1934

**1934. po kalendarima**
Gregorijanski	1934. (MCMXXXIV)
Ab urbe condita	2687.
Islamski	1352–1353.
Iranski	1312–1313.
Hebrejski	5694–5695.
Bizantski	7442–7443.
Koptski	1650–1651.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1989–1990.
• Shaka Samvat	1856–1857.
• Kali Yuga	5035–5036.
	Kineski
• Kontinualno	4570–4571.
• 60 godina	Yang Drvo Pas; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11934.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1900-e 1910-e 1920-e – 1930-e – 1940-e 1950-e 1960-e
Godine:	1931 1932 1933 – 1934 – 1935 1936 1937

Godina 1974 (MCMXXXIV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak.

1934:
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12
Rođenja • Smrti

Događaji

Januar/Siječanj

1. 1. - Fiorello H. La Guardia postaje gradonačelnik New Yorka (do 1945).
1. 1. - U Nemačkoj stupa na snagu Schriftleitergesetz ("Urednički zakon"): nearijevcima zabranjen rad u novinarstvu.
1. 1. - Na britanskoj Jamajci uhapšen jedan od osnivača rastafarijanstva Leonard Howell, optužen za pobunu.
2. 1. - Pronađena sumerska Vaza iz Warke.
3. 1. - Liberal Gheorghe Tătărescu novi rumunjski premijer (1934-37 i 1939-40), umjesto Iona Duce, ubijenog potkraj prošle godine od Željezne garde.
4. 1. - Eksplodirala bomba ispred jugoslovenskog konzulata u Klagenfurtu^[1].
6. 1. - Završeno primirje u Ratu za Čako, paragvajska vojska nastavlja napredovanje protiv bolivijske.
7. 1. - Prvi put objavljen strip Flash Gordon.
8. 1. - Afera Stavisky: proneveritelj Alexandre Stavisky pronađen mrtav - skandal će doprineti padu francuske vlade.
13. 1. - Kuomintangove snage likvidirale Fujiansku narodnu vladu.
15. 1. - Komandant kubanske vojske Fulgencio Batista iznudio odlazak predsednika Ramóna Graua.
15. 1. - Nepalsko-biharski zemljotres, najmanje 6.000 mrtvih.
20. 1. - U Nemačkoj donesen Zakon o poretku nacionalnog rada: u preduzećima se sprovode firerski princip i koncept narodne zajednice (šefovi su vođe, odgovorni za dobrostanje zaposlenih).
26. 1. - Potpisan Nemačko-poljski pakt o nenapadanju - priznate granice, okončan carinski rat (odbačen od Hitlera 1939).
26. 1. - 10. 2. - XVII kongres SKP(b): na izboru za Centralni komitet, Staljin dobio mnogo više negativnih glasova od šefa lenjingradske partije Sergeja Kirova. Od 139 izabranih u CK, 97 je ubijeno u vreme Velike čistke 1937-39.

Nikola Uzunović, premijer KJ jan. - dec. 1934.

27. 1. - Nova jugoslovenska vlada: Nikola Uzunović umesto Milana Srškića.
30. 1. - Zakon o rekonstrukciji Rajha - napušten koncept savezne republike, vlast pripada centralnoj vladi Nemačke.
30. 1. - Sovjetski balon Osoaviahim-1 dostigao 22.000 m visine, ali se razbio pri spuštanju.

Februar/Veljača

6. 2. - Kriza 6. februara 1934. - krajnji desničari izazvali nerede u Parizu, što se smatra pokušajem puča. Ovo će levičarima biti podsticaj za formiranje Narodnog fronta.
7. 2. - Francuski socijalistički premijer Édouard Daladier dao ostavku, zameniće ga konzervativac Gaston Doumergue, na čelu "Vlade nacionalnog saveza".
9. 2. - U Atini potpisan Balkanski pakt (Jugoslavija, Rumunija, Grčka i Turska), kojim se garantuju granice balkanskih država. Pakt je dopuna Male Antante, slabi ga neulazak Bugarske.

13. 2. - Sovjetski brod Čeljuskin stradao od leda u Čukotskom moru, posada spasena u aprilu.
12 - 16. 2. - Austrijski građanski rat između socijaldemokrata i diktatorske vlade Engelberta Dolfusa - nekoliko stotina mrtvih, zabranjena socijaldemokratska partija i s njom povezani sindikati.
februar - Iračka vlada predviđa regrutaciju i širenje vojske, čemu se Kurdi i šiitski Arapi protive.
21. 2. - U Nikaragvi ubijen revolucionar Augusto César Sandino, simbol otpora američkoj dominaciji; ubijen je od strane Nacionalne garde budućeg diktatora Anastasija Somose.
22. 2. - Prikazan film It Happened One Night.
23. 2. - Leopold III od Belgije stupio na presto nakon smrti oca Alberta I (1934-50, od 1940. pod okupacijom, od 1944. sa regentom).
25. 2. - Levičarski nadrealisti na čelu sa André Bretonom "sude" Salvadoru Dalíju.
27. 2. - Georgi Dimitrov i još dvojica bugarskih komunista izručeni iz Berlina u Moskvu, jer su dobili sovjetsko državljanstvo nakon oduzetog bugarskog.
28. 2. - Hitler privoleo SA i vojsku na sporazum: samo vojska može nositi oružje, a Smeđe košulje su zadužene za pred- i postvojničku obuku (Ernst Röhm je besan zbog ovoga).

