1758

**1758. po kalendarima**
Gregorijanski	1758. (MDCCLVIII)
Ab urbe condita	2511.
Islamski	1171–1172.
Iranski	1136–1137.
Hebrejski	5518–5519.
Bizantski	7266–7267.
Koptski	1474–1475.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1813–1814.
• Shaka Samvat	1680–1681.
• Kali Yuga	4859–4860.
	Kineski
• Kontinualno	4394–4395.
• 60 godina	Yang Zemlja Tigar; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11758.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1720-e 1730-e 1740-e – 1750-e – 1760-e 1770-e 1780-e
Godine:	1755 1756 1757 – 1758 – 1759 1760 1761

Ovo je članak o godini 1758.

Godina 1758 (MDCCLVIII) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

20. 1. - François Mackandal, pobunjeni rob na francuskom Santo Domingu je spaljen na lomači.
22. 1. - Sedmogodišnji rat: ruske snage na čelu sa Fermorom zauzele Königsberg u istočnoj Pruskoj.

17. 2. - Dimitrije Obradović je zakaluđeren u Hopovu pod imenom Dositej, u aprilu je rukopoložen za đakona u Karlovcima (odlazi iz manastira u novembru 1760).
22. 2. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Britanska flota pod Edwardom Boscawenom kreće iz Engleske prema Severnoj Americi.
27. 2. - Ruski kancelar Aleksej Bestužev-Rjumin je lišen odličja i uhapšen. Nasleđuje ga Mihail Ilarionovič Voroncov (do 1765).
28. 2. - Sedmogodišnji rat: Pomorska bitka kod Kartahene u Španiji: Britanci su sprečili tri francuska broda da se priključe francuskoj floti koja je blokirana u luci - ova će se na kraju vratiti u Tulon, pošto nije mogli napustiti Mediteran i pomoći Louisbourgu u Novoj Škotskoj.

16. 3. - Indijanci Komanči napali i uništili misiju Santa Cruz de San Sabá, postavljenu među njihovim neprijateljima Apačima u španskom Teksasu, blizu današnjeg Menarda.
mart? - Crnogorska delegacija sa vladikom Vasilijem u Petrogradu: iznosi krupne i nerealne zahteve, u delegaciji je nesloga, Rusi daju neke manje novčane sume.^[1]^[2]^[3]
21. 3. - Maratsko osvajanje severozapadne Indije: udružene snage Marati i Sika zauzimaju Sirhind od duranijskih Afganaca, zatim kreću ka Lahoreu.

April/Travanj – Jun/Lipanj

1. 4. - Papa je, na nagovor ministra Pombala, imenovao kardinala Saldanhu da istraži optužbe protiv jezuita - ovaj već u maju izjavljuje da su jezuiti krivi (Saldanha je u julu imenovan za patrijarha Lisabona).
20. 4. - Maratsko-sičke snage zauzimaju Lahore od Afganaca, kasnije će zauzeti i Pešavar.
22. 4. - Magda Logomer iz Križevaca osuđena na smrt kao vještica.
25. 4. - Rezolucija Marije Terezije o ispunjavanju rezolucija iz prethodnih godina (od 1752) u vezi Srba.^[4]
26. 4. - Umro je Borommakot, kralj Ayutthaye (dan. Tajland). Prvo ga nasleđuje mlađi sin Uthumphon, međutim stariji Ekkathat, ranije poslat u manastir, u avgustu traži i dobija krunu (do 1767), poslednji je kralj Ayutthaye, pre nego što je sruše konbaunški Burmanci.
proleće - Seobe u Rusiju: u Kijev je stigla najveća grupa od oko 1.000 ljudi; ove godine stiže i 150 Crnogoraca (vladika Vasilije je obećavao nekoliko hiljada).^[5]

1. 5. - Nakon kraće opsade, Britanci su zauzeli francuski Saint-Louis, Senegal, važan za trgovinu robovima i gumom (Francuzi se vraćaju 1779).
3. 5. - Umro je papa Benedikt XIV.
4. 5. - Sedmogodišnji rat, Treći šleski rat: Prusi stavili Olmütz (Olomouc u Moravskoj) pod opsadu.
12. 5. - Pombalov dekret određuje aproprijacije kako bi Lisabon bio obnovljen prema rešektastom planu.

