|
Przecinek
Ten artykuł należy dopracować:Błędny preskryptywny format: patrz Dyskusja.Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
,
Przecinek – jeden z najczęściej używanych znaków interpunkcyjnych. Jego nazwa pochodzi od tego, że „przecina” on zdanie, czyli je rozdziela.
Przecinek w języku polskim
Przecinek stawiamy
- Przecinek stawiamy w zdaniach złożonych podrzędnie, czyli między zdaniem nadrzędnym i podrzędnym, w których jest spójnik.
- Jestem ciekawa, co dzisiaj się wydarzy.
- Na geografii dowiedziałam się, że stolicą Portugalii jest Lizbona.
- Zobaczymy, czy wygra dzisiaj mistrz tej dyscypliny.
- Muszę pójść na basen, bo już rok nie pływałam.
- Słowacki w okresie mistycznym wyznawał, że pisze tylko to, co mu aniołowie dyktują. (Jan Parandowski)
- Przecinek stawiamy przed zdaniem nadrzędnym, a po zdaniu podrzędnym, kiedy część podrzędna ze spójnikiem albo zaimkiem rozpoczyna zdanie złożone.
- Kto pierwszy znajdzie mój szalik, dostanie nagrodę.
- Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.
- Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.
- Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała.
- Stawiamy przecinek pomiędzy połączonymi bezpośrednio równorzędnymi wyrazami zdania pojedynczego.
- W domu było pięć pokoi, kuchnia, jadalnia, dwie łazienki, garderoba.
- Moja mama jest mądra, dobra, wyrozumiała.
- Położyła kucharka na stole: kartofle, buraki, marchewkę, fasolę, kapustę, pietruszkę, selery i groch. (Julian Tuwim, Warzywa)
- Przecinek stawiamy pomiędzy zdaniami współrzędnymi połączonymi bezspójnikowo.
- Szybowiec ruszył, nabrał pędu, gładko oddzielił się od ziemi, stromo wspiął się wzwyż. (J. Meissner)
- Rozdzielamy przecinkami zdania współrzędne połączone następującymi spójnikami:
- a) przeciwstawnymi: a, ale, i (gdy powtarza się w zdaniu), lecz, jednak, jednakże, zaś, wszakże, owszem, natomiast, tylko, tylko że, dlatego że, mimo że, chyba że, jedynie, przecież, raczej, tymczasem, za to, ponieważ, na przykład:
- Była i ładna, i mądra.
- Mój brat jest naukowcem, a ja zajmuję się sportem.
- Mieliśmy pójść na spacer, lecz zaczął padać deszcz.
- W klasie o profilu biologiczno-chemicznym biologia jest trzy razy w tygodniu, natomiast w klasie o profilu ogólnym dwa razy w tygodniu.
Uwaga: w połączeniach dwóch spójników jak „dlatego że”, „chyba że”, „mimo że” nie stawiamy przecinka przed „że”, lecz przed całym wyrażeniem, na przykład:
- Zrobił to, mimo że był chory.
- Nie zrobię tego, chyba że mi pomożesz.
- b) wynikowymi: więc, dlatego, toteż, to, zatem, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego, na przykład:
- Kochał ją, więc postanowił się z nią ożenić.
- Nie odzywasz się, wobec tego ja też nie będę się odzywać.
- c) synonimicznymi (wyjaśniającymi): czyli, to jest, to znaczy, innymi słowy, na przykład:
- Rzeczowniki w języku polskim mają deklinację, czyli odmieniają się przez przypadki.
- Niedługo będzie rok przestępny, to znaczy, że będzie miał 366 dni.
- Stawiamy przecinek przed wyrazami i wyrażeniami powtarzanymi.
- Ania jest bardzo, bardzo mądra.
- Zjadłabym dużo, dużo słodyczy.
- Przecinkiem oddzielamy w zdaniu wyrazy i wyrażenia występujące w wołaczu.
- Dorotko, sprzątnij książki ze stołu.
- Podejdź do mnie, Adasiu.
- Przecinkiem oddzielamy w zdaniu różne wtrącenia.
- Dziś wiele dzieci, na przykład Darek, Mariusz i Magda, dostało piątki z języka polskiego.
- Odwiedzamy go często, przynajmniej dwa razy w tygodniu.
- Następnie, będąc jeszcze w zamroczeniu, wstał z ziemi.
- Oddzielamy przecinkiem wyrazy zakończone na -ąc, -wszy, -łszy (imiesłowy przysłówkowe) wraz z określeniami.
