Krasnodar-krai (Russies: Краснода́рский край, Krasnodarski krai) is ’n deelgebied van Rusland. Dit lê in die Suidelike Federale Distrik en die hoofstad is Krasnodar. Volgens die Russiese sensus van 2010 het die krai ’n bevolking van 5 226 647[1] – dit is die federale gebied met die derde meeste inwoners.
Krasnodar-krai is formeel en informeel bekend as Koeban (Кубань), ’n term wat verwys na die voormalige Koeban-volksrepubliek en die historiese streek Koeban tussen die See van Azof en die Koebanrivier, wat die grootste deel van die krai se gebied uitmaak. Dit word in die noorde deur die Rostof-oblast begrens, in die ooste deur Stawropol-krai en in die suidooste deur Karatsjai-Tsjerkessië. Adigea is ’n enklawe binne die krai se grense. Krasnodar-krai deel ’n internasionale grens met Abchasië in die suide en grens aan die betwiste gebied Krim in die weste, oorkant die Kertsj-straat.
Die noordelike deel van die krai behoort tot die Donsteppe, terwyl die suidelike streek se Mediterreense klimaat dit ’n gewilde toeristebestemming maak. Noworossijisk is Rusland se belangrikste hawe aan die Swartsee en een van die min stede waaraan die titel "Heldestad" toegeken is. Sotsji het die Olimpiese Winterspele 2014 aangebied. Krasnodar-krai bevat ook ’n aansienlike infrastruktuur van die Russiese Vloot se Swartseevloot.
Geskiedenis
Daar word na die streek se eerste bekende bewoners verwys as die Maiote, na aanleiding van die antieke Griekse naam vir die See van Azof (Maiotis-meer). In die 6de eeu v.C. het Pontiese Grieke die streek se eerste stede gebou, soos Fanagoria (naby die hedendaagse Sennoi) en Hermonassa (op die Tamanskiereiland). Hulle het met nomadiese volke handel gedryf, onder andere die Skitiërs en Sindi.
Tussen die 8ste en 10de eeu is die gebied oorheers deur die Chasare, ’n Turkse volk wat vroeër uit die ooste daarheen migreer en hulle tot Judaïsme bekeer het. Ná die oorwinning oor die Chasaarse Khanaat in 965 het die Kiëfse prins Swjatoslaf I die gebied verower en dit het onder beheer van die Kiëfse Ryk gekom. Die Tmoetarakan-prinsdom is toe gestig. Later, vanweë toenemende aansprake deur Bisantium aan die einde van die 11de eeu het die Tmoetarakan-prinsdom onder die gesag van die Bisantynse keisers gekom (tot 1204).
Van 1243 tot 1438 was die hedendaagse grondgebied van die Koeban deel van die Goue Horde. Ná die verval van laasgenoemde het dele van Koeban geval in die Krim-khanaat, Sirkassië en die Ottomaanse Ryk, wat die streek oorheers het. Die Tsaredom Rusland het die protektoraat van die Ottomaanse Ryk in die gebied gedurende die Russies-Turkse Oorloë begin bevraagteken.
In April 1783, ná die ontbinding van die Krim-khanaat, is die deel van die Koeban aan die regteroewer asook die Tamanskierieland op bevel van Katharina die Grote deur die Russiese Ryk geannekseer. In 1792-1794 het Kosakke daarheen getrek vanaf Zaporozje, wat nou in Oekraïne geleë is, en die Swartseetroepe gevorm. Hulle het ’n kordonlyn gevorm vir die Koebanrivier en die naburige Sirkassiërs afgesluit. Die administratiewe streek het die status "Land van die Swartsee-Kosakleër" gekry.
Tydens die veldtog om beheer oor die Noord-Kaukasus (die Kaukasiese Oorlog van 1763-1864) het Rusland die Ottomaanse Ryk uit die gebied verdryf, en dit is gevolg deur ’n volksmoord op die plaaslike bevolking (Sirkassiërs).
In 1900 het die bevolking van die streek op sowat 2 miljoen gestaan. Krasnodar-krai is op 13 September 1937 gestig, toe die Azof-Swartsee-krai van die Russiese SFSR opgedeel is in Krasnodar-krai en Rostof-oblast. Op 30 Januarie 1996 het Krasnodar-krai ’n magdelingsooreenkoms met die federale regering gesluit, waarvolgens die streek outonomie gekry het.[2] Dié ooreenkoms is op 12 April 2002 afgeskaf.[3]
Geografie
’n Heuwelagtige toneel naby Gorjatsji KljoetsjMoerassipresse naby Soekko.
Krasnodar-krai beslaan die westelike deel van die Voor-Kaukasus en ’n deel van die noordelike hange van die hoof-Kaukasus. Dit grens, regsom vanaf die weste, aan die Oekraïne, waarvan dit geskei word deur die Kertsj-straat en die See van Azof; Rostof-oblast, Stawropol-krai en Karatsjai-Tsjerkessië, en Georgië se wegbreek-republiek Abchasië.
Krasnodar-krai se suidelike grens word gevorm deur Rusland se Swartsee-kus, met die belangrikste hawe (Noworossijisk) en vakansieoord (Sotsji) in dié deel van die land.
Geografies word die krai deur die Koebanrivier in twee dele verdeel: Die suidelike derde, histories bekend as Tsjerkessië, lê in die submediterreense Krimwoudkompleks-ekostreek. Die noordelike twee derdes lê op die Ponticsteppe. Die grootste meer is die Abraoe in die wynstreek Abraoe-Djoerso.
Demografie
Die bevolking (5 226 647 volgens die 2010-sensus) is gekonsentreer in die Koebanstroomgebied, wat tradisioneel Kosakgrondgebied was. Die Koeban-Kosakke word steeds beskou as ’n belangrike minderheid in die streek. Ander etniese groepe sluit in Armeniërs en Oekraïners en talle kleineres.
Volgens die 2010-sensus was daar 33 etniese groepe van meer as 2 000 elk en dit maak dit een van die veelrassigste deelgebiede in Rusland.