5 - 12. 6. - Sedmogodišnji rat: Napad na St Malo: Britanci se iskrcali u Bretanji, nisu napali grad ali su zapalili 30 piratskih i stotinak drugih plovila. Francuzima je u stvari bilo drago što ekspedicija nije otišla u Flandriju, gde bi se koordinirala sa |Ferdinandom od Braunšvajga.
9. 6. - Middletonska željeznica: aktom parlamenta je ratifikovana gradnja pruge kod Leedsa za prijenos ugljena - oko 1,5 km, konjska vuča, drvene šine do 1799, parna vuča od 1812.
9 - 10. 6. - Pomorska bitka kod rta Palos: Španjolci nanijeli gubitke alžirskim korsarima.
23. 6. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Krefelda u kojoj prusko-hanoveranska vojska na čelu s Ferdinandom od Braunschweig-Wolfenbüttela nanosi poraz francuskoj vojsci koja je odbačena na lijevu obalu Rajne.
30. 6. - Sedmogodišnji rat, Treći šleski rat: Bitka kod Domstadtla (Domašova u Češkoj): Austrijanci pod Laudonom i Siskovitsem uništili konvoj s namirnicama za opsadu Olomouca - Fridrih prekida opsadu 2. jula i povlači se iz Moravske.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

5. 7. - Predstavka katoličkih biskupa protiv pravoslavnih u mletačkoj Dalmaciji; bivši generalni providur Frančesko Grimani, upitan od Senata, uzima ih u zaštitu od "preterane apostolske revnosti".^[6]

6. 7. - Carlo della Torre di Rezzonico, biskup Padove, izabran je za papu pod imenom Klement XIII. (do 1769).
6 - 8. 7. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Bitka kod Carillona ili Ticonderoge francuska je pobeda, Britanci su izgubili 1.000 ljudi u frontalnom napadu bez artiljerije.
8. 7. - Sedmogodišnji rat: Hanoverske trupe uzimaju od Francuza Düsseldorf nakon opsade, ali gube ga već početkom avgusta.
26. 7. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Opsada Louisbourga u Kanadi završava predajom francuskog garnizona Britancima čime je Francuska izgubila svoju glavnu pomorsku bazu, a preostale kolonije u Novoj Francuskoj ostale praktički odsječene od matice.

1. 8. - U Parizu blagoslovljena zemlja na kojoj će stajati crkva sv. Genoveve, prema zavetu kralja Luja XV iz 1744 - počelo je kopanje temelja, crkva je završena tek 1790, uglavnom će služiti kao Panthéon.
7 - 16. 8. - Sedmogodišnji rat: Napad na Cherbourg - Britanci su zauzeli grad u Normandiji na nekoliko dana i uništavali luku u fortifikacije.
15 - 24. 8. - Sedmogodišnji rat: Rusi su opsedali Küstrin na Odri, srušeno je preko 300 kuća.
19. 8. - Breve pape Klementa XIII. Carissima in Christo filia daje titulu Apostolsko veličanstvo vladarima Ugarske - Marija Terezija propisuje titulu "Apostolski kralj Ugarske", može imenovati crkvene dostojanstvenike.
25. 8. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Zorndorfa (dan. Sarbinowo na zapadu Poljske) u kojoj pruski kralj Friedrich II prolazi nerješeno sa ruskim snagama u dolini Odre. U ruskoj vojsci su bile i srpske jedinice.^[7]
27. 8. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Britanci zauzimaju Fort Frontenac (dan. Kingston u Ontariju).
27. 8. - Umrla je španska kraljica Barbara Portugalska; Fernando VI zapada u tešku melanholiju sve do svoje smrti godinu dana kasnije - "godina bez kralja".

