Grudni pršljenovi – kod kičmenjaka – čine srednji segment kičmenog stuba, između vratnih i slabinskih pršljenova.[1]
Posebno zbog slobodnog kopiranja starih javnih domena verzije, Grayove anatomije, još uvijek se susreće stari termin, koji je odavno zastario i dovodi u zabludu, a označava se kao leđna kičma.[2][3][4][5][6]
Po posvojeničkim nazivima, opisuju se i kao toraksni ili torakalni pršljenovi.
Kod ljudi, ima dvanaest grudnih pršljenova slabinske srednje veličine, u odnosu na vratnih i slabinskih. Velčina im raste prema slabinskim; donji su mnogo veći od gornjih. Razlikuju se po prisuatvu površina za zglobljavanja na stranama tijela pršljena sa glavama rebara i površima na poprečnim nastavcima kod svih, osim jedanaestog i dvanaestog, za zglobljavanje sa rebarni kvrgama. Prema konvenciji, toraksni pršljenovi su T1-T12, a prvi (T1) nalazi se najbliže lobanji, a numeriranje ostalih ide niz kičmu prema slabinskom dijelu.
Opća obilježja
Kao opće karakteristike, uzimaju se on drugog do osmog grudnog pršljena. Prvi i deveti do dvanaestog imaju određene posebnosti.
Tijela pršljena u sredini regije grudnog koša, su u naprijed-nazadm kao i poprčno. Na krajevima grudne regije, oni liče na vratne i slabinske pršljenove. Oni su nešto deblji iza nego ispred, a iznad i ispod su obostrano konveksni ispred, duboko udubljeni iza, a malo suženi bočno i ispred. Oni predstavljaju, na obje strane, dva primarna demi-aspekta, jedan iznad, u blizini koren peteljke, a drugi ispod, ispred donjeg kičmenog urza. Ovi su prekriveni hrskavicom u ranim fazama, a kada su pršljenovi međusobno zglobljeni, uz učešće međuprpljenske vlaknaste hrskavice, imaju ovalne površine za prijem glava rebara..
Grudni (toraksni) pršljenovi
Peteljke pršljenskih lukova su usmjerene unazad i malo gore, a donji pršljenski urezi su velikih dimenzija i dublji nego u bilo kojoj drugoj regiji kičmenog stuba..
Ploče ili lamine pršljenskog luka su široke, debele, i uvučene – to jest, one se preklapaju u podnožju pršljenova kao pločice na krovu i povezuju sa peteljkom da okružuju i štite kičmenu moždinu.
Međupršljenski otvori su mali i okrugli, po dva na svakoj međupršljenskoj razini; jedan za desni, a drugi za lijevi izlazeći korijen živca.
Pršljenski otvorri su veliki zadnji otvori na pršljenskom tijelu, poznati i kao kičmeni kana . Sadrži i štiti kičmenu moždinu u grudnoj razini.
Trnoliki nastavci su dugi, trouglasti na vjenačnoj strani, usmjeren ukoso prema dolje, izlazeći iz lamine i završavajući se u kvržičastom kraju. Ovi nastavci se preklapapaju, od petog do osmog, ali manje koso usmjereni iznad i ispod.
Gornji zglobni nastavci su tanke koštane ploče koje se projiciraju prema naprijed naprijed od sučeljavanjima peteljke i lamine; njihove zglobne površine su praktično ravne, a usmjerene prema unazad i malo bočno i gore.
Donje zglobne površine su spojene u velikoj mjeri sa laminom, a projiciraju se malo izvan njihove donje granica; njihove površine su usmjerene naprijed i malo medijalno i prema dolje.
Poprečni nastavci izlaze od luka iza i iznad gornjih zglobnih nastavaka i peteljke. Oni su debeli, snažni i velike dužine, usmjereni koso unazad i bočno, a svaki završava u stisnustim krajem, koji je na prednjoj strani mala, konkavna površina, za zglobljavanje sa glavom rebra.
Obilježja nekih pršljenova
Grudni pršljenovi
Ggrudni pršljenovi kojih ima 12, zglobljavaju se zajedno preko veza koje se označavaju kao :
međupršnjenski ili intervertebralni disk;
gornji i donji zglobni nastavci;
zajedničkim kičmeni ligament.
Oni imaju opštu strukturu kičmenog pršljena, ali sa specifičnim oznakama:
gotovo cilindrično tijelo imaju sa svake strane na zadnjem dijelu periferije, dvije promarne površine, gornju i donju, polumjesečastog oblika za zglob sa glavom rebra;
zaobljene i horizontalne peteljke više uvučene u donjem rubu;
gornji zglobni nastavak s ravnom površinom unazad, izvan i iznad;
donji zglobni nastavci čija je površina orijentirana naprijed, prema dolje i prema unutra;
relativno velik poprečni nastavci sa površinom za zglobljavanje Imaoci sa kvrgom glave rebra;
dugu trnoliki nastavak, debeo i nagnut oko 60 ° u odnosu na horizontalni i jednokvržični kraj;
Pokreti unutar regije grudnih pršljenova su ograničeni.
Specifičnosti pojedinih pršljenova su:
T1 nosi dvije kašikasta nastavka na gornjoj strani tijelo i gornjeg rebarnog zglobljavanja sa cijelom zglobnom površinom glave prvog rebra;
T10 nema nikakve donje primarne površine:
T11 i T12 Imaju samo po jednu rebarnu površinu svake strane tijela pršljena za zglobljavanje sa cijelom zglobnom površinom odgovarajuće strane, a poprečni nastavci i su lišeni zglobnih površina;
T12 ima donji zglobni nastavak sličnan onima kod slabinskih pršljenova:
^The thoracic vertebrae were historically called dorsal vertebrae; cf. [1]
^Drake R., Vogl A. W., Mitchell A.W. M. (2014). Gray's anatomy for students, 3rd Edition. Philadelphia, Pa: Elsevier. ISBN9780702051319.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
^Campbell N. A.; et al. (2008). Biology. 8th Ed. Person International Edition, San Francisco. ISBN978-0-321-53616-7. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)
^Korene Z., Hadžiselimović R., Maslić E. (2001). Biologija 8. Sarajevo: Svjetlost. ISBN9958-10-396-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
^ abSofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
^ abMeđedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