Mart/Ožujak

1. 3. - Bivši kineski car Pu Yi zvanično krunisan za cara japanske marionetske države Mandžukuo, pod imenom Kang-te.
2. 3. - U francuskom Tunisu osnovana nacionalistička partija Neo Destour - vladajuća partija nezavisnog Tunisa 1956-2011, pod različitim imenima.
8. 3. - Švedski princ Sigvard Bernadotte se oženio pučankom, zbog čega će izgubiti titulu.
12. 3. - Državni starešina (šef države i vlade) Estonije Konstantin Päts izvršio puč uz podršku vojske i zabranio sve partije nakon izbornog uspeha desničarskog pokreta veterana Vaps (do okupacije 1940).
16. 3. - 6. dodjela Oscara: najbolji film je Cavalcade.
17. 3. - Potpisani Rimski protokoli: Austrija, Mađarska i Italija protiv Nemačke i Jugoslavije.
19. 3. - Nesreća u kamenolomu kod Banjice, Drenički srez na Kosovu, stradalo 14 radnika.
21. 3. - Hitler pokreće Arbeitsschlacht (Bitka rada) - zapošljavanje nezaposlenih na javnim radovima, gradnji autoputeva, stanova, reklamaciji zemljišta.
24. 3. - Tydings–McDuffie Act uspostavlja proces kojim će Filipini dobiti nezavisnost od SAD nakon desetogodišnjeg perioda (zapravo 1946, nakon japanske okupacije 1942-45).
28. 3. - Zakon o suzbijanju (s)polnih bolesti: u Kraljevini Jugoslaviji je zabranjena prostitucija (na snazi od 1. jula). Propisan je i lekarski pregled za muškarce pre stupanja u brak (suspendovano u aprilu 1935^[2]).
28. 3. - Članovi organizacije "Ustaša" Petar Mijat Oreb, Josip Begović i Antun Podgorelec osuđeni na smrt zbog spremanja atentata na kralja (Oreb i Begović pogubljeni u maju).
29. 3. - Osnovan prvi jaht-klub u Srbiji, danas Akademski jedriličarski klub Beograd.
31. 3. - Zemun priključen Beogradu.

April/Travanj

15. 4. - Inauguriran italijanski grad Sabaudia.
16. 4. - Ustanovljeno zvanje Heroj Sovjetskog Saveza - prvi dobitnici su učesnici spasavanja posade "Čeljuskina", završenog pre tri dana; oznaka sa zlatnom zvezdom se daje od 1939.
16. 4. - Prikazan film Tarzan and His Mate, drugi sa Johnny Weissmullerom.
19. 4. - Hitler primio bugarskog premijera Mušanova kojem ukazuje da mu se ne sviđa ideja Balkanskog pakta^[3].
19. 4. - U Njujorku prikazan film Stand Up and Cheer! - proboj za Shirley Temple koja do kraja godine postaje velika zvezda.
20. 4. - Heinrich Himmler ima komandu nad svim policijskim snagama u Nemačkoj.
21. 4. - Katastrofalna eksplozija u rudniku Kakanj, 127 poginulih.
21. 4. - Objavljena "Hirurgova fotografija" navodnog čudovišta iz Loch Nessa - podvala.
24. 4. - Patentirane Hammond orgulje.
25. 4. - Pretpremijera filma L'Atalante.
27. 4. - Peta kampanja opkoljavanja Sovjeta Jiangxi, treća faza: nacionalisti razbili komuniste i uzeli im Guangchang.

Maj/Svibanj

1. 5. - Novi ustav Austrije: klerikalno-korporatistička država, jedina partija Otadžbinski front.
4. 5. - Prikazan film Manhattan Melodrama.
5. 5. - Obnovljen Sovjetsko-poljski pakt o nenapadanju iz 1932.
10. - 25. 5. - Rat za Čako: Bitka kod Cañada Strongest je najveća bolivijska pobeda u ovom ratu sa Paragvajom.
15. 5. - Latvijski premijer Kārlis Ulmanis zavodi ratno stanje i raspušta parlament (do okupacije 1940).

maj - Najezda "golubačke mušice" u Srbiji^[4]
19. 5. - U Bugarskoj državni udar organizacije Zveno i Vojnog saveza uz pomoć vojske, predsednik vlade Kimon Georgijev. Pomirljivo sa Jugoslavijom.
23. 5. - Boni i Klajd ubijeni u zasedi na seoskom putu u Lujzijani.
23 - 27. 5. - "Bitka u Toledu": okršaji između štrajkača i Nacionalne garde u Toledo, Ohio.
28. 5. - U Kanadi rođene Petorke Dionne, prve koje su preživele.
29. 5. - Potpisan novi ugovor o odnosima SAD i Kube, odbačena većina odredbi Plattovog amandmana.
maj, krajem - Georgi Dimitrov imenovan za izvestioca o temi dolaska fašizma i zadacima Kominterne u borbi za jedinstvo radničke klase, a u vezi VII kongresa organizacije (1935), Dimitrov se zalaže za politiku narodnog fronta, saradnje sa socijaldemokratama, koji su sada označeni kao "socijalfašisti".
31. 5. - Barmenska deklaracija: skup nemačkih hrišćana odbacuje potčinjenost Crkve državi.
maj-jun - Saudijsko-jemenski rat, Saudijci potvrdili posed Asira.

