Senatorowie I kadencji zostali wybrani 4 i 18 czerwca 1989 oraz w wyniku wyborów uzupełniających przeprowadzonych 8 października 1989, 4 i 18 lutego 1990 oraz 27 maja i 10 czerwca 1990. Kadencja senatorów rozpoczęła się z dniem drugiej tury wyborów parlamentarnych (18 czerwca 1989), a zakończyła się 25 listopada 1991[1].
W wyniku wyborów parlamentarnych w 1989 (tzw. wyborów kontraktowych[2] lub czerwcowych[3]) wybrano 100 senatorów. Były to pierwsze wybory do Senatu w powojennej historii Polski – izba ta została zlikwidowana na skutek sfałszowanego w 1946 przez komunistów referendum. Utworzenie Senatu oraz przeprowadzenie do niego całkowicie wolnych oraz demokratycznych wyborów było jednym z podstawowych uzgodnień Okrągłego Stołu, które solidarnościowa opozycja zawarła ze skupioną wokół PZPR władzą[4].
7 kwietnia 1989 Sejm PRL dokonał nowelizacjikonstytucji, wprowadzając do niej instytucję Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5], a także uchwalił ordynację wyborczą. Zgodnie z nią senatorowie zostali wybrani w 49 okręgach wyborczych obejmujących obszar poszczególnych województw – w 47 wybierano po dwie osoby, a w 2 – warszawskim i katowickim – po trzech przedstawicieli do izby wyższej[6]. 29 grudnia 1989 dokonano kolejnej zmiany konstytucji – nazwę Polska Rzeczpospolita Ludowa zastąpiono nazwą Rzeczpospolita Polska, tym samym senatorowie Senatu PRL stali się senatorami Senatu RP[7].
99 spośród 100 senatorów wyłonionych w wyborach czerwcowych zostało wybranych jako przedstawiciele opozycyjnego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. 92 z nich wygrało już 4 czerwca, pozostałych 7 zwyciężyło w ponownym głosowaniu z 18 czerwca[8][9][10]. 1 mandat uzyskał niezależny kandydat Henryk Stokłosa[11], który został wybrany w drugiej turze[10].
Wśród senatorów wybranych w wyborach kontraktowych znalazło się 6 kobiet i 94 mężczyzn. Cztery osoby spośród nich legitymowały się stażem parlamentarnym – w różnych kadencjach Sejmu PRL zasiadali uprzednio Gustaw Holoubek[12], Edmund Osmańczyk[13], Ryszard Reiff[14] i Stanisław Stomma[15]; mandat poselski sprawowała wcześniej również Dorota Simonides, która wygrała jedne z wyborów uzupełniających do izby wyższej[16].
Przed zakończeniem I kadencji wygasł mandat 5 senatorów[17] (we wszystkich przypadkach na skutek śmierci parlamentarzysty). Grzegorz Białkowski nie dożył dnia złożenia ślubowania. Po jego śmierci, a także po zgonach Edmunda Osmańczyka i Adama Stanowskiego, przeprowadzano trzykrotnie wybory uzupełniające. Mandaty po Mieczysławie Tarnowskim i Janie Józefie Lipskim pozostały nieobsadzone do końca kadencji – senatorowie ci zmarli już po uchwale Sejmu RP z 9 marca 1991, która przewidziała na jesień tego samego roku rozwiązanie obu izb parlamentu i przeprowadzenie w pełni wolnych wyborów[18].
Pierwsze posiedzenie Senatu I kadencji rozpoczęło się w dniu 4 lipca 1989 w Sali Posiedzeń Sejmu[19]. Funkcję marszałka seniora pełnił najstarszy wiekiem senator – Stanisław Stomma[20].
Pogrubieniem wyróżniono imiona i nazwiska senatorów wyłonionych w I turze wyborów. Kolorem szarym wyróżniono senatorów, których mandat wygasł w czasie trwania kadencji izby.
Obywatelski Klub Parlamentarny – 67 senatorów; funkcję zastępcy przewodniczącego klubu poselsko-senatorskiego pełnił Roman Duda[43];
Klub Parlamentarny Unii Demokratycznej – 29 senatorów; funkcję zastępcy przewodniczącego klubu poselsko-senatorskiego pełniła Zofia Kuratowska[44]; KP UD powstał 4 stycznia 1991[45].
Dwóch parlamentarzystów izby wyższej na koniec kadencji pozostawało senatorami niezrzeszonymi[46].
↑ abcdeObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 150).
↑ abcdObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 czerwca 1989 r. o wynikach ponownego głosowania i wynikach wyborów do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 18 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 152).
↑Uchwała Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 4 lipca 1989 r. w sprawie wyboru Marszałka Senatu (M.P. z 1989 r. nr 22, poz. 160).
↑ abcUchwała Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 4 lipca 1989 r. w sprawie wyboru wicemarszałków Senatu (M.P. z 1989 r. nr 22, poz. 162).
↑ abcUchwała Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 4 lipca 1989 r. w sprawie wyboru członków Prezydium Senatu (M.P. z 1989 r. nr 22, poz. 163).
↑ abUchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 marca 1990 r. w sprawie zmian w składzie osobowym Prezydium Senatu (M.P. z 1990 r. nr 13, poz. 97).
↑ abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 października 1989 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów uzupełniających do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 8 października 1989 r. w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa piotrkowskiego (M.P. z 1989 r. nr 35, poz. 269).
↑ abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 6 lutego 1990 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych dnia 4 lutego 1990 r. w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa opolskiego (M.P. z 1990 r. nr 5, poz. 38).
↑ abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 lutego 1990 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych dnia 18 lutego 1990 r. w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa opolskiego (M.P. z 1990 r. nr 8, poz. 56).
↑ abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 29 maja 1990 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych dnia 27 maja 1990 r. w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa lubelskiego (M.P. z 1990 r. nr 22, poz. 172).
↑ abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 12 czerwca 1990 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych dnia 10 czerwca 1990 r. w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa lubelskiego (M.P. z 1990 r. nr 24, poz. 180).
