Kampal (angl. i suah.: Kampala, anglijan virkand: [kæmˈpɑːlə] vai [kɑːmˈpɑːlə]) om Ugandan pälidn da kaikiš suremb lidn. Se om Ugandan Keskagjan pälidn mugažo, ičeksaz — üks' 112 ümbrikospäi (Kampal-ümbrik).
Lidn om valdkundan politikan, ižandusen da opendusen päkeskuz.
Istorii
Eländpunktan aluz om pandud vl 1890 Suren Britanijan F. Lugard-kolonistal mectuztahon sijas.
Vl 1906 Kampal kändihe lidnaks, sid' lidn šingotihe Bugand-kunigahusen pälidnaks. Vspäi 1962 Kampal om Ugandan pälidnaks sen ripmatomuden sandan jäl'ghe.
Kampal om valdkundan bankkeskuseks, šingotase sömtegimištol, metallan ümbriradmižen edheotandoil, traktoriden i meblin pästandal. Ugandan söndtavaroiden eksport mäneb pälidnan kal't (kofe, čai, puvill, tabak, sahar).
Geografijan andmused
Lidn sijadase läz Viktorii-järven pohjošt randištod, 1200 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Kampalan avanport om Port Bell kümne kilometrad suvhe lidnaspäi. Lidnan pind om 189 km², niišpäi 176 km² om kuivma, vezi otab 13 nellikkilometrad.
Klimat om subekvatorialine pehmed vihmmecoiden pil'vekaz. Kun päiväline keskmäine lämuz om +22,0..+23,7 C° vodes läbi. Ekstremumad oma +12 C° (viluku, kezaku-eloku, tal'vku) i +36 C° (uhoku). Paneb sadegid 1264 mm vodes, enamba sulakus (169 mm) i redukus-kül'mkus (138..149 mm kus), om kaks' kuivahkod sezonad: viluku-uhoku (131 mm) da kezaku-heinku (132 mm). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 66..73 % röunoiš redukus-keväz'kus, 76..80 % sulakus-sügüz'kus.
Kampalan ümbrikon sijaduz valdkundas (2005)
Eläjad
Vl 1991 pälidnan eläjiden lugu oli 774 241 ristitud. Vodele 2002 lidnan ristitišt ületi millionad i oli 1 189 142 eläjad. Vn 2014 Ugandan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 516 210 ristitud[1], läz 2 mln ristituid elihe ezilidnoidenke. Vl 2019 kaik 6 709 900 ristitud elihe ezilidnoidenke 8 451,9 km² pindal, valdkundan kudendez. Kaikiš suremb lidnan i sen aglomeracijan ristitišt om nügüd'.
Znamasine üläopendusen aluzkund om valdkundaline Makerere-universitet[2] (35 tuh. üläopenikoid vl 2018). Sen aluz om pandud vl 1922 kut tehnine kolledž. Om erižeks universitetaks vspäi 1970, kogoneb ühesas kolledžaspäi i ühtes biznesškolaspäi. Om toižid-ki üläopendusen aluzkundoid lidnas, ned oma privatižed päpaloin.
Transport
Avtobusad, maršruttaksid, taksid i motociklad-taksid («boda-bod:ad») oma kundaližeks transportaks lidnaglomeracijas. Kampal ühtenzoitase raudtel Kenijan Nairobi-pälidnanke.
Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Entebbe-lendimport (EBB / HUEN, 1,8 mln passažiroid vl 2018) radab vspäi 1927, sijadase 41 km suvipäivlaskmha avtotedme Kampalan rahaazjoiden keskusespäi Entebbe-lidnas (oli britanižen kolonialižen administracijan pälidnaks). Sišpäi da sihe tehtas reisid Afrikan, Päivlaskmaižen Evropan da Päivlaskmaižen Azijan verhiže maihe.