Jun/Juni/Lipanj

1. 6. - Dr. Alojzije Stepinac određen od Pija XI za biskupa-koadjutora zagrebačkom nadbiskupu Baueru (uz pristanak kralja Aleksandra).
1. 6. - Stupio na snagu jugoslovensko-nemački trgovinski sporazum, potpisan 1. maja/svibnja.
3. 6. - Železnički most preko Save spaja Klenak i Šabac, istog dana u Šapcu osvećena kosturnica i spomenik žrtvama rata.
5. 6. - Društvo naroda skida s dnevnog reda mađarsku tužbu protiv Jugoslavije u vezi pograničnih incidenata (15 mrtvih) i 2600 mađarskih dvovlasnika koji nemaju ulaza u Jugoslaviju; jugoslovenska strana odgovara da su problemi počeli 1932. osnivanjem terorističkog logora u Janka Pusti.
5 - 9. 6. - Uragan ubija najmanje 1.000 ljudi u Centralnoj Americi.
6. 6. - New Deal: zakonom osnovana Komisija za obveznice i berzu SAD (U.S. Securities and Exchange Commission).
9. 6. - Prva pojava Paje/Paška Patka.
9. 6. - Uspostavljeni diplomatski odnosi Rumunije i SSSR.
10. 6. - Finale Svetskog fudbalskog kupa u Rimu: Italija - Čehoslovačka 2:1.
11. 6. - Prva pojava stripa Mandrak.
12. 6. - Zabranjene sve političke partije u Bugarskoj, energična akcija protiv VMRO-a.

14. 6. - U Veneciji se prvi put sastali Benito Mussolini i Adolf Hitler - hladno, ne slažu se oko Austrije.
14. 6. - Max Baer nokautirao Prima Carneru.
15. 6. - Ukrajinski nacionalisti ubili poljskog ministra un. poslova Bronisława Pierackog. Poljska vlada nakon ovoga osniva neku vrstu logora u Berezi Kartuskoj za opasne elemente.
17. 6. - Marburški govor nemačkog vicekancelara fon Papena koji osuđuje nacističke ekscese - valjda poslednja javna kritika nacista.
21. 6. - Ataturkove reforme: u Turskoj donesen Zakon o prezimenima (muslimani generalno nisu imali prezimena).
24. 6. - Francuski ministar Luj Bartu stigao u posetu Jugoslaviji (brodom uz Dunav).
24. 6. - Glavni grad Ukrajinske SSR postaje Kijev umesto Harkova - stigli su CK ukrajinske partije i vlada.
30. 6. - Porinut nemački džepni bojni brod Admiral Graf Spee (započet 1932, prelazi limit postavljen Versajskim ugovorom, u službi od 1936).
30. 6. - 2. 7. - Noć dugih noževa u Njemačkoj - čistka Sturmabteilung-a ("Smeđih košulja") i drugih Hitlerovih protivnika s desnice, nakon naznaka da bi vojska mogla uzeti vlast.

Jul/Juli/Srpanj

1. 7. - Kraj predkodovskog Hollywooda: u SAD stupio na snagu Hejsov kodeks ("smernice moralne cenzure") koji propisuje kako će u filmovima biti tretirani seksualnost i nasilje - traje do 1968.
3. 7. - U Beogradu otvoren Nemački saobraćajni biro - zapravo obaveštajni centar (dir. Franz Neuhausen).
8. 7. - Japanski premijer Saitō Makoto daje ostavku usled Teijinskog skandala: ultradesničari proganjaju svoje protivnike u vladi pod optužbom da su manipulisali vrednošću tekstilne firme (a što se pokazuje neosnovanim). Sledi umereni admiral Keisuke Okada.

10. 7. - U SSSR-u formiran svesavezni NKVD (Narodni komesarijat unutrašnjih dela) u koji je uključena tajna policija OGPU (Objedinjena državna politička uprava), preimenovana u GUGB (Glavna uprava državne bezbednosti). Prvi komesar je Genrih Jagoda (do 1936).
10. 7. - Otvorena Željeznica Kongo-Ocean koja povezuje Brazzaville i Pointe-Noire - tijekom radnje stradalo je najmanje 17.000 radnika.
16. 7. - Usvojen novi ustav Brazila, kojim se legitimizuje vlast Getúlija Vargasa (zamenjen već 1937, kada Vargas započinje autoritarnu vlast).
17. 7. - Smenjeni guverner Severne Dakote William Langer proglasio nezavisnost i nakratko se zabarikadirao u guvernerskom zdanju.
20. 7. - Britanci, tj. Anglo-Egipatski Sudan, priznaju trougao Sarra za italijanski posed (jugoistočni kut današnje Libije).
22. 7. - U Čikagu ubijen pljačkaš banaka John Dillinger.
25. 7. - Julski puč: u neuspelom nacističkom pokušaju puča u Austriji ubijen kancelar Engelbert Dollfuss. Italija poslala vojsku na granicu. Dolfussa će naslediti Kurt Schuschnigg (do 1938).
26. 7. - Komunisti i socijalisti u Francuskoj obrazovali Narodni front protiv desnice.
27. 7. - Swissair-ov avion Curtiss T-32 Condor II pao kod Tuttlingena u južnoj Nemačkoj, 12 mrtvih.