- Spacerował z psem, pogwizdując.
- Kobieta się zarumieniła, słysząc te słowa.
- Wróciwszy z wycieczki, pobiegł szybko do kolegi.
- Mama, przygotowując nam obiad, cicho tłumaczyła coś tacie.
- Dwoma przecinkami oddzielamy wypowiedzenia wtrącone w zdaniach złożonych. Są nimi najczęściej: sądzę, myślę, przypuszczam, wiadomo, zdaje się, być może, jak widać.
- Za rok, być może, wyjadę do Australii.
- Jestem chory, zdaje się, na anginę.
- Dwoma przecinkami oddzielamy zdanie podrzędne, które jest wplecione w część nadrzędną.
- Wszystko, co dotychczas zrobiłem, przyszło mi z dużą trudnością.
- Krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje.
- Przecinek stawia się po wyrazach wyrażających okrzyk: ach, hej, halo, o, ho, oj.
- Halo, kto mówi?
- Oj, jak mnie boli noga.
- Ej, ty!
Przecinka nie stawiamy
- Zasadniczo nie stawiamy przecinka przed następującymi spójnikami: albo, ani, bądź, czy, i, lub, niż, oraz, tudzież. W tej formie łatwiej zapamiętać:
„Czy lub bądź
ani niż
tudzież oraz
albo i”
- Siedzę w domu i piszę wypracowanie.
- Pojadę w góry na kolonie lub wybiorę się z rodzicami nad morze.
- Nie chcę być górnikiem ani marynarzem.
Uwaga 1! W sytuacji, gdy taki spójnik następuje po wypowiedzeniu wtrąconym (o czym mowa wyżej) albo po wplecionym zdaniu podrzędnym (o czym mowa wyżej), to taka wstawka zgodnie z normalną zasadą jest oddzielona od reszty zdania dwoma przecinkami, a przecinek zamykający wstawkę stoi wtedy przed spójnikiem.
Uwaga 2! Jeżeli jednak takie spójniki się powtarzają, stawiamy przecinek przed drugim i ewentualnie przed następnym członem zdania, który zaczyna się od tego spójnika.
- Albo zrobisz to dziś, albo nie rób tego wcale.
- Nie było go ani w kuchni, ani w jadalni.
- Nie stawiamy przecinka przed porównaniami, które są wprowadzane przez wyrazy: jak, jakby, niż, niby i tym podobne.
- Jesteś piękna niczym poranek majowy.
- Nie ma jak w domu.
- Jest zdrowa jak ryba.
Uwaga! Stawiamy przecinek przed wyrazami: jak, jakby, niż, niby i tym podobne w zdaniach złożonych porównawczych.
- Zróbcie to ćwiczenie tak, jak umiecie.
- Łatwiej to napisać, niż powiedzieć.
Przecinek w matematyce
Według przyjętej w Polsce i innych krajach kontynentalnej Europy konwencji nazewnictwa i zapisu liczb, przecinka używa się jako separatora dziesiętnego do oddzielania liczby całkowitej od części ułamkowej w ułamkach dziesiętnych, kropka natomiast używana bywa do rozdzielania grup trzycyfrowych. Na przykład:
- 1.000.000.000 = 1 000 000 000 = miliard,
- 12.345,67 = 12 345,67 = dwanaście tysięcy trzysta czterdzieści pięć i sześćdziesiąt siedem setnych.
W krajach anglosaskich zapis jest odwrotny – kropka jest używana jako separator dziesiętny, a grupy trzycyfrowe oddziela się przecinkami (np. liczba zapisywana w Polsce jako 12 345,67 lub 12.345,67, jest tam zapisywana jako 12,345.67).
W informatyce przecinek stosuje się w szczególności w programowaniu jako:
W Unikodzie występuje w wersji:
| Znak |
Unicode |
Kod HTML |
Nazwa unikodowa |
Nazwa polska
|
| ,
|
U+002C |
, lub , |
COMMA |
przecinek
|
Podobny graficznie znak
Graficznie bardzo zbliżonym znakiem do przecinka jest znak pojedynczy otwierający cudzysłów. Obecny jest w standardzie Unicode na pozycji U+201A (8218 dziesiętnie).
| Znak |
Unicode |
Kod HTML |
Nazwa unikodowa |
Nazwa polska
|
| ,
|
U+201A |
‚ lub ‚ lub ‚ |
SINGLE LOW-9 QUOTATION MARK |
otwarcie polskiego cudzysłowu pojedynczego
|
Zobacz też
|
|
