Sezyum

Sezyum, ₅₅Cs
Görünüş	Solgun altın rengi
Standart atom ağırlığı Ar, std(Cs)	132,90545196(6)
Periyodik tablodaki yeri
	ksenon ← sezyum → baryum
Atom numarası (Z)	55
Grup	1. grup: H ve alkali metaller
Periyot	6. periyot
Blok	s bloku
Elektron dizilimi	[Xe] 6s1
Kabuk başına elektron	2, 8, 18, 18, 8, 1
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Katı
Erime noktası	301,7 K (28,5 °C, 83,3 °F)
Kaynama noktası	944 K (671 °C; 1239,8 °F)
Yoğunluk (SSB'de)	1,93 g/L
sıvıyken (en'de)	1,843 g/cm3
Kritik nokta	1938 K, 9,4 MPa
Erime entalpisi	2,09 kJ/mol
Buharlaşma entalpisi	63,9 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	32,210 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	-1, +1 güçlü bazik
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 0,79
İyonlaşma enerjileri	1.: 375,7 kJ/mol ; 2.: 2234,3 kJ/mol ; 3.: 3400 kJ/mol ; ;
Atom yarıçapı	Deneysel: 265 pm
Kovalent yarıçapı	244±11 pm
Van der Waals yarıçapı	343 pm
	Bir spektrum aralığındaki renk çizgileriElementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Kristal yapı	Hacim merkezli kübik (hmk)
Isı iletkenliği	35,9 W/(m·K)
Isı geçirgenliği	97 mm2/s (300 K'de)
Elektrik direnci	205 Ω·m (20 °C'de)
Manyetik düzen	Paramanyetik
Young modülü	1,7 GPa
Hacim modülü	1,6 GPa
Mohs sertliği	0,2
Brinell sertliği	0,14 MPa
CAS Numarası	7440-46-2
Tarihi
Adını aldığı	Latincede "gök mavisi" anlamına gelen caesius (spektral renklerine atfen)
Keşif	Robert Bunsen · Gustav Kirchhoff (1860)
İlk izolasyon	Carl Setterberg (1882)
Ana izotopları
β-	134Ba

Sezyum (sembol: Cs), atom numarası 55 olan, alkali metaller grubuna ait bir kimyasal element. Element oda sıcaklığında katı olsa da 28 °C'de erimektedir. Sezyuma doğada ender rastlanır. Gümüşümsü altın renklidir ve metalik yapıdadır. Element, Robert Wilhelm Bunsen ve Gustav Kirchoff tarafından 1860 yılında mineral suyunda keşfedildi.

Sezyum uzayabilen ve çok yumuşak bir metaldir (Sertlik 0,2). Sezyum soy olmayan, tepkimeye çok istekli bir metaldir ve hemen hemen bütün elementlerle şiddetle veya alev çıkartarak tepkimeye girer. Metal havada hızlı bir şekilde kırmızı-mor alevle yandığı için vakumda saklanır. Suyla bilinen en güçlü baz olan sezyum hidroksiti (CsOH) oluşturur.^[4]

Sezyum-133 izotopu atom saatlerinin çalışmasında da kullanılır. Sezyum-133 izotopunun belirli bir zaman aralığında titreşmesi 9.192.631.770 hesaplanmış ve saniye olarak tanımlanmıştır.

Eldesi

Sezyum'un saf olarak eldesi bilinen sıradan sodyum eldesi gibi değildir. Sıvı sezyum klorürün elektrolizi ile oluşan sezyum metalinin eriyik tuz içerisinde çözünürlüğü fazladır.

Katot : Cs⁺(s) + e^- → Cs (s)
Anot : Cl^- (s) → ½ Cl₂ (g) + e^-

Bunun yerine sıcak sezyum klorür eriyiğinin metalik sodyum ile reaksiyonundan elde edilir.

Na + CsCl → Cs + NaCl

Kaynakça

^ Dye, J. L. (1979). "Compounds of Alkali Metal Anions". Angewandte Chemie International Edition. 18 (8): 587–598. doi:10.1002/anie.197905871.
^ "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (İngilizce) (87.87yayıncı=CRC press bas.). ISBN 0-8493-0487-3. 12 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021.
^ "NIST Radionuclide Half-Life Measurements". NIST (İngilizce). 11 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Römpps Chemie-Lexikon

Element veya periyodik tablo ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[caeside-1] Dye, J. L. (1979). "Compounds of Alkali Metal Anions". Angewandte Chemie International Edition. 18 (8): 587–598. doi:10.1002/anie.197905871.

[magnet-2] "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (İngilizce) (87.87yayıncı=CRC press bas.). ISBN 0-8493-0487-3. 12 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021.

[isotope-3] "NIST Radionuclide Half-Life Measurements". NIST (İngilizce). 11 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[4] Römpps Chemie-Lexikon

[1]

[2]

[3]

[4]