Avgust/August/Kolovoz

1. 8. - Posle 19 godina okončana američka okupacija Haitija, SAD ipak zadržavaju direktnu fiskalnu kontrolu do 1941, odn. indirektnu do 1947.
2. 8. - Umro nemački predsednik Paul von Hindenburg, Hitler istog dana preuzima predsednička ovlašćenja (ne i titulu) čime postaje Führer und Reichskanzler (protivzakonito, ali podržano plebiscitom 19. 8.); ovim je okončana podjela vlasti u Njemačkoj.
3. 8. - Predsednik Rajhsbanke Hjalmar Schacht postaje i ministar ekonomike (do 1937). Zadužen za ratnu ekonomiju, Schacht je ove godine izmislio "mefo menice" kao sredstvo tajnog finansiranja.
5. 8. - Peta kampanja opkoljavanja Sovjeta Jiangxi, finalna faza: kineski nacionalisti uzimaju do kraja septembra većinu preostalih komunističkih teritorija.
6. 8. - Počela gradnja Belog dvora na Dedinju, arhitekta Aleksandar Đorđević.
7. 8. - Franz von Papen dao ostavku na mesto vicekancelara Nemačke (položaj upražnjen do 1941).
7. 8. - Alfonso López Pumarejo prvi put predsednik Kolumbije: "Revolucija u maršu" pokušava uvesti široke političke i društvene reforme.
8. 8. - Promenjena zakletva nemačkog Reichswehr-a (od 1935 Wehrmacht): na vernost se zaklinje Fireru.
11. 8. - Prvi zatvorenici stigli na Alcatraz.
16. 8. - Prikazan film Cleopatra sa Claudette Colbert.

Septembar/Rujan

1. 9. - José María Velasco Ibarra prvi put predsednik Ekvadora (u pet navrata do 1972, četiri puta je obaran).
3. 9. - Francuske vlasti u Tunisu hapse nacionalističke lidere, u zemlji dolazi do nereda.
4/5. 9. - U Paljanama kod Ćuprije ubijen zloglasni homoljski hajduk Ivan Babejić.
5 - 10. 9. - Nirnberški miting "Jedinstva i snage", obeležen Speerovom "katedralom svetlosti", zabeležen filmom "Trijumf volje".
8. 9. - Nekoliko sati nakon što je umro kapetan putničkog broda SS Morro Castle, na plovilu pored New Jerseya dolazi do požara sa 134 mrtvih.
12. 9. - Baltička antanta: Litvanija, Letonija i Estonija zaključile Ugovor o razumevanju i saradnji.
16. 9. - U Beogradu otvorena skupština Međunarodne interparlamentarne konferencije za trgovinu.
18. 9. - SSSR primljen u Društvo naroda (isključen 1939).
19. 9. - Hjalmar Schacht, odnedavno nemački ministar ekonomike, izlaže Novi plan: rešavanje deficita platnog bilansa putem uvoza samo iz zemalja koje uvoze iz Nemačke. Uvećava se kupovina sirovina i poljoprivrednih proizvoda sa jugoistoka Evrope, što ima i politički značaj^[5].
19. 9. - U SAD uhapšen Bruno Hauptmann, optužen za otmicu Lindbergove bebe.
21. 9. - Tajfun Muroto i cunami pogađaju Osaku u Japanu, oko 3.000 mrtvih.
22. 9. - Gresfordska katastrofa: 266 rudara i spasilaca stradalo od eksplozije i gušenja u velškom rudniku.
27. 9. - Jugoslovenski kraljevski par u poseti Sofiji, Bugarska nije ubeđena da pristupi Balkanskom paktu.
27. odn. 28. 9. - Društvu naroda se priključuju Kraljevina Afganistan i Ekvador - Društvo sada ima 58 članica, najveći broj.

Oktobar/Listopad

Ubistvo Kralja Aleksandra (Universal Newsreel)

1. 10. - Zatvaranje javnih kuća u Kraljevini Jugoslaviji.^[6]
4. 10. - Alejandro Lerroux je ponovo španski premijer, ulazak desničarske CEDA izaziva pobune u Asturiji, Kataloniji i velikim gradovima.
ca. 4. 10. - Prema novom postupku za pravoslavne crkvene sudove, može se suditi i vernicima za crkvene krivice i bračne sporove.^[7]
4 - 8. 10. - Štrajk rudara u španskom Asturijasu, koji se pretvara u pobunu, čije će gušenje odneti nekoliko hiljada života.
6. 10. - Lluís Companys proglasio Državu Kataloniju, odmah uhapšen (streljan 1940).
9. 10. - Marsejski atentat na jugoslavenskog kralja Aleksandra; stradao i francuski ino-ministar Louis Barthou (ubicu linčovala masa).
- Nasleđuje maloletni Petar II Karađorđević, uz namesničko veće: knez Pavle Karađorđević, Radenko Stanković (senator i ministar prosvete) i Ivo Perović (ban Savske banovine). Proglašena opšta narodna žalost od šest meseci.
11 - 16. 10. - Oko 1.200 rudara u Pečuju štrajkuje u jami, prete da će prekinuti dovod vazduha ako im ne budu povećane plate.
13. 10. - Petar II je stigao vozom u Beograd (bio je započeo školovanje u Engleskoj).
14 - 16. 10. - Voz sa telom kralja Aleksandra se kreće od Splita preko Zagreba do Beograda.
16. 10. - Početak jednogodišnjeg Dugog marša kineskih komunista: kako bi izbegli uništenje u opkoljenom Sovjetu Jiangxi, komunisti se povlače prema zapadu, zatim severu. Lideri su Zhou Enlai i, do januara, Bo Gu i Otto Braun.
18. 10. - Kralj Aleksandar sahranjen na Oplencu.
20. 10. - Kreće MacRobertsonova avio-trka iz Londona u Melbourn.
22. 10. - Agenti FBI ubili Pretty Boy Floyd-a u Ohaju.

