, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28] (ang.).
- ↑ Selenic acid solution (nr 481513) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Kwas selenowy (nr 481513) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 998–999.
- ↑ V. Lenher, C.H. Kao. The preparation of selenic acid and of certain selenates. „Journal of the American Chemical Society”. 47 (6), s. 1521–1522, 1925. DOI: 10.1021/ja01683a005.
