Urzędów

Urzędów
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz w Urzędowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	kraśnicki
Gmina	Urzędów
Prawa miejskie	1405–1870; i od 2016
Burmistrz	Paweł Dąbrowski
Powierzchnia	12,92 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 1694; 131,2 os./km²
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	23-250
Tablice rejestracyjne	LKR
	Położenie na mapie gminy Urzędów Urzędów
	Położenie na mapie Polski Urzędów
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Urzędów
	Położenie na mapie powiatu kraśnickiego Urzędów
	50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500
TERC (TERYT)	0607084
SIMC	0392684
	Urząd miejskiRynek 26; 23-250 Urzędów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	BIP

Urzędów – miasto w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Urzędów.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Urzędów liczył 1694 mieszkańców^[3].

Położenie

W XIV w. osada handlowa, położona na szlaku prowadzącym z Krakowa do Wilna należała do jednostki administracyjnej, której centrum był Sandomierz a następnie wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów stał się ważną częścią ziemi lubelskiej^[4]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[5],

Urzędów leży w kotlinie jaką we Wzniesieniach Urzędowskich wyżłobiła Urzędówka. Najwyższy punkt w pobliżu Urzędowa osiąga wysokość 258 metrów w Leszczynie. Najniższy na Bęczynie 176 metrów nad poziomem morza. Obrzeża kotliny są łagodnie sfalowane z wyjątkiem niektórych zboczy nad Urzędówka oraz jarów wyżłobionych przez wiosenne wody. Urzędówka jest wąskim stosunkowo ciekiem wypływającym spod Wilkołaza dość szeroką kotliną. Jeszcze w XVIII wieku tworzyła znaczne rozlewiska, które broniły miasta z trzech stron a nazywane były jeziorem. Istniał nawet w dawnym Urzędowie cech rybacki.

Rzeka była stale zasilana w wodę z licznych źródeł spotykanych wzdłuż jej brzegów. Nawet zimą spotyka się niezamarzające źródełka. Rzeka wpada do Wyżnicy, a z nią do Wisły. Urzędów rozciąga się na długości 8 km wzdłuż rzeki, a składa się z samej osady oraz przedmieść – na prawym brzegu Gór, Rankowskiego, Mikuszewskiego i Bęczyna, a na lewym brzegu Zakościelnego i ulicy Wodnej dawniej Przedmieścia Krakowskiego. Siedem dróg łączy Urzędów z Kraśnikiem i Opolem Lubelskim (DW 833), Józefowem nad Wisłą, Wilkołazem i Dzierzkowicami, przez które przebiegał dawniejszy trakt z Krakowa do Lublina, skąd na Litwę i Ruś.

Historia

Pierwsze historyczne doniesienia o miejscowości datowane są na rok 1405, kiedy to na bazie dawnej osady targowej został ulokowany Urzędów przez króla Władysława Jagiełłę na prawie magdeburskim^[4], wiadomo jednak, że jako osada Urzędów istniał już pod koniec XIV wieku. Ruchliwy szlak handlowy łączący stolicę Polski – Kraków z Litwą i Rusią, przy którym leżał Urzędów, sprzyjał rozwojowi miasta. W 1425 roku powołana zostaje parafia, a wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów staje się siedzibą władz rozległego powiatu, w którego granicach znajdowało się 35 parafii. Odbywały się tu sejmiki ziemi lubelskiej, działał sąd ziemski i prawdopodobnie przez pewien okres (w XV w.) również sąd grodzki^[6].

W 1548 roku wójtostwo urzędowskie otrzymał Mikołaj Rej^[7].

Lata 1550–1625 to okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów w Akademii Krakowskiej. W XVI i XVII wieku Urzędów miał prawo wyboru 2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa lubelskiego. W 1648 r. miasto zostało zrabowane i zniszczone przez kozaków Chmielnickiego. Mieszkańcy zostali zdziesiątkowani przez toczące się wojny i towarzyszące im epidemie. W 1657 roku, Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione, spaliły się kościoły św. Ducha i św. Elżbiety. W XVIII wieku Urzędów zaliczany był do grona mniejszych miast królewskich o charakterze rolniczym. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej przestał istnieć także powiat urzędowski, a 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Urzędów praw miejskich^[8].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w marcu lub maju 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 600 Żydów. W październiku 1942 roku zostali wywiezieni do getta w Budzyniu i getta w Kraśniku, skąd trafili do obozu zagłady w Bełżcu^[9].

W dniu 28 lipca 1944 do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej^[10].

W latach 1954–1954 wieś należała i była siedzibą władz gromady Urzędów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie lubelskim.

1 stycznia 2016 roku Urzędów odzyskał status miasta; w jego granice włączono wieś Zakościelne, po czym ludność Urzędowa zwiększyła się ze 1107 do 1690 mieszkańców^[1]^[11].

Oświata

Placówki oświatowe:

Publiczne Przedszkole w Urzędowie, ul. Wodna 34
Szkoła Podstawowa w Urzędowie, ul. Wodna 24
Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Władysława Jagiełły, ul. Wodna 24
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Orląt Lwowskich, ul. Wodna 34

Obiekty turystyczne

Sanktuarium św. Otylii
Wały urzędowskie
Synagoga w Urzędowie
Cmentarz żydowski
Kościół parafialny
Ośrodek garncarski
Obserwatorium astronomiczne

Sport

Klub piłki nożnej GKS „Orzeł” Urzędów

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie z którymi współpracuje Urzędów:

Miasto	Państwo
Nádudvar	Węgry
Wyżwa Stara	Ukraina

Ludzie związani z Urzędowem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Urzędowem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Urzędowie.

Przypisy

↑ ^a ^b Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
↑ GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22
↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ ^a ^b Marian Surdacki: Edukacyjno-opiekuńcze funkcje cechów urzędowskich w XV–XVIII wieku, w: „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLIV. Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005, s. 7, 8. ISSN 0080-4754
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
↑ August Grychowski, Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, Lublin 1974 s. 16.
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 725 .
↑ Strona Urzędu Gminy Urzędów Plan "Burza".. [dostęp 2023-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-06)].
↑ R. Szmytkie (2017) Dezintegracja zlepieńców miejsko-wiejskich w Polsce w latach 2008–2016