Novembar/Studeni

13. 11. - Italijanska vlada propisuje da predavači u školama moraju nositi vojnu ili partijsku uniformu.
19/20. 11. - Hapšenja ustaša u Italiji i zatvaranje na ostrvu Lipari.
20. 11. - Incident Vojne akademije u Japanu: hapšenje zaverenika koji su pripremali državni udar.
22. 11. - Jugoslavija pred Društvom naroda podnosi optužbu protiv Mađarske, povodom Marsejskog atentata, čemu se pridružuju i Čehoslovačka i Rumunija.
23. 11. - "Walwalski incident" - anglo-etiopska granična komisija otkrila italijanske vojnike u gradu Walwalu, duboko u Etiopiji - početak Abisinske krize.
25. 11. - 3. 12. - Dugi marš, Prijelaz preko rijeke Xiang: komunisti gube preko 50.000 ljudi u okršaju sa nacionalistima i zbog dezertiranja.
27. 11. - U okršaju sa FBI u Ilinoju poginuo Baby Face Nelson.
27. 11. - Rat za Čako: nakon novih gubitaka u ratu sa Paragvajom, bolivijski oficiri zbacili predsednika Salamanku.
28. 11. - Iz Sušaka za Hamburg otplovilo 1.900 nacističkih emigranata iz Austrije.^[8]^[9]

Decembar/Prosinac

decembar - Deportacija oko 2.500 Mađara iz Jugoslavije^[10]
1. 12. - U Lenjingradu ubijen Sergej Kirov, član Politbiroa, što će Staljinu poslužiti kao povod za pojačanu represiju u SSSR, s vrhuncem u Velikoj čistki 1936-38; kasnije tokom meseca uhapšeni Lev Kamenjev i Grigorij Zinovjev sa saradnicima.
1. 12. - Lázaro Cárdenas inaugurisan za predsednika Meksika (do 1940).
3. 12. - Italijanske Tripolitanija i Kirenaika spojene u Italijansku Libiju.
5. 12. - Abisinska kriza: došlo do oružanog sukoba između Etiopljana s jedne i Somalaca i Italijana s druge strane.
10. 12. - Savet Društva naroda osudio mađarsku podršku teroristima koji su ubili kralja Aleksandra, zatraženo da se preduzmu mere.
decembar - U norveškoj hidrocentrali Vemork počinje proizvodnja teške vode.

16. 12. - Pušten u saobraćaj Most kralja Aleksandra, preko Save u Beogradu (srušen 1941, kasnije tom mestu Brankov most).
16. 12. - U Jugoslaviji počinje akcija Zimske pomoći "nezaposlenima i bednima".
16 - 17. 2. - Fašistička konferencija u Montreuxu, okupili se predstavnici 13 evropskih partija (nema nacista).
18. 12. - Nakon ostavke ministara Dragutina Kojića i Bogoljuba Jevtića, daje ostavku i predsednik vlade Nikola Uzunović. Jevtić sutradan dobija mandat za novu vladu.

21. 12. - Nova vlada, premijer Bogoljub Jevtić, ministar finansija Milan Stojadinović.
22. 12. - Na prvoj sednici vlade pomilovan lider HSS Vlatko Maček.
22. 12. - Paragvajski leteći čamci izveli prvi noćni vazdušni napad u Južnoj Americi.
24-25. 12. - Četvrta zemaljska konferencija KPJ u Ljubljani - usled jačanja fašizma odustaje se od razbijanja Jugoslavije (uz zadržan princip prava na samoodređenje), osuđeni Ante Pavelić i Vančo Mihajlov. Josip Broz izabran u Politbiro (tu su i Milan Gorkić, Blagoje Parović, Kamilo Horvatin i Adolf Muk). Ponovljena odluka o osnivanju KP Slovenije i KP Hrvatske.
27. 12. - Persija menja ime u Iran.
29. 12. - Japan napušta pomorske ugovore iz Vašingtona (1922) i Londona (1930).
30. 12. - Meksički Crvenokošuljaši pucali na vernike posle mise u Coyoacánu, ubijeno pet vernika i jedan napadač.

Kroz godinu

Završena Zgrada Agrarne banke u Beogradu (posle rata sedište CK, Muzej revolucije, sada Istorijski muzej Srbije).
U Beogradu osnovan Balkanski institut.^[11] - zatvoren 1941, obnovljen 1969. kao Balkanološki institut SANU.
Bankarska kriza u KJ: od 620 zavoda, 229 je tražilo zaštitu, ravnanje ili likvidaciju, ulozi na štednju su pali za 8.404 na 8.195 miliona dinara.^[12]
U Bosni snimljen nemački film "Bošnjaci".^[13]
Smatra se da su posle 146 godina okončani Australijski pogranični ratovi između Aboridžina i belih naseljenika.
Irène i Frederic Joliot-Curie otkrili indukovanu radioaktivnost (dogodine dobijaju nobela).

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1934.