3. 9. - U Lisabonu na kočiju sa portugalskim kraljem Joseom I otvorena vatra iz pušaka i pištolja u kojoj je Joao lakše ranjen; njegov premijer markiz od Pombala započinje tajnu istragu usmjerenu protiv plemića i jezuitskog reda, a koja će dovesti do procesa Távorama.
11. 9. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Saint-Casta - Britanci su se ponovo iskrcali u Bretanji, ali sada su potučeni, tako da odustaju od sličnih poduhvata.
14. 9. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Bitka kod Fort Duquesnea u kojoj francuske snage nanose poraz Britancima i privremeno spriječavaju njihov prodor u područje Ohioa.
15. 9. - Umro je Adina Beg, poslednji mogulski guverner Pendžaba, praktično nezavisan vladar - dolazi do haosa u zemlji.
ca. septembar - Jovan Rajić boravi u Hilandaru, u kome su srpski monasi manjina u ovo vreme. Sakuplja građu za istoriju (objavljenu 1794-95).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

10. 10. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Lutterberga u dan. Donjoj Saksoniji je francuski uspeh.
14. 10. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Hochkircha u kojoj Austrijanci pod Daunom nanose težak poraz pruskom kralju Friedrichu II, koji je tada izgubio četvrtinu svoje cjelokupne vojske.
18. 10. - Upaljena je visoka peć železare Sv. Antonija (St.-Antony-Hütte) u Osterfeldu, prva železara u Ruru, začetak koncerna MAN.

23. 11. - U pismu hrvatskom banu, Marija Terezija oslobađa Magdu Logomer - kraj velikih progona veštica u Hrvatskoj. Magdu je pregledao caričin lekar Gerard van Swieten.
25. 11. - Sedmogodišnji rat, Francuski i indijanski rat: Francuske snage napuštaju Fort Duquesne koji će potom preuzeti Britanci i preimenovati u Fort Pitt (današnji Pittsburgh).

3. 12. - Raniji ambasador u Beču, Étienne-François de Choiseul postaje prvi ministar Francuske (do 1770), nakon što je položaj bio upražnjen 15 godina. Choiseul je takođe zadužen za inostrane poslove (1758-61. i 1766-70)
13. 12. - Brod Duke William sa deportovanim Akadijcima potonuo na Atlantiku, stradalo 360 ljudi.
25. 12. - Halleyjeva kometa: Johann Georg Palitzsch je vidio kometu čiji je povratak Edmond Halley predvidio 1705. (u perihelu je sljedećeg marta).
30. 12. - Prstenasto pomračenje Sunca, u sh. krajevima prekriveno 96-98% diska^[8].
30. 12. - Treći Versajski ugovor: Francuska obnavlja savez sa Austrijom, ali ne pominju se Šleska za Austriju ili Austrijska Nizozemska za Francusku.

Kroz godinu

Previranje na čelu Pećke patrijaršije - zadužena je kod fanariota, sve više zavisi od Grka iz Carigradske patrijaršije. Nakon Gavrila III, brzo se smenjuju Vikentije, Pajsije II i Gavrilo IV (do 1759, ili Kirilo II već 1758^[9]).
Mehmed-paša Kukavica podigao 80 zdanja u bosanskom pašaluku 1852-58: četiri džamije, jednu medresu, četiri mekteba, pet ćuprija, tri karavan-saraja, jedan hamam i jedan bezistan s više dućana i obezbedio prihode za njihovo održavanje (po cenu velikog uzimanja od stanovništva).^[10]
^[11]
Anica Bošković: Razgovor pastirski varhu porođenja Gospodinova jedne djevojčice Dubrovkinje.
Mihalj Šilobod: Aritmetika Horvatszka.
Rukopisna zbirka "Popijevke slovinske skupjene g. g. 1758 u Dubrovniku".
Nove crkve: Seget Donji (Gospe od Ružarija); u Sremskoj Kamenici (Rođenja Presvete Bogorodice). Završena gradnja i uređenje Franjevačkog samostana u Baču. Saborna crkva u Sremskim Karlovcima gradi se 1758-62, "pobeda barokne arhitekture kod Srba".
U Bosni su ostala još samo tri franjevačka samostana (bilo ih je 17 u 1623.).^[12]
c. - Pesma "Dva Baletića" u Njegoševom "Ogledalu srpskom II".^[13]
Nauka i tehnika:

Dubrovački filozof i naučnik Ruđer Bošković objavljuje znamenito djelo Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in nalura existentium.
- 1758-59 - Deseto izdanje Linejeve Systema Naturae, početak zoološke nomenklature.
- François Quesnay: Tableau économique, ekonomski model, osnova za fiziokratsku školu.
- c. François Poulletier de la Salle izolirao kolesterol.
- John Dollond: Account of some experiments concerning the different refrangibility of light - otkrio je način proizvodnje ahromatskih sočiva, za šta je dobio Copleyevu medalju.
- Axel Fredrik Cronstedt izdaje pionirsko delo mineralogije: Försök til mineralogie, eller mineral-rikets upställning , "Pokušaj mineralogije, ili uređenje mineralnog kraljevstva".

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1758.

3. 2. - Valentin Vodnik, slovenski prosvetitelj († 1819)
9. 3. - Franz Joseph Gall, pionirski neuroanatom († 1828)
28. 4. - James Monroe, peti predsjednik SAD († 1831)
6. 5. - Maximilien Robespierre, revolucionar († 1794)
6. 5. - André Masséna, maršal Francuske († 1817)
17. 5. - Honoré IV, knez Monaka († 1819)
27. 7. - Ivan Antun Kaznačić, dubrovački kapetan († 1850)
5. 8. - Go-Momozono, japanski car († 1779)
20. 9. - Jean-Jacques Dessalines, vođa haićanske revolucije († 1806)
29. 9. - Horatio Nelson, britanski admiral († 1805)
11. 10. - Heinrich Wilhelm Olbers, astronom († 1840)
16. 10. - Noah Webster, leksikograf († 1843)
Emanuilo Janković, pisac, knjižar († 1791)
Dalaj Lama VIII († 1804)
Osman Pazvanoglu, gospodar Vidina († 1807)
Anta Bogićević, vojvoda Prvog ustanka († 1813)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1758.

13. 3. - Andrija Jambrešić, leksikograf (* 1706)
17. 3. - Stanislav Radonjić, crnogorski guvernadur (* 1690)
26. 4. - Borommakot, kralj Ajutaje (Sijama) (* ca. 1681)
3. 5. - Benedikt XIV, papa (* 1675)
12. 6. - August Wilhelm, mlađi brat Fridriha Velikog (* 1722)
14. 8. - Ali-paša Hekimoglu, osmanski državnik (* 1689)
27. 8. - Barbara Portugalska, španjolska kraljica (* 1711)
5. 9. - Dmitrij Vinogradov, pionir ruskog porcelana (* ca. 1720)
14. 10. - James Francis Edward Keith, škotski vojnik više vojski, pruski feldmaršal (* 1696)
14. 10. - Wilhelmine, sestra Fridriha Velikog (* 1709)
5. 11. - Hans Egede, misionar na Grenlandu (* 1686)
27. 11. - Senesino, kastrat (* 1686)
Vikentije Stefanović, pećki patrijarh
Pajsije II Grk, pećki patrijarh

Reference

↑ Istorija s. n. IV-1, 508-9
↑ Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs
↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 262
↑ Istorija s. n. IV-1, 248
↑ Istorija s. n. IV-2, 53
↑ Istorija s. n. IV-1, 249
↑ Annular Solar Eclipse of 1758 December 30, NASA
↑ Istorija s. n. IV-1, 544
↑ Istorija s. n. IV-1, 445-6
↑ Likovna umetnost 18. i 19. veka. rastko.rs
↑ Književnost u Bosni i Hercegovini. rastko.rs
↑ Ogledalo srpsko II. rastko.rs

Literatura

Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

[1] Istorija s. n. IV-1, 508-9

[2] Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs

[3] Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine. rastko.rs

[4] Istorija s. n. IV-1, 262

[5] Istorija s. n. IV-1, 248

[6] Istorija s. n. IV-2, 53

[7] Istorija s. n. IV-1, 249

[8] Annular Solar Eclipse of 1758 December 30, NASA

[9] Istorija s. n. IV-1, 544

[10] Istorija s. n. IV-1, 445-6

[11] Likovna umetnost 18. i 19. veka. rastko.rs

[12] Književnost u Bosni i Hercegovini. rastko.rs

[13] Ogledalo srpsko II. rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]