Januar/Siječanj – Februar/Veljača

1. 1. - Tatjana Beljakova, glumica († 2022)
7. 1. - Tassos Papadopoulos, kiparski političar i državnik († 2008)
7. 1. - Novak Kilibarda, književnik i političar († 2023)
10. 1. - Leonid Kravčuk, prvi predsednik Ukrajine († 2022)
11. 1. - Jean Chrétien, premijer Kanade
14. 1. - Richard Briers, glumac, komičar († 2013)
22. 1. - Jovan Deretić, srpski književnik († 2002)
29. 1. - Branko Miljković, srpski pjesnik († 1961.)
5. 2. - Hank Aaron, igrač bejzbola († 2021)
11. 2. - Mary Quant, modna kreatorka († 2023)
11. 2. - Manuel Noriega, diktator Paname († 2017)
13. 2. - George Segal, glumac, muzičar († 2021)
15. 2. - Niklaus Wirth, informatičar († 2024)
17. 2. - Alan Bates, glumac († 2003)
18. 2. - Paco Rabanne, modni kreator († 2023)
19. 2. - Ivo Škrabalo, hrvatski političar i sineast († 2011.)
24. 2. - Bettino Craxi, premijer Italije († 2000)
27. 2. - Ralph Nader, zaštitnik potrošača, američki političar
28. 2. - Radivoje Konstantinović, srpski književnik, prevodilac, profesor

Mart/Ožujak – April/Travanj

2. 3. - Aleksandar Rukavina, vajar i slikar († 1985)
4. 3. - Anne Haney, glumica († 2001)
9. 3. - Jurij Gagarin, kosmonaut († 1968.)
9. 3. - Milan Muškatirović - Gale, vaterpolista, dekan TMF († 1993)
14. 3. - Eugene Cernan, astronaut († 2017)
15. 3. - Đorđe Kisić, bubnjar Indexa († 2005)
16. 3. - Vlaho Orlić, vaterpolista, trener († 2010)
26. 3. - Alan Arkin, glumac († 2023)
31. 3. - Richard Chamberlain, američki glumac
3. 4. - Jane Goodall, primatologinja
5. 4. - Roman Herzog, predsednik Nemačke († 2017)
7. 4. - Taško Načić, srpski glumac († 1993)
11. 4. - Muharem Pervić, književni i pozorišni kritičar († 2011)
12. 4. - Georgij Paro, kazališni redatelj († 2018)
17. 4. - Dragoljub Živojinović, istoričar, akademik SANU († 2016)
24. 4. - Shirley MacLaine, američka glumica

Maj/Svibanj – Jun/Lipanj

5. 5. - Henri Konan Bédié, predsednik Obale Slonovače († 2023)
7. 5. - Tamara Bakić, manekenka († 2021)
17. 5. - Dejan Mijač, pozorišni reditelj († 2022)
18. 5. - Nikola Simić, glumac († 2014)
21. 5. - Zvonimir Skerl, dirigent, pijanista, kompozitor († 2009)
23. 5. - Robert Moog, pronalazač sintisajzera († 2005)
28. 5. - Mića Orlović, TV-voditelj († 2013)
30. 5. - Aleksej Leonov, kosmonaut († 2019)
31. 5. - Rada Đuričin, glumica († 2024)
1. 6. - Ivica Bednjanec, hrvatski crtač i strip-autor († 2011.)
1. 6. - Pat Boone, pevač, glumac
6. 6. - Albert II, kralj Belgijanaca
10. 6. - Alois Mock, austrijski političar († 2017)
11. 6. - Smiljka Bencet, hrvatska glumica († 2023)
11. 6. - Ratko Božović, sociolog kulture, književnik († 2023)
18. 6. - Pavle Dešpalj, dirigent, skladatelj, akademik HAZU († 2021)

Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz

1. 7. - Sydney Pollack, američki redatelj, producent i glumac († 2008.)
7. 7. - Branko Vučićević, filmski scenarista, pisac († 2016)
8. 7. - Marty Feldman, glumac, komičar († 1982)
11. 7. - Giorgio Armani, italijanski modni kreator
13. 7. - Wole Soyinka, nigerijski književnik, nobelovac
18. 7. - Dara Čalenić, glumica († 2021)
3. 8. - Jonas Savimbi, angolski političar i gerilac († 2002)
7. 8. - Marija Kohn, hrvatska glumica († 2018)
11. 8. - Danilo Bata Stojković, srpski glumac († 2002)
19. 8. - Renée Richards, američka transseksualna teniserka
20. 8. - Fredi Perlman, anarhista, pisac, teoretičar i muzičar. († 1985.)
22. 8. - Norman Schwarzkopf, Jr., američki general sa 5 zvezdica († 2012)
25. 8. - Akbar Hašemi Rafsandžani, predsednik Irana († 2017)
25. 8. - Marta Malagurski, prevodilac († 2010)
29. 8. - Đenana Buturović, bh. književna historičarka, folklorista († 2012)
29. 8. - Đorđe Bukilica, majstor fotografije († 2010)
30. 8. - Grozdana Olujić, književnica († 2019)

Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad

6. 9. - Charles Billich, australski slikar
8. 9. - Peter Maxwell Davies, engleski kompozitor i dirigent († 2016)
9. 9. - Mladen Markov, književnik († 2015)
10. 9. - Dejan Čavić, glumac i reditelj
19. 9. - Brian Epstein, menadžer Beatles-a († 1967)
20. 9. - Sophia Loren, italijanska glumica
21. 9. - Leonard Cohen, kantautor, književnik († 2016)
24. 9. - Dobrila Šokica, glumica († 2010)
24. 9. - Maria Pia di Savoia, italijanska princeza
26. 9. - Mihajlo Mihajlov, jugoslovenski disident († 2010)
27. 9. - Wilford Brimley, glumac († 2020)
28. 9. - Brigitte Bardot, francuska glumica
30. 9. - Udo Jürgens, pevač, kompozitor († 2014)
7. 10. - Ulrike Meinhof, suosnivačica Frakcije Crvene Armije († 1976)
13. 10. - Nana Mouskouri, pevačica
14. 10. - Ljuba Popović, slikar, akademik († 2016)
15. 10. - Slobodan Aligrudić, glumac († 1985)
15. 10. - Dušanka Sifnios, primabalerina († 2016)
18. 10. - Dušanka Kalanj, spiker i voditelj TV Beograd († 2010)
26. 10. - Pero Zlatar, novinar († 2020)
30. 10. - Milić od Mačve, srpski slikar († 2000)

Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac

1. 11. - Vladimir Ivir, hrvatski jezikoslovac, prevoditelj († 2011.)
9. 11. - Carl Sagan, američki astronom i astrobiolog († 1996.)
10. 11. - Bora Spužić Kvaka, pevač († 2002)
12. 11. - Charles Manson, lider kulta, kriminalac († 2017)
22. 11. - Slavuj Hadžić, filmski i TV reditelj († 2007)
27. 11. - Aleksandar Korać, kompozitor, muzički urednik Radio Bg. († 2000)
3. 12. - Abimael Guzmán, osnivač Sendera Luminosa († 2021)
9. 12. - Judi Dench, glumica
14. 12. - Ružica Sokić, srpska glumica († 2013)
15. 12. - Stanislav Šuškevič, prvi predsednik Belorusije († 2022)
15. 12. - Mohamed Farah Aidid, somalijski političar († 1996.)
20. 12. - Dalibor Cvitan, hrvatski književnik i književni kritičar († 1993.)
24. 12. - Stjepan Mesić, predsjednik Hrvatske
25. 12. - Ivan Štajnberger, dekan Filozofskog fakulteta u Bg. († 2012)
27. 12. - Larisa Latinjina, sovjetska gimnastičarka
28. 12. - Maggie Smith, glumica († 2024)
29. 12. - Davor Štambuk, hrvatski karikaturist († 2018)
30. 12. - Del Shannon, pevač († 1990)

Kroz godinu

Stojan Maksimović, arhitekta († 2024)
Olga Zirojević, istoričarka

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1934.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Blagoje Bersa, hrvatski skladatelj i glazbeni pedagog (* 1873.)
10. 1. - Marinus van der Lubbe, osuđen za paljevinu Reichstaga (* 1909)
11. 1. - Salamon Berger, industrijalac, osnivač Etnografskog muzeja Zagreb (* 1858)
29. 1. - Branimir Ćosić, srpski pisac (* 1903)
29. 1. - Fritz Haber, hemičar, nobelovac (* 1868)
7. 2. - Živojin Lukić, vajar (* 1890)
9. 2. - Ante Biankini, hrvatski liječnik i političar (* 1860.)
17. 2. - Albert I, kralj Belgijanaca (* 1875)
23. 2. - Edward Elgar, engleski kompozitor (* 1857.)
1. 3. - Charles Webster Leadbeater, teozof, okultista (* 1854)
21. 3. - Lilyan Tashman, glumica (* 1896)
22. 3. - Nedeljko Košanin, biolog (* 1874)
26. 3. - Viktor Aleksander, odvjetnik (* 1865)

April/Travanj – Jun/Lipanj

9. 4. - Safvet-beg Bašagić, bošnjački pisac i političar (* 1870)
11. 4. - Gerald du Maurier, glumac (* 1873)
15. 5. - Leon Koen, slikar-simbolista (* 1859)
17. 5. - Cass Gilbert, arhitekta (* 1859)
23. 5. - Bonnie i Clyde, odmetnici (* 1910 odn. 1909)
25. 5. - Gustav Holst, engleski kompozitor (* 1874)
30. 5. - Tōgō Heihachirō, japanski admiral (* 1848)
31. 5. - Lew Cody, glumac (* 1884)
6. 6. - Julije Kempf, hrvatski povjesničar i književnik (* 1864.)
8. 6. - Dorothy Dell, glumica (* 1915)
30. 6. - Noć dugih noževa:
- Kurt von Schleicher, general, bivši kancelar Nemačke (* 1882)
- Fritz Gerlich, novinar (* 1883)
- Gustav von Kahr, bavarski političar (* 1862)
- Gregor Strasser, nacistički političar (* 1892)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

1. 7. - Ernst Röhm, komandant SA (* 1887)
4. 7. - Marie Curie, kemičarka i fizičarka, dvostruka nobelovka (* 1867.)
6. 7. - Nestor Mahno, anarhista (* 1888)
10. 7. - Mirko Korolija, književnik, političar (* 1886)
21. 7. - Hubert Lyautey, maršal Francuske (* 1854)
22. 7. - John Dillinger, pljačkaš banaka (* 1903)
25. 7. - Engelbert Dollfuss, kancelar Austrije (* 1892)
25. 7. - François Coty, proizvođač parfema, fašista (* 1874)
26. 7. - Winsor McCay, američki strip autor i pionir animiranog filma (* 1867-71)
26. 7. - Rudolf Maister, austro-ugarski i jugoslavenski oficir (* 1874.)
29. 7. - Frane Bulić, svećenik, arheolog, povjesničar (* 1846)
2. 8. - Paul von Hindenburg, feldmaršal, predsednik Nemačke (* 1847.)
14. 8. - Raymond Hood, arhitekta (* 1881)
31. 8. - Joca Vujić, srpski kolekcionar i dobrotvor (* 1863)
2. 9. - Russ Columbo, pevač, violinista, glumac (* 1908)
9. 9. - Roger Fry, slikar, kritičar (* 1866)
12. 9. - Jekaterina Breško-Breškovskaja, "babuška Ruske revolucije" (* 1844)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

5. 10. - Jean Vigo, filmski režiser (* 1905)
9. 10. - Marsejski atentat:
- Aleksandar I Karađorđević, kralj Jugoslavije (*1888.)
- Louis Barthou, francuski političar i ministar (* 1862.)
- Vlado Černozemski, atentator (* 1897)
15. 10. - Raymond Poincaré, bivši predsednik Francuske (* 1860)
19. 10. - Alexander von Kluck, nemački general (* 1846)
22. 10. - Pretty Boy Floyd, pljačkaš banaka (* 1904)
26. 10. - Vasilj Grđić, srpski nacionalni radnik (* 1875)
2. 11. - Edmond de Rothschild, filantrop, sponzor cionizma (* 1845)
16. 11. - Carl von Linde, izumitelj rashladnog ciklusa, nobelovac (* 1842)
16. 11. - Alice Liddell, inspiracija za Alisu iz zemlje čuda (* 1852)
24. 11. - Mihajlo Gruševski, ukrajinski istoričar i političar (* 1866)
27. 11. - Baby Face Nelson, pljačkaš banaka (* 1908)
30. 11. - Hélène Boucher, avijatičarka (* 1908)
1. 12. - Sergej Kirov, prvi sekretar lenjingradskog CK SKP(b) (* 1886)
ca. 12. 12. - Joko Jovićević, serdar^[14]

Kroz godinu

Mihailo Petrović, sanitetski general, hirurg, profesor (* 1863)
Milutin Mišković, pukovnik, organizator "Sokola" u Srbiji (* 1864)
Ivan Novak, književnik i političar (* 1884)

Nobelova nagrada za 1934. godinu

Fizika: nije dodijeljena
Kemija: Harold Clayton Urey (otkriće teškog vodonika)
Fiziologija i medicina: George Whipple, George Minot i William P. Murphy (otkrića u vezi terapije jetre u slučaju anemije, → Vitamin B12)
Književnost: Luigi Pirandello (smelo i domišljato oživljenje dramske i scenske umetnosti)
Mir: Arthur Henderson (predsednik Konferencije za razoružanje Društva naroda)

Reference

↑ „Bomb Jugo-Slav Consulate in Austria; Nazis Blamed”. Chicago Daily Tribune (Chicago: Chicago Daily Tribune): p. 1. January 5, 1934.
↑ "Politika", 19. april 1935
↑ Hauner, Milan (17 December 2005). Hitler: A Chronology of His Life and Time, Second Edition. Palgrave Macmillan. p. 102. ISBN 978-1-4039-9492-9
↑ "Politika", 9. maj 1934, str. 5^{[mrtav link]}, ili od 12. maja, str. 4^{[mrtav link]}.
↑ Mogens Pelt (1998). Tobacco, Arms, and Politics: Greece and Germany from World Crisis to World War, 1929-41. Museum Tusculanum Press. str. 83–. ISBN 978-87-7289-450-8.
↑ "Politika", 2. okt. 1934
↑ "Politika", 5. okt. 1934
↑ "Politika", 29. nov. 1934
↑ "Vreme", 3. dec. 1934
↑ THE BALKANS: Hissing Hell^{[mrtav link]}, Time magazin, 17. decembar 1934.
↑ Vreme, 28. jan. 1940, str. 14. digitalna.nb.rs
↑ "Politika", 27. maj 1935
↑ "Vreme", 4. jan. 1935
↑ "Politika", 19. dec. 1934

Spoljne veze

Chronology 1934 Arhivirano 2020-04-02 na Wayback Machine-u, University of Indiana

[1] „Bomb Jugo-Slav Consulate in Austria; Nazis Blamed”. Chicago Daily Tribune (Chicago: Chicago Daily Tribune): p. 1. January 5, 1934.

[2] "Politika", 19. april 1935

[3] Hauner, Milan (17 December 2005). Hitler: A Chronology of His Life and Time, Second Edition. Palgrave Macmillan. p. 102. ISBN 978-1-4039-9492-9

[4] "Politika", 9. maj 1934, str. 5^{[mrtav link]}, ili od 12. maja, str. 4^{[mrtav link]}.

[Pelt1998-5] Mogens Pelt (1998). Tobacco, Arms, and Politics: Greece and Germany from World Crisis to World War, 1929-41. Museum Tusculanum Press. str. 83–. ISBN 978-87-7289-450-8.

[6] "Politika", 2. okt. 1934

[7] "Politika", 5. okt. 1934

[8] "Politika", 29. nov. 1934

[9] "Vreme", 3. dec. 1934

[10] THE BALKANS: Hissing Hell^{[mrtav link]}, Time magazin, 17. decembar 1934.

[11] Vreme, 28. jan. 1940, str. 14. digitalna.nb.rs

[12] "Politika", 27. maj 1935

[13] "Vreme", 4. jan. 1935

[14] "Politika", 19. dec. 1934

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]